Ήταν μια σκηνή αντάξια της διαδοχής. Οι πέντε κληρονόμοι του Σίλβιο Μπερλουσκόνι έσπευσαν σε ένα ιδιωτικό νοσοκομείο στο Μιλάνο για να αποχαιρετήσουν τον άρρωστο πατέρα τους, ο οποίος είχε διαμορφώσει την Ιταλία όπως κανείς άλλος στη βασανισμένη μεταπολεμική ιστορία της.
Η 33χρονη φίλη του, Μάρτα Φασίνα, ήταν ήδη εκεί, έχοντας περάσει τη νύχτα δίπλα του. Η Φασίνα, μέλος της Βουλής των Αντιπροσώπων, ασκεί τεράστια επιρροή στο πολιτικό κόμμα του Μπερλουσκόνι, το Forza Italia.
Το μεγαλύτερο από τα παιδιά του Μπερλουσκόνι, η Μαρίνα, ήταν μεταξύ των πρώτων που έφτασαν, με σκούρα γυαλιά και επώνυμη τσάντα στο χέρι. Θεωρείται εδώ και καιρό η αγαπημένη του, που τον υπερασπίζεται από σκάνδαλο σε σκάνδαλο, και βρίσκεται στο τιμόνι του εκτεταμένου επιχειρηματικού ομίλου που περιλαμβάνει το κόσμημα του οικογενειακού στέμματος: την εταιρεία χαρτοφυλακίου Fininvest SpA.
Ακόμη και ως ογδοντάχρονος, ο Μπερλουσκόνι αστειευόταν ότι θα ζήσει για πάντα. Με τον θάνατό του στις 12 Ιουνίου, ο κόσμος θα μάθει αν η κληρονομιά του έξυπνου μεγιστάνα των μέσων ενημέρωσης και πρωθυπουργού τεσσάρων θητειών θα τον ξεπεράσει.
Τα πρώτα στοιχεία θα προκύψουν με την αποσφράγιση της διαθήκης του μετά την κηδεία του στις 14 Ιουνίου, η οποία θα σηματοδοτηθεί με εθνική ημέρα πένθους. Η ανάγνωση της διαθήκης αναμένεται να δώσει το έναυσμα για μια διαδικασία που θα μπορούσε να επανασχεδιάσει τα όρια της αυτοκρατορίας του Μπερλουσκόνι. Αναμένεται μια παράλληλη αναμέτρηση στο εσωτερικό του κυβερνώντος κεντροδεξιού συνασπισμού της Ιταλίας, μια αναμέτρηση που η πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι θα προσπαθήσει αναμφίβολα να χρησιμοποιήσει για να εδραιώσει την εξουσία της.
Στα λεπτά που ακολούθησαν μετά τη δημοσιοποίηση του θανάτου του Μπερλουσκόνι, τα chatrooms στο WhatsApp των πολιτικών πήραν φωτιά με ένα σχόλιο: «μόνο ένας άνθρωπος με γνώση των μέσων ενημέρωσης όπως ο Μπερλουσκόνι θα μπορούσε να πεθάνει το πρωί της Δευτέρας, καθορίζοντας ολόκληρη την ατζέντα της εβδομάδας».
Στο εξωτερικό, ο επιδεικτικός και επιρρεπής σε σκάνδαλα Μπερλουσκόνι μπορεί να απορρίφθηκε ως «κλόουν», αλλά ωστόσο έθεσε το πρότυπο για το πώς ένας δισεκατομμυριούχος θα μπορούσε να γίνει ηγέτης μιας χώρας της Ομάδας των Επτά – ένα πρότυπο που ακολούθησε στενά ο Ντόναλντ Τραμπ.
Πολύ πριν γίνει πολιτικός, ο Μπερλουσκόνι ήταν επιχειρηματίας. Ήταν ο πρώτος που αξιοποίησε τη δύναμή του ως μεγιστάνας των μέσων ενημέρωσης για να εκλεγεί και να χρησιμοποιήσει το αξίωμά του για να προστατεύσει και να επεκτείνει τα επιχειρηματικά του συμφέροντα. Πάντα επρόκειτο για τις επιχειρήσεις. Η πολιτική ήταν το μέσο για τον σκοπό.
Η επιχειρηματική αυτοκρατορία του Μπερλουσκόνι, η οποία αποτιμάται σε περίπου 7 δισεκατομμύρια ευρώ (7,6 δισεκατομμύρια δολάρια), εκτείνεται στα μέσα ενημέρωσης, τις τράπεζες και τον αθλητισμό. Αλλά για να ευδοκιμήσει, θα χρειαστεί κάτι περισσότερο από το να συνασπιστούν τα παιδιά του σε ένα ενιαίο μέτωπο: Χρειάζεται ένα νέο επιχειρηματικό μοντέλο.
«Για τις εταιρείες του αυτή είναι μια ευκαιρία να καινοτομήσουν, να εισάγουν μια νέα ηγεσία, να επιλύσουν τις προκλήσεις με διαφορετικό τρόπο από αυτόν που θα έπαιρνε ο ίδιος», λέει η Azzurra Rinaldi, οικονομολόγος στο Πανεπιστήμιο La Sapienza της Ρώμης.
Το σχέδιο διαδοχής του Μπερλουσκόνι θα επικεντρωθεί κυρίως στη Fininvest, μια εταιρεία χαρτοφυλακίου που περιλαμβάνει τον μεγαλύτερο εμπορικό ραδιοτηλεοπτικό φορέα της Ιταλίας, τον μεγαλύτερο εκδότη της και μια μειοψηφική συμμετοχή σε μια μεγάλη τράπεζα.
