Oταν ο Τζακ Μα μίλησε στους καλεσμένους διάσκεψης στη Σαγκάη τον Οκτώβριο, ο πιο διάσημος επιχειρηματίας της Κίνας βρισκόταν ένα βήμα πριν από μια ιστορική ΙΡΟ $35 δισ., η οποία θα κατέληγε σε αξιολόγηση $300 δισεκατομμυρίων για τη γνωστή Ant Group Co., και θα «φούσκωνε» την προσωπική περιουσία του Μα η οποία ήδη εκτιμώταν στα $61 δισ.
Ο συνιδρυτής της Alibaba Group Holdings Ltd, της μεγαλύτερης επιχείρησης της Κίνας, είχε ανέβει στη σκηνή για να μιλήσει στους προσκεκλημένους τoυ Bund Summit. Παρόλα αυτά, κανείς δεν περίμενε να ακούσει αυτά που τελικά είπε ο Μα. Για είκοσι περίπου λεπτά ομιλίας, ο Μα έβαλλε κατά της αναχρονιστικής πολιτικής παρεμβατικότητας η οποία καταπνίγει την καινοτομία στη χώρα. Σαν τον Ικαρο που πέταξε πολύ κοντά στον ήλιο, ο ρήτορας Μα -όμως- σύντομα αντιμετώπισε σοβαρά προβλήματα γι αυτή του την… αυθάδεια.
Από τις αρχές Σεπτεμβρίου, η κινεζική κυβέρνηση έχει προχωρήσει σε μία δίχως προηγούμενο ρυθμιστική καταστολή, η οποία το Νοέμβριο κατέπνιξε την ΙΡΟ της Ant ενώ, εν μέσω νέων νόμων αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας οδήγησε σε μείωση της εκτιμώμενης αξίας της Alibaba κατά 17% ($140 δισ.).
Την ίδια στιγμή ο πάλαι ποτέ ρήτορας Μα έχει… εξαφανιστεί. Σύμφωνα με εμπιστευτικές πηγές, ο άνθρωπος που κάποτε οδήγησε την οικονομική ανάπτυξη της Κίνας, βρίσκεται πια παγιδευμένος στην Κίνα, αφού η κυβέρνηση του έχει απαγορεύσει την έξοδο από τη χώρα.
Aν και ο προσωπικός πλούτος και η επιρροή του Μα έχουν περιοριστεί, ο επιχειρηματίας δεν βρίσκεται στο χείλος του γκρεμού. Η «τιμωρία» του από την κυβέρνηση της χώρας αποτελεί μια προειδοποίηση πως το Πεκίνο έχει χάσει την υπομονή του με τη δύναμη και την επιρροή επιχειρηματιών τεχνολογίας όπως ο Μα, αφού η γιγάντωσή τους απειλεί την απολυταρχική δύναμη του ισόβιου προέδρου Ζι Ζινπινγκ.
Κάποτε οι επιχειρηματίες αυτοί θεωρούνταν ως οι οδηγοί της αναπτυξιακής πολιτικής της χώρας και σύμβολα της τεχνολογικής της ανάπτυξης. Οι αυτοκρατορίες των Τζακ Μα και του Μα Χουατένγκ της Tencent Holdings τώρα πια βρίσκονται στο στόχαστρο των αρχών, αφού έχουν άμεση πρόσβαση σε εκατοντάδες εκατομμύρια χρήστες και μπορούν να επηρεάσουν την κοινή γνώμη. Ο Μα είχε βρει ισορροπούσε μεταξύ της επιχειρηματικότητας και της «γραμμής» του κόμματος για δύο και πλέον δεκαετίες. Προφανώς, όμως, καταλάβαινει τί έκανε, όταν μιλούσε για τις «τράπεζες-ενεχυροδανειστήρια» και τους «γέρους ρυθμιστές» οι οποίοι δεν καταλαβαίνουν το Internet και την παγκόσμια τραπεζική βιομηχανία, κατά τη διάρκεια της διάσκεψης στη Σαγκάη.
Το πρώτο χτύπημα ήταν το «φρένο» στη μεγαλύτερη ΙΡΟ του πλανήτη. Μια εβδομάδα μετά την τιμωρία, οι αρχές εξέδωσαν πρόταση 22 σελίδων νέας αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας ως έμμεση απειλή προς τον Μα και τους λοιπούς επιχειρηματίες που τολμούν να «σηκώσουν κεφάλι».
Το Δεκέμβριο, μάλιστα, το πολιτμπιρό της Κίνας υπογράμμισε την ανάγκη της κυβερνητικής επίβλεψης όσον αφορά την επιβολή της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας «προς περιορισμό της άτακτης κεφαλαιακής επέκτασης».
