Τους λόγους για τους οποίους τα πανεπιστήμια δεν μπορούν να συνδεθούν με την πραγματική οικονομία διερευνά σε ανάλυσή του ο Economist, την ώρα που -όπως επισημαίνεται στο σχετικό άρθρο– η τριτοβάθμια εκπαίδευση παράγει γνώση που τίθεται στη διάθεση της επιχειρηματικότητας, των κυβερνήσεων και ολόκληρων λαών.
Όπως αναφέρει ο Economist, τις τελευταίες δεκαετίες τα πανεπιστήμια έχουν γνωρίσει ιδιαίτερη άνθιση, ενώ πλέον απασχολούν περίπου 15 εκατ. ερευνητές σε ολόκληρο τον κόσμο, από 4 εκατ. το 1980.
Σήμερα, οι κυβερνήσεις έχουν αυξήσει τις δαπάνες για την τριτοβάθμια εκπαίδευση, οι ερευνητές παράγουν πενταπλάσιο αριθμό εργασιών κάθε χρόνο σε σχέση με τη δεκαετία του ’80, ενώ όλα τα παραπάνω θα έπρεπε να έχουν κάνει τα πανεπιστήμια εξαιρετική πηγή αύξησης της παραγωγικότητας.
Όπως επισημαίνει ο Economist, αυτή η ταχεία επέκταση βασίζεται εν μέρει σε υγιείς οικονομικές αρχές, παρόλα αυτά φαίνεται ότι κάτι δεν πάει καλά, καθώς στην πράξη η επέκταση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης συνέπεσε με την επιβράδυνση της παραγωγικότητας.
«Ενώ τη δεκαετία του ‘50 και του ‘60 η παραγωγή των εργαζομένων ανά ώρα στις πλούσιες χώρες αυξανόταν κατά 4% ετησίως, τη δεκαετία πριν από την πανδημία του Covid-19 η αύξηση βρισκόταν κατά κύριο λόγο στο 1% ετησίως», γράφει ο Economist. «Ακόμη και με το κύμα καινοτομίας στην τεχνητή νοημοσύνη, η αύξηση της παραγωγικότητας παραμένει ασθενής -κάτω από 1% ετησίως, σύμφωνα με μια πρόχειρη εκτίμηση- γεγονός που για την οικονομική ανάπτυξη αποτελεί κακή είδηση.
Νέα έκθεση των οικονομολόγων Ashish Arora, Sharon Belenzon, Larisa C. Cioaca, Lia Sheer και Hansen Zhang, υποδηλώνει ότι η ραγδαία ανάπτυξη των πανεπιστημίων και η στασιμότητα της παραγωγικότητας του πλούσιου κόσμου θα μπορούσαν να αποτελούν τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος».
Όπως υποστηρίζουν οι ειδικοί, τις απαντήσεις για τους λόγους που συμβαίνουν όλα αυτά, τις έχει η ιστορία. Στη μεταπολεμική περίοδο, τα πανεπιστήμια διαδραμάτισαν μέτριο ρόλο στην καινοτομία, καθώς τον πιο ισχυρό ρόλο για την επιστημονική έρευνα τον είχαν οι επιχειρήσεις. Οι οικονομολόγοι παραθέτουν ως χαρακτηριστική περίπτωση εκείνη των ΗΠΑ, όπου κατά τη δεκαετία του ‘50 εταιρείες όπως η ΑΤt&Τ και η General Electric ξόδευαν τετραπλάσια χρήματα για την έρευνα από ό,τι τα ίδια τα πανεπιστήμια -ενώ η έρευνα τους απέφερε και κέρδη.
Μάλιστα, κατά τη δεκαετία του ‘60 η μονάδα έρευνας και ανάπτυξης της εταιρείας χημικών DuPont δημοσίευσε περισσότερα άρθρα στην επιστημονική επιθεώρηση Journal of the American Chemical Society από ό,τι το Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης και το Caltech μαζί. Τα τεράστια εργαστήρια των επιχειρήσεων ήταν και αποτέλεσμα ανάγκης, καθώς οι αντιμονοπωλιακοί νόμοι δεν επέτρεπαν στις εταιρείες να αγοράσουν την εφεύρεση / καινοτομία μιας άλλης επιχείρησης, συνεπώς κάθε εταιρεία έπρεπε να αναπτύξει τη δική της τεχνολογία.
Η εποχή αυτή έλαβε τέλος όταν η πολιτική ανταγωνισμού χαλάρωσε τη δεκαετία του ‘70 και του ’80, ενώ την ίδια περίοδο η ανάπτυξη της πανεπιστημιακής έρευνας έπεισε πολλούς επιχειρηματίες ότι δεν ήταν ανάγκη να ξοδεύουν τα χρήματά τους, αφού υπήρχαν τα πανεπιστήμια. Σήμερα, οι εταιρείες που προσφέρουν έρευνα στο επίπεδο της καινοτομίας τη «DuPont» εκείνη την εποχή, είναι ελάχιστες.
Σύμφωνα με τους οικονομολόγους, όταν η επιστημονική έρευνα που λάμβανε χρηματοδότηση από τις επιχειρήσεις, είχε ως κίνητρο την παραγωγή κέρδους, λειτουργούσε καλύτερα από ό,τι το νέο μοντέλο της πανεπιστημιακής έρευνας. Ακόμη, οι ίδιοι διαπίστωσαν ότι η ανταπόκριση που βρήκαν οι επιστημονικές ανακαλύψεις δημόσιων δομών από τις επιχειρήσεις, επί σειρά ετών ήταν από ελάχιστη έως μηδενική.
Ακόμη, σύμφωνα με την ίδια έκθεση των οικονομολόγων, σημαντικό ρόλο παίζει και ο τρόπος με τον οποίο γίνεται η έρευνα στα πανεπιστήμια, καθώς όταν δεν υπάρχουν δεσμεύσεις σε συγκεκριμένα ζητούμενα από επιχειρήσεις, η έρευνα εστιάζει κυρίως στα επιστημονικά δεδομένα και λιγότερο στην ανακάλυψη νέων στοιχείων που θα μπορούσαν να αποφέρουν κέρδος ή ουσιαστικές αλλαγές.
Όπως επισημαίνει ο Economist, το τελευταίο δεν είναι απαραιτήτως κακό, ωστόσο είναι σημαντικό να μην αναλώνεται χρόνος και μέσα για επιστημονικές αναζητήσεις που στην πραγματικότητα δεν ενισχύουν την επιχειρηματικότητα, την παραγωγικότητα και τον πραγματικό κόσμο.
Διαβάστε ακόμη
Zone01: Η σχολή για προγραμματιστές χωρίς δίδακτρα και χωρίς καθηγητές
Βαγγέλης Μαρινάκης: Έδωσε παραγγελία για 6 δεξαμενόπλοια VLCC αξίας $840 εκατ.
«Γκάζι» από κυβέρνηση για αγρότες, ομόφυλα ζευγάρια και μη Κρατικά Πανεπιστήμια
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο ΘΕΜΑ