Σε αντίθεση με τους Αμερικανούς, οι Ευρωπαίοι δεν παίρνουν ρίσκα. Αν το έκαναν, τα 10 τρισεκατομμύρια ευρώ που έχουν στους τραπεζικούς τους λογαριασμούς – δηλαδή περισσότερο από το ένα τρίτο του μεγέθους της αμερικανικής οικονομίας – θα μπορούσαν να επενδυθούν στο χρηματιστήριο και θα έδιναν ώθηση στην οικονομία της Ευρώπης.

Για τις κυβερνήσεις, η άρση των εμποδίων για τέτοιου είδους επενδύσεις ίσως είναι η τελευταία ευκαιρία να σωθεί η ήπειρος από την οικονομική αφάνεια. Είναι μέρος αυτού που η Ευρωπαϊκή Ένωση αποκαλεί Ένωση Κεφαλαιαγορών, η οποία θα μπορούσε να αλλάξει τα δεδομένα.

Η Ε.Ε. διατυμπανίζει εδώ και καιρό την ενιαία αγορά της – την ιδέα ότι οι άνθρωποι, τα αγαθά και τα χρήματα θα πρέπει να μπορούν να κινούνται στο μπλοκ τόσο ανεμπόδιστα, σαν να επρόκειτο για μια μεγάλη χώρα όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες. Στην πραγματικότητα απέτυχε να τηρήσει αυτή την υπόσχεση, ιδίως όσον αφορά τη ροή του χρήματος και οι οικονομικές συνέπειες της αποτυχίας αυτής είναι πλέον προφανείς. Η ένωση κεφαλαιαγορών αποτελεί μία πιθανή λύση.

Δεν είναι λοιπόν περίεργο που η ιδέα έχει κάποιους ισχυρούς υποστηρικτές. «Δεν μπορούμε να αναβάλουμε αυτές τις επενδύσεις», δήλωσε ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν. Σύμφωνα με την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η επερχόμενη πενταετής θητεία της είναι «η εποχή των επενδύσεων», η οποία θα ξεκινήσει με την «ολοκλήρωση της ένωσής μας όσον αφορά τις κεφαλαιαγορές».

Δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς γιατί χρειάζεται ένα τόσο τολμηρό όραμα. Η ευρωπαϊκή οικονομία υστερεί ολοένα και περισσότερο σε σχέση με τις ΗΠΑ και την Κίνα. Η βιομηχανία βρίσκεται σε ύφεση. Οι νεοφυείς επιχειρήσεις της είναι μικρότερες και λιγότερο επιτυχημένες από τους διεθνείς ανταγωνιστές τους. Οι δημοσιονομικοί κανόνες της Ε.Ε. σημαίνουν ότι υπάρχουν ελάχιστα δημόσια χρήματα για την προώθηση της πράσινης ενέργειας και την ανάπτυξη της αμυντικής βιομηχανίας ενόψει της ρωσικής επιθετικότητας.

Τα 10 τρισεκατομμύρια ευρώ των αποταμιεύσεων των Ευρωπαίων φαίνονται πολύ ελκυστικά. Παρόλο που είναι μόνο ένα μέρος της ιδέας της ένωσης κεφαλαιαγορών, αποτελούν σημαντικό ποσοστό αυτής.

Ως πρώτο βήμα, η Γαλλία πρότεινε τη δημιουργία ενός κοινού αποταμιευτικού προϊόντος για όλη την Ε.Ε. Ο στόχος θα είναι να ωθήσει τους Ευρωπαίους αποταμιευτές από τις χαμηλότοκες τραπεζικές καταθέσεις σε μετοχές, όπου θα μπορούν να βοηθήσουν τις εταιρείες να αναπτυχθούν. Οι συντάξεις αποτελούν επίσης προφανή στόχο.

Υπάρχουν μερικές εξαιρέσεις, όπως η Ολλανδία και η Σουηδία, αλλά στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης, οι συντάξεις καταβάλλονται από την κυβέρνηση και χρηματοδοτούνται μέσω της φορολογίας. Αντίθετα, στις ΗΠΑ υπάρχει το 401(k) – ένας ιδιωτικός λογαριασμός με φορολογικά κίνητρα που επενδύει τα χρήματα και τα αποπληρώνει όταν οι άνθρωποι συνταξιοδοτηθούν.