H αυτοκρατορία του Μα περνά κρίση. Τα στελέχη των επιχειρήσεών του βρίσκονται σε στενές, καθημερινές επαφές με τους ρυθμιστές. Την ίδια στιγμή οι ρυθμιστικές αρχές όπως η China Banking and Insurance Regulatory Commission (Τραπεζική και ασφαλιστική ρυθμιστική αρχή της Κίνας) μελετούν ποιες εταιρείες του Μα θα μπορέσουν να προσαρτήσουν έτσι ώστε να μειωθεί η… απειλή του επιχειρηματία προς την οικονομία. Η τακτική τους δεν έχει αποφασιστεί ακόμη.
Στην πρώτη του ομιλία μετά την παύση της ΙΡΟ της Ant, ο πρόεδρος του γκρουπ, Ερικ Τζινγκ έδειξε μεταμέλεια. Ανέφερε χαρακτηριστικά πως η εταιρεία δίνει ιδιαίτερη σημασία στις κριτικές που δέχεται ενώ προχωρά σε «ενδελεχή αυτοέλεγχο».
Τα στελέχη της Alibaba δέχονται κι αυτά αντιμονοπωλιακές πιέσεις από τους ρυθμιστές, αφού η επιχείρηση συνδέεται άρρηκτα με την πλατφόρμα πληρωμών της Ant.
Η πτώση του Μα φαίνεται πως ήταν αναπόφευκτη εδώ και χρόνια. Ο πρώην δάσκαλος εκπροσωπεί μια γενιά αυτοδίδακτων και αυτοδημιούργητων επιχειρηματιών, μαζί με τους Μα Xουατένγκ της Τencent και τους νεότερους Ζανγκ Γιμινγκ της ByteDance Ltd., και Γουανγκ Ζινγκ της Meituan. Ολοι αυτοί έχουν αναγκαστεί να εξισορροπούν τις ανάγκες του κόμματος με τις ανάγκες των παγκόσμιων αγορών που επενδύουν στην κομμουνιστική Κίνα.
Ο Μα, βέβαια, είναι γνωστός ως «αντάρτης» ο οποίος συγκρούεται με το κατεστημένο. Πολλές φορές έχει βγει αλώβητος από τις συγκρούσεις του με τις κρατικές επιχειρήσεις και τις ρυθμιστικές αρχές. Οι τελευταίες είναι αυτές που τώρα τον έχουν στο στόχαστρό τους.
Ο Μα είχε γίνει γνωστός μετά το λανσάρισμα της Alibaba η οποία αντιμαχήθηκε και διέλυσε τη γνωστή αμερικανική eBay. Το δεύτερό του πόνημα, όμως, ήταν αυτό που του δημιούργησε προβλήματα.
Η Ant δημιουργήθηκε πριν από 17 χρόνια υπό δύσκολες συνθήκες, όταν η Κίνα δεν επέτρεπε τη λειτουργία ιδιωτικών επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στο finance. Ακολουθώντας το μοντέλο της PayPal, ο Μα δημιούργησε το Alipay, το οποίο χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα για οποιαδήποτε συναλλαγή στη χώρα.
Η Alipay επέδειξε τρομακτική ανάπτυξη. Η πλατφόρμα, η οποία συνεργαζόταν με 200 και πλέον κινεζικές τράπεζες, οδήγησε την Ant στην κορυφή των ψηφιακών συναλλαγών.
Τα επόμενα πλάνα του Μα τον οδήγησαν σε μια επιχείρηση η οποία θα «ανακάτευε τα πράγματα» της κρατικά ελεγχόμενης τραπεζικής βιομηχανίας της χώρας. Η Ant δημιούργησε τo Yu’ebao (εναπομείναν θησαυρός) το οποίο επέτρεπε την ύπαρξη λογαριασμών ακόμη κι ενός γιουάν, ενώ επέτρεψε και τις αναλήψεις οποιαδήποτε στιγμή. Το Yu’ebao λανσαρίστηκε το 2013 και αποτελούσε καίριο σημείο της στρατηγικής του Μα για δημιουργία διαφάνειας στις τραπεζικές συναλλαγές, η οποία με τη σειρά της θα δημιουργούσε αναταραχές στις κινεζικές τράπεζες οι οποίες για χρόνια απορροφούσαν τους λογαριασμούς με ελάχιστα χρήματα ως υπερκέρδη. Για δεύτερη φορά μετά τη δημιουργία της Alipay, ο Μα είχε ξεκαθαρίσει στους εργαζόμενούς του πως δε θα έπρεπε να ανησυχούν για… φυλακή, αφού «εάν κάποιος χρειαστεί να φυλακιστεί, αυτός θα είμαι εγώ».
Το στοίχημα το κέρδισε ο Μα. Μέχρι το 2014, τα διαθέσιμα assets της επιχείρησης αυξήθηκαν στα 100 δισεκατομμύρια γιουάν ($15,3 δισ.), με 30 εκατομμύρια χρήστες. Η Yu’ebao διαχειριζόταν $270 δισεκατομμύρια, το μεγαλύτερο fund χρηματαγορών του πλανήτη.
