Από τις αρχές Απριλίου, όταν κυκλοφόρησαν οι πρώτες φήμες για ενδεχόμενο εμπάργκο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο ρωσικό πετρέλαιο, οι τιμές του «μαύρου χρυσού» ξεκίνησαν νέο σερί ανατιμήσεων. Αυτό σημαίνει ότι το Κρεμλίνο ήδη απολαμβάνει υψηλότερα έσοδα, πολύτιμα σε αυτή την περίοδο εμπόλεμης κατάστασης.
Τώρα, η Ευρωπαϊκή Ένωση ετοιμάζεται να προχωρήσει στο αποφασιστικό βήμα της σταδιακής απαγόρευσης εισαγωγών πετρελαίου από τη Ρωσία και πολλοί είναι αυτοί που εκτιμούν ότι μία τέτοια απόφαση μπορεί να γυρίσει σε μπούμεραγκ για την Ευρώπη.
Το Ινστιτούτο Bruegel προειδοποιεί ότι η σταδιακή απαγόρευση εισαγωγών ρωσικού πετρελαίου στην ΕΕ δεν είναι η καλύτερη επιλογή.
«Το μεγαλύτερο μειονέκτημα αυτού του σχεδίου είναι ότι στη διάρκεια της μεταβατικής φάσης, οι τιμές του πετρελαίου στην Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο θα αυξηθούν, εν αναμονή των μειωμένων ρωσικών εξαγωγών. Οι υψηλότερες τιμές είναι επώδυνες για τις χώρες εισαγωγών. Το χειρότερο, όμως, είναι ότι υπερ-αποζημιώνουν τη Ρωσία για τη σταδιακή απώλεια των ποσοτήτων. Επίσης, η σταδιακή απαγόρευση θα δώσει στη Ρωσία χρόνο για να αναπτύξει νέες εξαγωγικές στρατηγικές, καθιστώντας λιγότερο αποτελεσματικό το ευρωπαϊκό εμπάργκο.»
Επίσης, υπάρχει το πρόβλημα του τι ακριβώς προσδιορίζεται ως «ρωσικό πετρέλαιο». Πρόκειται για το θαλάσσιο αργό πετρέλαιο ή και αυτό που μεταφέρεται μέσω αγωγών; Τι θα γίνει με τα επεξεργασμένα προϊόντα;
Υπάρχει, τέλος, ο κίνδυνος το Κρεμλίνο να προχωρήσει σε αντίποινα με περιορισμό ή διακοπή της παροχής φυσικού αερίου. Με το προηγούμενο Πολωνίας και Βουλγαρίας, αυτό το ενδεχόμενο δεν μπορεί να αποκλειστεί κατηγορηματικά.
ΕΕ: Ο καλύτερος πελάτης της Ρωσίας
Η Ρωσία είναι ο τρίτος μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου στον κόσμο, πίσω από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Σαουδική Αραβία, παράγοντας περίπου 10,1 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως (bpd) αργού πετρελαίου.
Η Ευρώπη είναι μακράν ο μεγαλύτερος πελάτης της: αγοράζει 2,4 εκατομμύρια βαρέλια αργού καθημερινά, μαζί με 1,4 εκατομμύρια bpd σε άλλα διυλισμένα προϊόντα. Μόνο η Γερμανία και η Ολλανδία καταναλώνουν 1,1 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα.
Αυτό καθιστά τη Ρωσία τον κορυφαίο προμηθευτή πετρελαίου της ΕΕ, αντιπροσωπεύοντας πάνω από το 25% των συνολικών εισαγωγών.
Πέρυσι, η ΕΕ πλήρωσε 71 δισεκατομμύρια ευρώ για εισαγωγές πετρελαίου και πετρελαϊκών προϊόντων από τη Ρωσία.
Ο αγωγός Druzhba (που σημαίνει «Φιλία» και είναι ο μεγαλύτερος αγωγός του κόσμου με μήκος 4.000 χιλιομέτρων) λειτουργεί υπό τον κρατικά ελεγχόμενο γίγαντα της Ρωσίας Transneft. Μεταφέρει πάνω από ένα εκατομμύριο βαρέλια ημερησίως από το Ταταρστάν απευθείας σε διυλιστήρια στην Πολωνία, την Ουγγαρία, τη Σλοβακία, την Τσεχία, την Αυστρία και τη Γερμανία, τα οποία στη συνέχεια μετατρέπουν τον «μαύρο χρυσό» σε ντίζελ, βενζίνη, νάφθα και λιπαντικές ουσίες.