Στις ΗΠΑ, σχεδόν το 60% των νοικοκυριών κατέχουν μετοχές, άμεσα ή έμμεσα μέσω των συντάξεών τους. Στη Γαλλία ο αριθμός αυτός είναι περίπου 18%, με παρόμοια ποσοστά στη Γερμανία. Παράλληλα, η αξία όλων των εταιρειών στα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια, ως ποσοστό του ΑΕΠ, είναι η μισή από εκείνη των ΗΠΑ.

Το επιχειρηματικό κεφάλαιο στην Ευρώπη το οποίο επενδύει σε νεοφυείς εταιρείες στον τομέα της τεχνολογίας και θεωρείται ως το μαγικό συστατικό που κάνει την Αμερική τόσο ελκυστική είναι το 1/20 του αντίστοιχου αμερικανικού.

Η κεφαλαιαγορά

Ένα εργοστάσιο πυρομαχικών, ένα αιολικό πάρκο και μια νεοφυής επιχείρηση τεχνητής νοημοσύνης είναι όλα πολύ διαφορετικά. Έχουν όμως ένα κοινό: χρειάζονται χρήματα για να ξεκινήσουν και να λειτουργήσουν. Εδώ μπαίνουν στην εικόνα οι κεφαλαιαγορές.

Μια κεφαλαιαγορά είναι κάθε μέρος όπου οι επενδυτές ανταλλάσσουν πηγές χρηματοδότησης. Το πιο προφανές παράδειγμα είναι ένα χρηματιστήριο, όπου αγοράζονται και πωλούνται μετοχές εταιρειών, αλλά υπάρχουν επίσης παρόμοιες αγορές για το χρέος εταιρειών ή κυβερνήσεων, γνωστά ως ομόλογα.

Ιδανικά, η ένωση κεφαλαιαγορών θα συνέδεε τις 27 διαφορετικές αγορές που υπάρχουν σήμερα σε ολόκληρη την Ε.Ε., επιτρέποντας τη διασυνοριακή μεταφορά των επενδύσεων και την περαιτέρω προσέλκυση περισσότερων κεφαλαίων από τους αποταμιευτές για τη χρηματοδότηση της ευρωπαϊκής βιομηχανίας.

Καθώς η οικονομική δυσπραγία της Ευρώπης αρχίζει να μοιάζει με μόνιμη κατάσταση, κάποια πράγματα αρχίζουν να αλλάζουν. Οι αρχηγοί κυβερνήσεων της Ε.Ε. συμφώνησαν τον Απρίλιο να «επανεκκινήσουν» την ευρωπαϊκή αγορά τιτλοποίησης, η οποία για μεγάλο χρονικό διάστημα ήταν πολιτικά τοξική στην Ευρώπη λόγω του ρόλου της στη χρηματοπιστωτική κρίση του 2007-2008. Οι υπουργοί Οικονομικών συμφώνησαν επίσης τον Μάιο να εργαστούν για την «εμβάθυνση» των εθνικών κεφαλαιαγορών – δη αύξηση των ελκυστικών επενδυτικών ευκαιριών – η οποία δεν θα απαιτούσε νομοθεσία σε επίπεδο Ε.Ε.

Σύμφωνα με το Politico, η ιδέα της κεφαλαιαγοράς αρέσει στους Γερμανούς γιατί μπορεί να αποφευχθεί η ανάγκη για περισσότερο κοινό δανεισμό της Ε.Ε., όπως έγινε κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

Για τη Γαλλία, το σχέδιο είναι ένα ακόμη βήμα προς την ανεξαρτητοποίηση της Ε.Ε. σε διεθνές επίπεδο. Τα ιδιωτικά κεφάλαια θα μπορούσαν να βοηθήσουν την Ευρώπη να αναπροσανατολιστεί σε τομείς όπως η ενέργεια και η άμυνα. Το γεγονός ότι θα μπορούσε επίσης να βοηθήσει στην απεξάρτηση των Ευρωπαίων από τις αμερικανικές επενδύσεις είναι ένα πρόσθετο πλεονέκτημα.

