Για τους εργαζόμενους οι οποίοι βρίσκονται αντιμέτωποι με το δραματικά αυξημένο κόστος διαβίωσης, η υπόθεση πολλών αναλυτών πως η αύξηση των μισθών αποτελεί πρόβλημα για την οικονομία ενδέχεται να αποτελεί γελοία πρόταση. Παρ’ όλα αυτά, το πληθωριστικό σπιράλ των τιμών-μισθών είχε ανησυχήσει πολλούς ειδικούς.
Σύμφωνα με τα πρακτικά της συνεδρίασης της Fed τον Μάρτιο του 2022, οι κεντρικοί τραπεζίτες φαίνεται πως ανησυχούσαν για τις «σημαντικές αυξήσεις των μισθών» οι οποίες ενδέχεται να προκαλούσαν αύξηση των τιμών.
Στη Βρετανία, οι εκτιμήσεις αυτές έγιναν ακόμα πιο δημόσια, με τα στελέχη του Υπουργείου Οικονομικών της χώρας να υποστηρίζουν πως υπήρχε πληθωριστικός κίνδυνος λόγω του σπιράλ αυτού. Ο επικεφαλής της ΒοΕ, Άντριου Μπέιλι, είχε προχωρήσει σε δημόσια παράκληση για «περιορισμό των νέων διαπραγματεύσεων για συλλογικές συμβάσεις εργασίας», κάτι το οποίο είχε ζητήσει και ο Γερμανός ομόλογός του.
Σπιράλ τιμών-μισθών
Οι ειδικοί ανησυχούσαν για το πληθωριστικό σπιράλ τιμών-μισθών το οποίο λαμβάνει χώρα όταν οι εργαζόμενοι, αναμένοντας περαιτέρω αύξηση των τιμών, ζητούν και παίρνουν αυξημένους μισθούς, δημιουργώντας κατ΄αυτόν τον τρόπο ένα φαύλο κύκλο.
Αυτό φαίνεται πως συνέβη και τη δεκαετία του ‘70 όταν ο πληθωρισμός στη Βρετανία άγγιξε το 23% αλλά και τη δεκαετία του ‘80 στις ΗΠΑ όταν ο πληθωρισμός έφτασε το 14%.
Το αφήγημα αυτό, όμως, έχει πια αλλάξει. Οι ειδικοί τονίζουν πως αν και το σπιράλ τιμών-μισθών αυτό δεν έχει λάβει χώρα τους περασμένους 18 μήνες, ο πληθωρισμός παραμένει υπερβολικά υψηλός.
Σύμφωνα με τα πρόσφατα δημοσιευθέντα πρακτικά της συνεδρίασης της ΕΚΤ τον περασμένο Μάρτιο, «οι μισθοί είχαν περιορισμένη επίδραση σε ό,τι αφορά τον πληθωρισμό την τελευταία διετία». Η Αμερικανίδα ΥΠΟΙΚ, Τζάνετ Γέλεν, από την πλευρά της, τόνισε πρόσφατα πως δεν παρατηρεί τέτοια δημιουργία σπιράλ στις ΗΠΑ.
Παρόμοια ήταν και η άποψη του επικεφαλής οικονομολόγου του ΔΝΤ, Πιέρ-Ολιβιέ Γκουρίνχας ο οποίος, μιλώντας στο CNBC, τόνισε πως δεν ανησυχεί για τις επιπτώσεις ενός τέτοιου σπιράλ σε ό,τι αφορά την παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη.
«Αυτό που έχουμε παρατηρήσει το τελευταίο έτος ήταν η απότομη αύξηση των τιμών, αλλά οι μισθοί δεν έχουν αυξηθεί σε παρόμοιο βαθμό. Γι αυτό και έχουμε κρίση κόστους διαβίωσης», επεσήμανε ο Γκουρίνχας, προσθέτοντας πως ο δομικός πληθωρισμός παραμένει σε υψηλά επίπεδα σε πολλές χώρες και σε ορισμένες εξ αυτών συνεχίζει να αυξάνεται.
«Αναμένουμε πως οι μισθοί θα αυξηθούν και το πραγματικό εισόδημα των εργαζομένων θα ανακάμψει. Η αύξηση αυτή, όμως, δεν αποτελεί κίνδυνο αφού ο ιδιωτικός τομέας απολαμβάνει αυξημένα περιθώρια κερδοφορίας. Τα έσοδα των επιχειρήσεων έχουν αυξηθεί δυσανάλογα με το κόστος, γι αυτό και υπάρχει χώρος για αύξηση των μισθών», υπογράμμισε ο οικονομολόγος.