Ωστόσο, οι μεγαλύτερες ποσότητες φτάνουν δια θαλάσσης, κυρίως στα λιμάνια του Ρότερνταμ και της γαλλικής Χάβρης.
«Μία καλύτερη εναλλακτική στο σταδιακό εμπάργκο ρωσικού πετρελαίου θα ήταν ένα πιο ευέλικτο εργαλείο που μπορεί να αυξομειώνει την πίεση στη Ρωσία ανάλογα με την κατάσταση στην Ουκρανία» υποστηρίζει το Ινστιτούτο Bruegel. «Ένας τιμωρητικός δασμός σε όλες τις ρωσικές εξαγωγές αργού πετρελαίου, πετρελαϊκών προϊόντων και φυσικού αερίου. Αυτό θα μείωνε άμεσα τα έσοδα της Ρωσίας. Παρόλα αυτά, η Ρωσία θα συνέχιζε να έχει κίνητρο εξαγωγών σε πελάτες στη Δύση, άρα δεν θα ήταν πιθανό να προχωρήσει άμεσα σε προετοιμασία για εξαγωγές ορυκτών καυσίμων σε τρίτες χώρες. Ένας δασμός θα μπορούσε, επίσης, να προσαρμόζεται ανάλογα με τις πολιτικές εξελίξεις. Ένας τιμωρητικός δασμός σε όλες τις ενεργειακές εισαγωγές από τη Ρωσία θα ήταν μία καλύτερη επιλογή από τη σταδιακή εξάλειψη συγκεκριμένων καυσίμων» καταλήγει το Bruegel.
Η Ευρώπη καταβάλλει περίπου 850 εκατομμύρια ευρώ καθημερινά για εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Περιορισμένες εναλλακτικές πηγές
Το μεγαλύτερο μέρος της πλεονάζουσας διαθεσιμότητας πετρελαίου βρίσκεται στη Σαουδική Αραβία και στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Μαζί διαθέτουν περίπου 3 εκατομμύρια βαρέλια/ημέρα (mb/d) πλεονάζουσας ποσότητας, αλλά δεν είναι όλα άμεσα διαθέσιμα.
Εκτός του ΟΠΕΚ+, οι Ηνωμένες Πολιτείες φαίνεται ότι θα προσθέσουν 1,4 mb/d φέτος, με μικρότερες αυξήσεις από τον Καναδά, τη Γουιάνα και τη Βραζιλία, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ.
Στις ΗΠΑ, αναμένεται ανάπτυξη του κλάδου σχιστόλιθου πετρελαίου, με αύξηση των γεωτρήσεων και του επιπέδου άντλησης. Ωστόσο, οι ελλείψεις εργατικού δυναμικού, τα προβλήματα της αλυσίδας εφοδιασμού και η κλιμάκωση του κόστους παραγωγής μπορούν να περιορίσουν την ανάπτυξη βραχυπρόθεσμα.
Ελλείψει ταχύτερης αύξησης της παραγωγής, τα αποθέματα πετρελαίου θα πρέπει να εξισορροπήσουν την αγορά τους επόμενους μήνες. Αλλά ακόμη και πριν από τη σύγκρουση τις επιθέσεις της Ρωσίας στην Ουκρανία, τα αποθέματα πετρελαίου της βιομηχανίας εξαντλούνταν γρήγορα, σημειώνει ο ΟΟΣΑ.
Στα τέλη Ιανουαρίου, τα αποθέματα του ΟΟΣΑ ήταν 335 mb κάτω από τον μέσο όρο της πενταετίας και στα χαμηλά οκτώ ετών, γεγονός που προκλήθηκε από την ισχυρή οικονομική ανάκαμψη του 2021 και την αποτυχία του ΟΠΕΚ + να επιτύχει τους στόχους παραγωγής.
Σε αυτό το πλαίσιο, η θέση της Ελλάδας μοιάζει επισφαλής, καθώς είναι από τις ελάχιστες χώρες- μέλη του ΟΟΣΑ, με μηδενικά δημόσια αποθέματα πετρελαίου, σύμφωνα με τα στοιχεία του Οργανισμού.
Διαβάστε επίσης:
Κομισιόν: Σήμερα οι προτάσεις για ενδεχόμενο εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο