Ένας μύθος που κυριαρχεί αυτή τη περίοδο της πανδημίας είναι ότι ο COVID-19 είναι κατασκεύασμα επιστημόνων ο οποίος διέφυγε από εργαστήριο της Wuhan στην Κίνα όπου και ξέσπασε η πανδημία.
Μια νέα μελέτη για τον ιό SARS-CoV-2 που δημοσιεύτηκε στο έγκυρο ιατρικό περιοδικό Nature Medicine, δίνει ίσως την χαριστική βολή σε αυτό το μύθο παρέχοντας απαντήσεις για την προέλευση του ιού αυτού.
Οι ερευνητές συνέκριναν το γονιδίωμα του νέου κορονοϊού με το γονιδίωμα επτά άλλων γνωστών κορονοϊών που είναι γνωστό ότι μολύνουν ανθρώπους όπως είναι: SARS, MERS and SARS-CoV-2, οι οποίο προκαλούν βαριά κλινική εικόνα καθώς και τους HKU1, NL63, OC43 και 229E, οι οποίοι τυπικά προκαλούν ήπια συμπτώματα.
Με βάση τα αποτελέσματα της μελέτης αυτής οι επιστήμονες δηλώνουν με βεβαιότητα ότι “ο SARS-CoV-2 δεν είναι κατασκεύασμα κανενός εργαστηρίου ή ενός ιού που τροποποιήθηκε σκοπίμως γενετικά”.
Ο Κρίστιαν Άντερσεν, καθηγητής ανοσολογίας και μικροβιολογίας, και οι συνεργατες του στο Scripps Research, ανέλυσαν το γονίδιο που κωδικοποιεί την πρωτεΐνη ακίδα -spike protein- που προεξέχει στην επιφάνεια του κορονοϊού . Οι κορονοϊοί χρησιμοποιούν αυτή την πρωτεΐνη για να προσκολληθούν και στην συνέχεια να εισέλθουν στα κύτταρα του ξενιστή (δηλαδή του ανθρώπου, στην περίπτωση του cov2).
Συγκεκριμένα ανέλυσαν δυο περιοχές της πρωτείνης αυτής που αποτελούν το κλειδί για την διείσδυση του ιού : της «δαγκάνας», της περιοχής που δεσμεύεται στην επιφάνεια του ανθρώπινου κυττάρου (υποδοχέα) και γαντζώνεται σε αυτό και στην άλλη περιοχή της «σχισμής» που επιτρέπει στον ιό να ανοίγει παράθυρο και να εισέρχεται στα κύτταρα που μολύνει.
Η παραπάνω ανάλυση έδειξε ότι η περιοχή της δαγκάνας έχει δημιουργηθεί και εξελιχθεί για να στοχεύει έναν υποδοχέα που βρίσκεται στην επιφάνεια των ανθρώπινων κυττάρων που ονομίαζεται ACE2 και ο οποίος εμπλέκεται στην ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης.
Είναι τόσο αποτελεσματικός ο ιός αυτός στην προσκόλληση επι των ανθρώπινων κυττάρων, που οι ερευνητές ισχυρίζονται ότι η πρωτεΐνη «ακίδα» του ιού δεν μπορεί παρά να είναι αποτέλεσμα του μηχανισμού φυσικής επιλογής και όχι γενετικής μηχανικής.
Δείτε γιατί : Ο SARS-CoV-2 είναι πολύ συγγενικός με τον ιό που προκαλεί το σοβαρό σύνδρομο οξείας αναπνευστικής ανεπάρκειας (SARS), το οποίο εξαπλώθηκε παγκοσμίως περίπου 20 χρόνια πριν.
Οι επιστήμονες λοιπόν μελέτησαν σε τι ο SARS-CoV διαφέρει από τον SARS-CoV-2 — αρκετές αλλαγές έχουν παρατηρηθεί στην αλληλουχία βάσεων στο γονιδίωμά τους. Επίσης στα υπολογιστικά συστήματα προσομοίωσης, οι μεταλλάξεις στον SARS-CoV-2 δεν φαίνεται να βοηθούν και τόσο πολύ στην διευκόλυνση της δέσμευσης του ιού στην επιφάνεια των ανθρώπινων κυττάρων.