Αδιέξοδο

Η επίτευξη των στόχων αυτών δεν είναι καθόλου εύκολη. Η τυποποίηση του πτωχευτικού δικαίου, ένας σημαντικός άξονας του σχεδίου, βρίσκεται σε αδιέξοδο. Αυτό είναι κρίσιμο, διότι όταν οι πιστωτές αποφασίζουν αν θα βοηθήσουν ή όχι στη χρηματοδότηση ενός έργου, θέλουν να γνωρίζουν τι θα συμβεί αν αυτό χρεοκοπήσει.

Μια άλλη βασική ιδέα είναι η δημιουργία μιας ενιαίας εποπτικής αρχής της Ε.Ε. για τους «μη τραπεζικούς» χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς, όπως τα χρηματιστήρια και οι διαχειριστές περιουσιακών στοιχείων. Αυτό θα τους επέτρεπε να ακολουθούν τους ίδιους κανόνες σε όλο το μπλοκ όταν λειτουργούν διασυνοριακά, αλλά πολλές χώρες ανησυχούν.

Ο πιο πιθανός υποψήφιος για τη μελλοντική εποπτική αρχή της Ε.Ε. θα είναι η Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών (ΕΑΚΑΑ) με έδρα το Παρίσι – αλλά οι υπόλοιπες πρωτεύουσες ανησυχούν ότι οι μεγάλες επιχειρήσεις θα εγκατασταθούν στη Γαλλία για να βρίσκονται κοντά στην εποπτική τους αρχή.

Στη συνέχεια, υπάρχει το γεγονός ότι θα υπάρξουν χαμένοι σε κάθε συντονισμένη προσπάθεια για τη δημιουργία μιας ενιαίας αγοράς για τα χρηματοοικονομικά. Αυτή τη στιγμή, πολλά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα – όπως τράπεζες, ασφαλιστές, χρηματιστήρια – επωφελούνται από το γεγονός ότι αποτελούν μεγάλους παίκτες σε ένα μικρό χώρο. Στο πλαίσιο της ένωσης κεφαλαιαγορών θα ήταν εκτεθειμένοι στον ανταγωνισμό από όλη την Ευρώπη. Ορισμένα από αυτά δεν θα τα κατάφερναν, αφού είτε θα χρεοκοπούσαν είτε θα εξαγοράζονταν από τους ανταγωνιστές τους.

Η εφαρμογή

Ακόμα και αν η ένωση κεφαλαιαγορών ολοκληρωθεί, μπορεί να μην είναι η «χρυσή τομή» που ελπίζει η Ευρώπη. Το πόση χρηματοδότηση θα «ξεκλειδώσει» παραμένει, ακόμα, άγνωστο.

Σε πρόσφατη έκθεσή της, η μη κυβερνητική οργάνωση Finance Watch διαπίστωσε ότι ακόμη και στο καλύτερο σενάριο, όπου η ένωση των κεφαλαιαγορών θα ολοκληρωθεί, η ιδιωτική χρηματοδότηση θα μπορούσε να καλύψει μόνο το ένα τρίτο των αναγκών της Ε.Ε. για την ενεργειακή μετάβαση. Το υπόλοιπο θα πρέπει να προέλθει από τα δημόσια ταμεία.

Ο κίνδυνος έγκειται στο ότι η ένωση κεφαλαιαγορών θα επιτρέψει στους πολιτικούς να υπερκεράσουν δύσκολες πολιτικές αποφάσεις σχετικά με την άντληση περισσότερων χρημάτων – είτε μέσω δανεισμού σε εθνικό ή σε ευρωπαϊκό επίπεδο, είτε μέσω αύξησης των φόρων, είτε μέσω περικοπής των δαπανών – και να αποφύγουν τη χρηματοδότηση των βασικών προτεραιοτήτων της Ένωσης για την έρευνα, την άμυνα και την ενέργεια.

Διαβάστε ακόμη

Οι αναλυτές προβλέπουν μεγάλο τραπεζικό deal στην Ιταλία το επόμενο 12μηνο

Ο «πόλεμος λέξεων» Μαδούρο με Μασκ έφερε 10ήμερo μπλοκάρισμα του X στη Βενεζουέλα

Κατεβάζουν ρολά οι ΔΟΥ – Πώς θα εξυπηρετούνται οι φορολογούμενοι (πίνακας)

Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο ΘΕΜΑ