Η τουρκική λίρα έσπασε όλα τα αρνητικά ρεκόρ το πρωί υποχωρώντας σε πρωτοφανή χαμηλά επίπεδα έναντι του δολαρίου, αψηφώντας ανοιχτά τις προσπάθειες των κρατικών τραπεζών να στηρίξουν το νόμισμα με την πώληση συναλλάγματος.

Η λίρα κατρακύλησε έως και 7,2490 ανά δολάριο, ακόμη χειρότερα από το επίπεδο που είχε αγγίξει για λίγο κατά τη διάρκεια της νομισματικής κρίσης της χώρας το 2018.

Η κατρακύλα ήρθε παρά το 1,5 δισ. δολάρια που «έκαψαν» – μόνο  την τελευταία εβδομάδα – οι κρατικές τράπεζες κατ’ἐντολήν του Ερντογάν για να στηρίξουν το νόμισμα.

Οι παρεμβάσεις αυτές είναι μέρος μιας ενορχηστρωμένης προσπάθειας των κρατικών τραπεζών να επιβραδύνουν την κατρακύλα της λίρας, αλλά έχει θορυβήσει τους επενδυτές στην Τουρκία που βλέπουν τις τουρκικές αρχές να έχουν κάψει τα αποθέματα ασφαλείας σε ξένο νόμισμα.

Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα επίσημα στοιχεία, τα καθαρά αποθεματικά της κεντρικής τράπεζας έχουν μειωθεί πάνω από 15 δισεκατομμύρια δολάρια από την αρχή του έτους, σε μόλις πάνω από 25 δισεκατομμύρια δολάρια. Αν αφαιρεθούν όμως τα δανεικά δολάρια της κεντρικής τράπεζας από τις εγχώριες τράπεζες, τα αποθέματα του τουρκικού κράτους είναι ήδη αρνητικά, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Bloomberg.

Σε τηλεδιάσκεψη με επενδυτές την Τετάρτη, ο υπουργός Οικονομικών και Οικονομικών Μπεράτ Αλμπαράκ, γαμπρός του Τούρκου ηγέτη, υποβάθμισε την ανησυχία για τα διαθέσιμα της Τουρκίας, λέγοντας ότι τα αποθεματικά της κεντρικής τράπεζας είναι «επαρκή», ενώ απέκλεισε τη προσφυγή για δανεισμό από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο

Αντ ‘αυτού, ο Αλμπαϊράκ υπογράμμισε τη σκοπιμότητα επίτευξης συμφωνιών ανταλλαγής νομισμάτων με τις κεντρικές τράπεζες των χωρών του G20. Πρόκειται για συμφωνίες ανταλλαγής (swap) συναλλάγματος μεταξύ των μεγάλων κεντρικών τραπεζών, που αποσκοπούν στο να παρέχουν ρευστότητα σε συνάλλαγμα σε περιόδους ανάγκης στους συμμετέχοντες.

Ωστόσο μέχρι στιγμής η Τουρκία έχει πεισματικά αφεθεί «εκτός» τέτοιων συμφωνιών, και είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν οι χώρες του G20 εξυπηρετήσουν τον Ερντογάν, γνωρίζοντας ότι θα χρησιμοποιήσει το συνάλλαγμα που θα έρχεται στα χέρια του για να στηρίξει το νόμισμα του που βουλίάζει λόγω των δικών του ανορθόδοξων πολιτικών.

Επιχείρηση εξαπάτησης

Την ώρα που η λίρα βρίσκεται στα σκοινιά, και το μήνυμα της Tουρκίας διεθνώς είναι ‘η Τουρκία εργάζεται ψύχραιμα με τους διεθνείς εταίρους και επιθυμεί swap lines’, η εγχώρια προπαγάνδα έχει πάρει φωτιά:

Το κρατικό ειδησεογραφικό πρακτορείο Anadolu έδωσε τη γραμμή του καθεστώτος:

«Τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα με έδρα το Λονδίνο συνεχίζουν τις επιθέσεις κατά της τουρκικής λίρας. Προσπάθησαν γρήγορα να αγοράσουν μεγάλες ποσότητες συναλλάγματος με λίρες που δεν διέθεταν», αναφέρει.