Αυτό σημαίνει ότι εάν οι επιστήμονες είχαν σκόπιμα αλλάξει τον ιό μέσω γενετικής μηχανικής, σε καμία περίπτωση δεν θα επέλεγαν τις μεταλλάξεις που προτείνει το μοντέλο του υπολογιστή αφού δεν θα δούλευαν στην κατεύθυνση της μολυσματικότητας.
Πηγαίνοντας ένα βήμα παραπέρα οι ερευνητές αναγνωρίζουν ότι η φύση είναι πιο έξυπνη από τους επιστήμονες, και ο νέος κορονοϊός βρήκε ένα καλύτερο τρόπο να εξελιχθεί – πολύ διαφορετικό – από οτιδήποτε άλλο θα μπορούσαν οι επιστήμονες να δημιουργήσουν.
Υπάρχει και κάτι ακόμα που συμβάλει στην διάψευση της θεωρίας ότι ο ιός διέφυγε από ένα «διαβολεμένο» εργαστήριο.
Η συνολική μοριακή δομή του ιού είναι διακριτή από αυτήν άλλων γνωστών κορονοϊών ενώ οι ιοί με τους οποίους περισσότερο προσομοιάζουν είναι αυτοί των νυχτερίδων και των παγκολίνων (φολιδωτών μυρμηγκοφάγων ) οι οποίοι έχουν ελάχιστα μελετηθεί και ποτέ δεν έχει γίνει γνωστό ότι έβαλαν σε κίνδυνο τον άνθρωπο .
“Εάν κάποιος επιδίωκε να κατασκευάσει έναν νέο κορονοϊό παθογόνο για τον άνθρωπο, θα τον έφτιαχνε από μια δεξαμενή ιών που είναι γνωστό ότι προκαλούν ασθένειες στον άνθρωπο” σύμφωνα με δήλωση από το Scripps Research
(according to a statement from Scripps).
Τα σενάρια
Από που λοιπόν προήλθε ο ιός αυτός ?
Οι ερευνητές διατύπωσαν δυο πιθανά σενάρια για την καταγωγή του SARS-CoV-2 και πως έφτασε στον άνθρωπο.
Το πρώτο σενάριο στηρίζεται στην καταγωγή απλών παρόμοιων κορονοϊών που σχετικά πρόσφατα προκάλεσαν επιδημίες σε ανθρώπινους πληθυσμούς. Σύμφωνα με αυτό το σενάριο κολλήσαμε τον ιό απευθείας από το ζώο που τον φέρει (ζωονόσος) — μόσχος στην περίπτωση του SARS και καμήλες στην περίπτωση του Αναπνευστικού συνδρόμου της μέσης Ανατολής (MERS).
Στην περίπτωση του SARS-CoV-2, οι ερευνητές προτείνουν ότι το ζώο ήταν η νυχτερίδα, η οποία μετέδωσε τον ιό σε ένα άλλο ενδιάμεσο ζώο (ενδιάμεσος ξενιστής – πιθανό σύμφωνα με κάποιους ερευνητές να ήταν ο φολιδωτός μυρμηγκοφάγος) καινό οποίος στην συνέχεια μετέφερε τον ιό στον άνθρωπο.
Σε αυτό το πιθανό σενάριο, τα γενετικά χαρακτηριστικά τα οποία κάνουν τον νεο κορονοϊό τόσο επιθετικό και μολυσματικό για τον άνθρωπο (παθογόνος δύναμη) υπήρχαν εκεί, στο ζώο φορέα, πριν μεταπηδήσει στον άνθρωπο.