Σπιράλ κέρδους-τιμών
Σε πρόσφατη ανάλυσή τους, οι οικονομολόγοι της ING μελέτησαν το παράδειγμα της Γερμανίας, όπου ο πληθωρισμός οφείλεται κυρίως στη ζήτηση. Οι αναλυτές τόνισαν πως υπάρχουν ενδείξεις ότι ορισμένες εταιρείες έχουν προχωρήσει σε αύξηση των τιμών τους πριν την ανάλογη αύξηση του λειτουργικού τους κόστους, ενώ μεγάλο μέρος της αύξησης των τιμών από το β΄εξάμηνο του 2021 και ύστερα ενδέχεται να οφείλεται στα αυξημένα εταιρικά κέρδη. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται σπιράλ κέρδους-τιμών.
Ο επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας της Ολλανδίας, Κλάας Κνοτ, από την πλευρά του, είχε παρακινήσει τις εταιρείες να αυξήσουν τους μισθούς των εργαζομένων κατά 5%-7% στους τομείς που δικαιολογούσαν και υποστήριζαν μία τέτοια αύξηση.
Παράλληλα, υποστήριξε πως σε συνδυασμό με τα επιδόματα ενέργειας της ολλανδικής κυβέρνησης, η αύξηση των μισθών αυτών θα είχε εξισορροπήσει τον πληθωρισμό αντί να τον αυξήσει.
Με την άποψή του συμφωνεί η αναπληρωτής καθηγήτρια πολιτικής οικονομίας του Leiden University, Κριστίν Μακζίν η οποία, μιλώντας στο CNBC, υποστήριξε πως τη στιγμή που αυξάνονται τόσο οι μισθοί όσο και οι τιμές, δεν μπορούν να αγνοούνται οι εξωτερικοί παράγοντες όπως η γενικότερη εικόνα της αγοράς εργασίας και οι ελλείψεις της προσφοράς.
«Από την παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008 και ύστερα, οι μισθοί δεν έχουν ανακάμψει. Για παράδειγμα, στις ΗΠΑ η ετήσια αύξηση των μισθών της τάξης του 3,5% θα θεωρούταν, μεν, θετική δεδομένου του ετήσιου πληθωρισμού του 2% και της αύξησης της παραγωγικότητας κατά 1,5% αλλά στην πραγματικότητα έχει κυμανθεί πολύ χαμηλότερα από το επίπεδο αυτό», τόνισε η Μακζίν.
Προσέθεσε, επίσης, πως «δεν υποστηρίζω πως το σπιράλ μισθών-τιμών δε θα μπορούσε να συμβεί. Πρόκειται, όμως, για κάτι το οποίο δεν μας απασχολεί και τόσο, δεδομένων των υπόλοιπων, εξαιρετικά προβληματικών παραγόντων όπως το πτωτικό σπιράλ μισθών-παραγωγικότητας όταν οι μισθοί των εργαζομένων δεν είναι αρκετοί για να τους προσελκύσουν σε τομείς όπου υπάρχει έλλειψη εργατικού δυναμικού, κάτι το οποίο περιορίζει την παραγωγικότητα και την οικονομική ανάπτυξη. Σε μία συσφιγμένη αγορά εργασίας, οι εργαζόμενοι θα μπορούσαν απλά να αρνηθούν να εργαστούν και οι ρυθμιστικές αρχές θα πρέπει να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα αυτό».
Επιπροσθέτως, συμπλήρωσε πως «σε τομείς όπως η φιλοξενία στις ΗΠΑ, οι μισθοί αυξήθηκαν, μεν, δραματικά, αλλά απλά αντιστάθμισαν δεκαετίες στασιμότητας».
Στασιμοπληθωρισμός
Σύμφωνα με τον Chief Investment Officer της Andromeda Capital Management, Αλμπέρτο Γκάλο, «η ανεπτυγμένη χώρα η οποία είναι πιο ευάλωτη σε ένα σπιράλ μισθών-τιμών είναι η Βρετανία».
Βάσει των επικαιροποιημένων μακροοικονομικών δεδομένων, η αύξηση των μισθών στη χώρα κυμάνθηκε υπό του αναμενόμενου το α’ τρίμηνο του 2023, κατά 6,9% στον ιδιωτικό τομέα και κατά 5,3% στον δημόσιο. Σημειωτέον πως ο πληθωρισμός στη χώρα παραμένει άνω του 10%, σε σχέση με το 7,4% της Γερμανίας και το 5% των ΗΠΑ.