Η ερμηνεία που «σερβίρει» το κρατικό πρακτορείο στα εκατομμύρια των Τούρκων (που δεν μιλούν και διαβάζουν αγγλικά) προκαλεί ειρωνικά σχόλια, καθώς η διαδικασία που περιγράφει, δεν είναι μια ‘συνομωσία εναντίον της Τουρκίας’, αλλά περιγράφει τη γνωστή πρακτική ανοιχτών πωλήσεων, μια κλασσική λειτουργία της αγοράς κατά την οποία οι επενδυτές στοιχηματίζουν ότι το κάτι, το τουρκικό νόμισμα εν προκειμένω, θα κινηθεί χαμηλότερα.

Το στοίχημα εναντίον της λίρας είναι η λογική επιλογή για έναν επενδυτή σήμερα που παρακολουθεί τις ανορθόδοξες τυχοδιοκτικές επιλογές του Ερντογάν στην τουρκική οικονομία, πάνω στην οποία έχει τον απόλυτο έλεγχο.

(UPd) Το απόγευμα πάντως οι τουρκικές αρχές απαγόρεψαν στις τουρκικές τράπεζες να δίνουν λίρες στην CITI, τη UBS και την BNP – απαγορεύοντας στην ουσία το σορτάρισμα της λίρας, και αποκόπτοντας ουσιαστικά τη δυνατότητα στους επενδυτές να σορτάρουν το τουρκικό νόμισμα. Ο περιορισμός της λειτουργίας της αγοράς μπορεί να επιβραδύνει την υποχώρησή της βραχυπρόθεσμα, αλλά βγάζει τη λίρα εκτός διεθνών αγορών ουσιαστικά.

Ο εχθρός είναι εσωτερικός

Στην πραγματικότητα όμως δεν φταίνε οι επενδυτές που πωλούν λίρες. για την κατάρρευση του νομίσματος: Η λίρα έχει πάψει εδώ και καιρό να είναι νόμισμα με ισχυρή διεθνή εμπορευσιμότητα καθώς το καθεστώς έχει βάλει πολλά τεχνικά εμπόδια που κρατούν μακριά τους σοβαρούς επενδυτές που δεν θέλουν να εγκωβιστούν σε μια ιδιόμορφη οικονομία. Οι διεθνείς πράξεις δεν είναι τόσο πολλές.

Ο εχθρός που πρέπει να φοβάται ο Τούρκος πρόεδρος είναι οι ίδιοι οι πολίτες της χώρας του οι οποίοι με το που έχουν λίρες στα χέρια τους σπεύδουν στα ανταλλακτήρια συναλλάγματος για να προμηθευτούν σκληρό νόμισμα. Οι αρχές της προηγούμενης δεκαετίας όταν οι τιμές είχαν πολλά μηδενικά πίσω τους έχουν «εκπαιδεύσει» τους τούρκους να μην εμπιστεύονται το νόμισμά τους για τις αποταμιεύσεις τους ακόμα και για τους μισθούς τους.

Έτσι το κύμα πωλήσεων που εκδηλώνεται τα τελευταία 24ωρα διογκώνεται όταν ανοίγει η αγορά στην Τουρκία και οι τούρκοι σπεύδουν να πουλήσουν τις λίρες τους όσο όσο και να αγοράσουν δολάρια. Οι ίδιοι οι Τούρκοι ρίχνουν πλεόν την ισοτιμία της λίρας.

Ο Ερντογάν αυτό το γνωρίζει.

Στο – όχι και πολύ – βάθος, Capital Controls

Για αυτό και στο παρελθόν όταν η λίρα ήταν στα σκοινιά (όπως το καλοκαίρι του 2018) το καθεστώς εξαπέλυε επικοινωνιακές εκστρατείες «οικονομικού εθνικισμού» με πιστούς οπαδούς του Ερντογάν να καίνε δολάρια μπροστά στις κάμερες, η με νουθεσίες του τύπου «όποιος πουλάει λίρες είναι εχθρός του λαού».

Αυτή τη φορά όμως τα πράμγατα είναι διαφορετικά: η διολίσθηση έχει βλάψει σοβαρά τα εισοδήματα των νοικοκυριών. Τα παλιά κόλπα είναι αμφίβολο αν θα μεταστρέψουν το κύμα ανασφάλειας των Τούρκων.

Αν το κύμα πωλήσεων συνεχιστεί, η μόνη επιλογή που θα έχει ο Ερντογάν θα είναι ανοιχτές απαγορεύσεις και φυσικά τα δοκιμασμένα Capital Controls.