Σύμφωνα τώρα με το δεύτερο σενάριο, αυτά τα παθογόνα χαρακτηριστικά προέκυψαν και αναπτύχθηκαν αφότου ο ιός μεταπήδησε από το ζώο φορέα στον άνθρωπο.
Κάποιο ιοί που προέρχονται από τους φολιδωτούς μυρμηγκοφάγους, διαθέτουν μια δομή σαν άγκιστρο – “hook structure” (η περιοχή που δεσμεύεται στον υποδοχέα της επιφάνειας των κυττάρων) παρόμοιο με αυτό του SARS-CoV-2.
Σύμφωνα με αυτό το δεδομένο ένας μυρμηγκοφάγος είτε άμεσα είτε έμμεσα πέρασε τους ιούς του στον άνθρωπο ξενιστή. Έτσι από την στιγμή που βρέθηκε ο ιός αυτός στα ανθρώπινα κύτταρα, θα μπορούσε να έχει εξελιχθεί και αποκτήσει τα δικά του αόρατα και ύπουλα χαρακτηριστικά — όπως την θέση «σχισμής» της πρωτεΐνης ακίδας της επιφάνειας του που του επιτρέπει α σπάει και να εισέρχεται στα ανθρώπινα κύτταρα. Οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι από την στιγμή που ο κορονοιός ανέπτυξε αυτά τα χαρακτηριστικά έγινε πιο αποτελεσματικός και ικανός να διασπαρεί μεταξύ των ανθρώπων.
Γιατί έχει σημασία
Η λεπτομερής κατανόηση του πως ένας ιός των ζώων σπάει τα σύνορα των ειδών μολύνοντας ανθρώπους με τόσο επιθετικό
τρόπο ισως βοηθήσει στη πρόληψη ενός ανάλογου μελλοντικού γεγονότος.
Για παράδειγμα αν ο SARS-CoV-2 είναι ενας ιος που έχει μεταπηδήσει στον άνθρωπο από κάποιο ζώο αφού είχε αναπτύξει ήδη προσαρμοστικούς μηχανισμους για να διεισδύσει στα ανθρώπινα κύτταρα και να γίνει τόσο μεταδοτικός, τότε υπάρχει υπαρκτός κίνδυνος να εμφανιστεί και στο μέλλον μια ανάλογη κατάσταση εκτάκτου ανάγκης από παρόμοιο ιό αφού εξακολουθεί να κυκλοφορεί στο ζωικό βασίλειο.
Αντίθετα οι πιθανότητες να ξανασυμβεί μια τέτοια πανδημία στο μέλλον θα ήταν πολύ μικρές εφόσον ισχύει το δεύτερο σενάριο που λέει ότι αυτή η διαδικασία προσαρμογής του ιού είναι προϊόν φυσικής επιλογής (μεταλλαξεις του ιού που τον έκαναν τόσο μεταδοτικό ) πουνέλαβε χώρα στον άνθρωπο μετά την μόλυνση του από τον ιό και όχι στο ζώο ξενιστή.
Έτσι ακόμα και αν συμβούν επαναλαμβανόμενες μεταφορές του ζωικού ιού στον άνθρωπο θα πρέπει να συμβεί η ίδια σειρά μεταλλάξεων προκειμένου να ξεφύγει και να προκαλέσει την σοβαρή αυτή επιδημία , κάτι που το κάνει απίθανο να συμβεί.
Είναι αναμενόμενο να αναρωτιέται κανείς γιατί να ασχολούμαστε με προέλευση της πανδημίας αυτής ενώ κόσμος χάνεται καθημερινά απο αυτήν( 13.000 νεκροί ). Σε κάθε περίπτωση η μελέτη καινταυτοποίηση των πιο συγγενικών ιων του SARS-CoV-2 που κυκλοφορούν στο ζωικό βασίλειο , θα συμβάλει πολύ στην μελέτη και την ανάδειξη του τρόπου λειτουργίας και συμπεριφοράς του ιού αυτού.
- Η Άννα Λεντή είναι ορθοπαιδικός/χειρουργός