Ο Μπερλουσκόνι κατείχε περίπου το 61% των μετοχών της Fininvest, ενώ το υπόλοιπο 39% μοιράζεται μεταξύ των κληρονόμων του. Τα δύο μεγαλύτερα παιδιά του, η Μαρίνα και ο Πιερ Σίλβιο, κατέχουν ήδη καίριες διοικητικές θέσεις. Η Μαρίνα, 56 ετών, είναι πρόεδρος της Fininvest καθώς και της εταιρείας Arnoldo Mondadori Editore, ενώ ο Πιερ Σίλβιο, 54 ετών, είναι διευθύνων σύμβουλος του ραδιοτηλεοπτικού φορέα MFE. Η διαθήκη αναμένεται να επιβεβαιώσει τους ρόλους τους.
Παλαιότερα γνωστή ως Mediaset, η MFE κυριαρχεί στην αγορά της τηλεοπτικής διαφήμισης στην Ιταλία, με μερίδιο άνω του 40%. Τη δεκαετία του 1990 αποτέλεσε το εφαλτήριο για τις πολιτικές φιλοδοξίες του Μπερλουσκόνι. Αλλά καθώς ο ιδρυτής της γερνούσε και απείχε από την επιχείρηση, γίγαντες streaming όπως η Netflix Inc. και η Amazon.com Inc. ανέτρεψαν το μοντέλο εσόδων του κλάδου.
Ο θάνατος του μεγιστάνα θα μπορούσε να καταστήσει την MFE στόχο εξαγοράς για μια εταιρεία που προσπαθεί να δημιουργήσει έναν πανευρωπαϊκό ραδιοτηλεοπτικό όμιλο. Οι μετοχές της MFE αυξήθηκαν κατακόρυφα.
Η γαλλική Vivendi SE, η οποία προσπάθησε να εξαγοράσει τη Mediaset το 2016 και τώρα είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος μέτοχος της εταιρείας, ενδέχεται να κάνει άλλη μια προσπάθεια να εξασφαλίσει τον πλειοψηφικό έλεγχο. Επίσης, φημολογείται ότι η Discovery+, μια αμερικανική υπηρεσία streaming, βρίσκεται στο στόχαστρο.
Ενώ υπάρχει πιθανότητα οι εταιρείες του Μπερλουσκόνι να αναδειχθούν ισχυρές όπως πάντα, το μέλλον της Forza Italia, του πολιτικού κόμματος που ίδρυσε το 1994 και εξακολουθεί να προεδρεύει, είναι πολύ πιο αβέβαιο. Κάποτε κυριαρχούσε στο πολιτικό τοπίο, για να συρρικνωθεί και να μετατραπεί στο μικρότερο από τα κεντροδεξιά κόμματα του σημερινού κυβερνητικού συνασπισμού.
Μια ημέρα πριν από τον θάνατό του, ο μακροβιότερος πρωθυπουργός της Ιταλίας είχε προγραμματίσει να διοργανώσει συνάντηση με αξιωματούχους για να συζητήσει το μέλλον του κόμματος. Με τον θάνατό του, δεν είναι σαφές ότι έχει καν μέλλον, λένε στελέχη του κόμματος κατ’ ιδίαν.
«Αφήνει ένα ορφανό κόμμα με επίκεντρο τον χαρισματικό ηγέτη του χωρίς σαφή διάδοχο», λέει ο Federico Niglia, συν-συγγραφέας ενός βιβλίου για τον Μπερλουσκόνι. «Μένει να δούμε αν θα μπορέσει να ανασυγκροτηθεί ή θα σβήσει».
Αυτό δημιουργεί μια ευκαιρία για την Μελόνι, η οποία είχε σχέση αγάπης-μίσους με τον Μπερλουσκόνι. Όταν, στα 30 της χρόνια, υπηρέτησε σε μία από τις κυβερνήσεις του, εκείνος την αποκαλούσε απαξιωτικά piccolina (μικρή). Στη συνέχεια ίδρυσε το δικό της κόμμα, Αδελφοί της Ιταλίας, το οποίο τελικά θα επισκίαζε το δικό του.
Είναι ειρωνικό το γεγονός ότι ο θάνατος ενός άνδρα που για πολλούς ήταν η ενσάρκωση του τοξικού ανδρισμού φαίνεται να εδραίωσε τη δύναμη δύο γυναικών: Της πρώτης γυναίκας πρωθυπουργού της Ιταλίας και μίας από τις ελάχιστες γυναίκες διευθύνουσες συμβούλους της χώρας.
Η Τζόρτζια Μελόνι και η Μαρίνα Μπερλουσκόνι έχουν μια τυπική αν και εγκάρδια σχέση. Η Μαρίνα, σε αντίθεση με τον πατέρα της, δεν έχει επιδείξει κανένα ενδιαφέρον να ασχοληθεί με την πολιτική. Η επιχειρηματική κληρονομιά του Μπερλουσκόνι μπορεί να διαρκέσει – αλλά η πολιτική του κληρονομιά μπορεί να έχει φτάσει στο τέλος της…
Διαβάστε ακόμη
Επιτόκια: Η νέα αύξηση στα δάνεια, το spread έναντι των καταθέσεων και η «κόντρα» ΤτΕ – τραπεζών
Στα 700 εκατ. ευρώ η αξία των projects της Prodea Investments – Τα επόμενα βήματα
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο ΘΕΜΑ