Ο κίνδυνος, σύμφωνα με τον Γκάλο, έγκειται στους πολλαπλούς δομικούς παράγοντες οι οποίοι αυξάνουν τον στασιμοπληθωρισμό. Αν και τα μικρομεσαία νοικοκυριά αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα σε ό,τι αφορά το υψηλό κόστος διαβίωσης και τη μείωση της αγοραστική τους δύναμης σε μία μοχλευμένη αγορά ακινήτων, τα πραγματικά, προσαρμοσμένα στον πληθωρισμό επιτόκια κυμαίνονται ακόμα σε αρνητικό επίπεδο στις περισσότερες ανεπτυγμένες αγορές.
Την ίδια στιγμή, η ισοτιμία της στερλίνας έχει μειωθεί σημαντικά, κάτι το οποίο αποτελεί πρόβλημα για μία χώρα η οποία εισάγει το 50% των αγαθών της, ενώ οι μεταναστευτικές ροές έχουν μειωθεί λόγω του Brexit, προκαλώντας σημαντικές ελλείψεις στην εγχώρια αγορά εργασίας.
«Εξερχόμαστε από μία περίοδο όπου οι πραγματικοί μισθοί είχαν παραμείνει στάσιμοι για πολλά χρόνια. Ο υψηλός πληθωρισμός ωθεί τους εργαζομένους σε δυναμικές διαπραγματεύσεις για την αύξηση των μισθών τους. Εάν, όμως, τα επιτόκια μειωθούν τη στιγμή που ο πληθωρισμός παραμένει υψηλός, θα έχουμε ένα πληθωριστικό σπιράλ», τόνισε ο Γκάλο.
Οι διαφορές με τη δεκαετία του ‘70
Σύμφωνα με τον καθηγητή οικονομικών του London Business School, Ρίτσαρντ Πόρτις, δεν υπάρχει πραγματικός κίνδυνος δημιουργίας πληθωριστικού σπιράλ μισθών-τιμών στη Βρετανία, τις ΗΠΑ ή τις μεγάλες οικονομίες της Ευρώπης παρά την τρέχουσα δύσκολη κατάσταση. Ο ίδιος τόνισε πως η μειωμένη συνδικαλιστική ισχύς σε σχέση με τη δεκαετία του ‘70 στον ιδιωτικό τομέα αποτελεί σημαντική διαφορά με την κρίση του παρελθόντος.
«Εάν κανείς μελετήσει τον δομικό πληθωρισμό στις ΗΠΑ, η αγορά ακινήτων και οι ενοικιάσεις παίζουν το μεγαλύτερο ρόλο για την αύξηση του πληθωρισμού και όχι οι μισθοί», υπογράμμισε ο καθηγητής.
Υπάρχουν, επίσης, ενδείξεις από αναλύσεις του ΔΝΤ, σύμφωνα με τις οποίες τα σπιράλ μισθών-τιμών δεν είναι και τόσο συνηθισμένα. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, υπάρχουν ελάχιστες τέτοιες περιπτώσεις «σταθερής επιτάχυνσης τιμών και μισθών» από τη δεκαετία του 1960 και ύστερα.
Για τον οικονομολόγο της Moody’s Analytics, Καμίλ Κοβάρ, αν και το σενάριο του σπιράλ αυτού ήταν πάντοτε πιθανό, η τρέχουσα πορεία της οικονομίας το κάνει σχετικά απίθανο.
Οι μισθοί στην Ευρώπη θα αυξηθούν σημαντικά, αλλά ο Κοβάρ υπογραμμίζει πως «η δημιουργία ενός σπιράλ τέτοιου είδους θα χρειαζόταν ένα σημαντικό μακροοικονομικό γεγονός». Η ΕΚΤ, από την πλευρά της αναμένει ονομαστική αύξηση των μισθών κατά 5% φέτος, χωρίς αυτοί να είναι προσαρμοσμένοι στον πληθωρισμό.
Σε σχέση με τη δεκαετία του ‘70, ο Κοβάρ υπογράμμισε πως υπάρχουν, μεν, ορισμένες ομοιότητες όπως η ενεργειακή κρίση αλλά υποστήριξε πως η αυξανόμενη εταιρική κερδοφορία και η έλλειψη συνδικάτων με διαπραγματευτική δύναμη θα δημιουργήσουν μία εντελώς διαφορετική κατάσταση αυτή τη φορά.
Διαβάστε ακόμη
Jefferies: Oι τέσσερις κίνδυνοι για τις ελληνικές τράπεζες από την ατζέντα του ΣΥΡΙΖΑ (γραφήματα)
Λαγκάρντ: Η ΕΚΤ στηρίζει τις προτάσεις της Κομισιόν για τους δημοσιονομικούς κανόνες
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο ΘΕΜΑ