Ο Μα, προφανώς, είχε αντιμέτωπες τις τράπεζες, οι οποίες συναντήθηκαν πολλάκις σε μια προσπάθεια για την καταπολέμηση της επεκτατικής πολιτικής της Ant. Oι ρυθμιστικές αρχές μπήκαν στο παιχνίδι, φοβούμενοι για τα τρομακτικά ποσά που διακινούνταν εκτός της επίβλεψης της απολυταρχικής κυβέρνησης. Ο Μα ανταπάντησε με κατηγορίες προς τις τράπεζες για παρεμβατικότητα, αλλά δεν υπολόγιζε στην απόλυτη δύναμη του πολιτμπιρό.
Η στενή σύμβουλος του Μα, και πρώην CEO της Αnt, Λούσι Πενγκ έπεισε την επιχείρηση να συνεργαστεί στενότερα με τις αρχές. Η Ant μετατράπηκε σε μεσάζων μεταξύ χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και των εκατοντάδων εκατομμυρίων χρηστών της πλατφόρμας της.
Αν και τα προβλήματα του Μα συνεχίζονταν στην Κίνα, στη Νέα Υόρκη τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Η Alibaba ήταν και η μεγαλύτερη ΙΡΟ παγκοσμίως το 2014. Η μετοχική της αξία επέδειξε άνοδο της τάξεως του 38% την πρώτη μόλις ημέρα.
Μέχρι τον Ιανουάριο του 2015, οι ήδη κακές σχέσεις του Μα με τις κινεζικές αρχές έφτασαν σε νέο ναδίρ. Η προαναφερθείσα Τραπεζική και ασφαλιστική ρυθμιστική αρχή της Κίνας κατηγόρησε ευθέως την Alibaba ως δωροδοκούμενο απάγκιο σκιωδών οντοτήτων με προϊόντα-μαϊμού. Η κατηγορία αυτή ακολούθησε μία ομιλία του Μα στο Νταβός της Ελβετίας κατά τη διάρκεια του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ όπου ανέφερε πως ποτέ δεν επρόκειτο να διαμοιραστεί στοιχεία των χρηστών με το Πεκίνο εκτός εάν η κυβέρνηση ερευνούσε τρομοκρατική δραστηριότητα ή άλλα εγκλήματα. Τα προβλήματα με τις αρχές οδήγησαν και σε πτώση της μετοχής της Αlibaba.
Προσπαθώντας να μετριάσει την κατάρρευση, ο Μα συναντήθηκε τρεις φορές με τους ρυθμιστές και προχώρησε σε δήλωση κατά την οποία υποσχέθηκε πως η εταιρεία θα προχωρούσε σε αυστηρότερη επιβολή των κανόνων της, ενώ παρακάλεσε τις αρχές υποστηρίζοντας πως η Αlibaba είναι “too big to fail”.
H Τραπεζική και ασφαλιστική ρυθμιστική αρχή της Κίνας υποχώρησε, δημοσιεύοντας δήλωση πως οι απόψεις ορισμένων ρυθμιστικών στελεχών δεν συμφωνούν με την γραμμή της κυβέρνησης. Για αρκετά μεγάλο διάστημα, ο Μα φαίνεται πως είχε καταφέρει να εξισορροπήσει τις επιχειρηματικές του δραστηριότητες με τις σχέσεις του με τις αρχές.
Η «Pax Romana» αυτή κατέρρευσε τον περασμένο Σεπτέμβριο. Με την ΙΡΟ να πλησιάζει ολοένα, με όλο και μεγαλύτερες εκτιμήσεις, το Πεκίνο έβαλε τέλος στα όνειρα του Μα, στέλνοντας και ένα ηχηρό μήνυμα προς τους υπόλοιπους επιχειρηματίες της Κίνας.
Τώρα πια η Ant βρίσκεται υπό αυστηρή επίβλεψη από ειδική ομάδα των κινεζικών αρχών, οι οποίες θα προχωρήσουν σε αναδιάταξη της εταιρείας και αλλαγή των κανόνων της ίδιας αλλά και της γενικότερης βιομηχανίας στην οποία δραστηριοποιείται.
Η Ant θα χρειαστεί δισεκατομμύρια σε επιπλέον κεφάλαια, ενώ αναμένεται να χάσει και μία εκ των δύο αδειών της που επιτρέπουν τη λειτουργία των δύο υπηρεσιών μικροδανεισμού (microlending) της, Ηuabei kai Jiebei, οι οποίες διαχειρίζονται 1,7 τρισεκατομμύρια γιουάν.
Οι αλλαγές αυτές έχουν περιορίσει και τις πιθανότητες ανάνηψης της ΙΡΟ της Ant μέχρι τουλάχιστον το 2022.
Διαβάστε ακόμα:
Το ασύλληπτο πλιάτσικο των Κουτσολιούτσων – Απάτη από το 2001 διαπιστώνει η PwC
Βρετανία: Χάθηκε το 31% της παραγωγής αυτοκινήτων – Απώλειες £55 δισ. με Brexit χωρίς συμφωνία
Ποιος λαός πλούτισε κατά 930 δισ. δολάρια εν μέσω πανδημίας – Τι δείχνουν τα στοιχεία