Τρεις λέξεις – η περίφημη φράση του «whatever it takes», δηλαδή η δέσμευσή του ότι θα κάνει ο,τιδήποτε χρειαστεί για να σωθεί το ευρώ – καθόρισαν τη θητεία του Mario Draghi ως προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Ωστόσο, ο ίδιος είναι υπερήφανος για έναν άλλο αριθμό: 11 εκατομμύρια θέσεις εργασίας.

Δύσκολα μπορεί κανείς να βρει δημόσια εμφάνιση του Μάριο Ντράγκι, χωρίς ο απερχόμενος πρόεδρος της ΕΚΤ να αναφέρει την αύξηση της απασχόλησης στη ζώνη του ευρώ ως αιτιολόγηση για την αξιοσημείωτη νομισματική ώθηση που ο ίδιος προωθεί από το 2011.

Η εστίαση στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας μπορεί να είναι κατανοητή δεδομένου ότι, παρά τις προσπάθειές του, βρίσκεται πολύ μακριά από τον αρχικό στόχο για τον πληθωρισμό. Αυτή η αποτυχία τον ανάγκασε σε μια απέλπιδα τελευταία, και αμφιλεγόμενη, ώθηση το Σεπτέμβριο για την ώθηση της αύξησης των τιμών. Ο Ντράγκι θα προεδρεύσει της τελευταίας συνεδρίασης του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ που θα πραγματοποιηθεί την Πέμπτη 24 Οκτωβρίου, πριν από τη αποχώρησή του, στις 31 του ίδιου μήνα.

Πώς λοιπόν η οικονομία της περιοχής προχώρησε κατά την περίοδο Ντράγκι, με τη δέσμευσή του το 2012 για διάσωση του ευρώ και μέτρα αντιμετώπισης κρίσεων, όπως τα αρνητικά επιτόκια και οι αγορές περιουσιακών στοιχείων; Ακολουθούν μερικά από τα στοιχεία που δείχνουν τις επιτυχίες και τις αποτυχίες του.

Αγορά εργασίας

Η απασχόληση αυξάνεται από το 2013, όταν η ευρωζώνη των 19 χωρών ανέκαμψε από τη διπλή ύφεση, κι αυτό είναι σαφώς το μεγαλύτερο οικονομικό επίτευγμα του Ντράγκι – εάν εξαιρέσει κανείς το ότι το ενιαίο νόμισμα μπορεί να μην υπήρχε ακόμη και σήμερα χωρίς τη δέσμευσή του να το σώσει, η οποία έγινε τον προηγούμενο χρόνο όταν η κρίση χρέους πυροδότησε φόβους διάλυσης του κοινού νομίσματος.

Η αγορά εργασίας έχει στηρίξει την ανάκαμψη του μπλοκ, τροφοδοτώντας ιδιωτικές δαπάνες και επενδύσεις. Έχει γίνει ένα από τα μεγαλύτερα προπύργια ενάντια στο πρόσφατο χάος που ανέκυψε από τον εμπορικό πόλεμο μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας, καθώς και την προστατευτική ρητορική του προέδρου Τραμπ κατά της Ευρώπης και το Brexit.

Κοιτάζοντας βαθύτερα όμως, η εικόνα είναι πιο πολύπλοκη. Η Γερμανία έχει στηρίξει την εντυπωσιακή δημιουργία θέσεων εργασίας που ξεκίνησε πολύ πριν από τη θητεία του Ντάργκι μετά από εγχώριες μεταρρυθμίσεις και είχε διακοπεί μόνο για λίγο από τη μεγάλη ύφεση. Η Γαλλία μπορεί να πει μια παρόμοια ιστορία, αλλά οι αγορές εργασίας στην Ισπανία και την Ελλάδα μαζί με μερικά από τα μικρότερα μέλη του ευρώ εξακολουθούν να μην έχουν καταφέρει να καλύψουν το χαμένο έδαφος.

Οικονομική ανάπτυξη

Οι περιφερειακές διαφορές είναι εξίσου εντυπωσιακές κατά την ανάλυση της οικονομικής ανάπτυξης. Εκτός από την Ελλάδα και την Κύπρο – οι οποίες πληγώθηκαν πολύ βαθιά μετά από χρόνια λιτότητας και σχεδόν κατάρρευση του χρηματοπιστωτικού τους συστήματος – καμία χώρα δεν έχει χειρότερες επιδόσεις από την ιδιαίτερη πατρίδα του Ντράγκι, την Ιταλία, σε όρους συνολικής παραγωγής ανά κεφαλή.

Πληθωρισμός

Ο βασικός λόγος για τα χαμηλά επιτόκια- ρεκόρ της ΕΚΤ, τα φτηνά μακροπρόθεσμα δάνεια και τα 2,6 τρισεκατομμύρια ευρώ (2,9 τρισεκατομμύρια δολάρια) των αγορών ενεργητικού – μέχρι στιγμής – είναι οι προσπάθειές της να τονώσει τον ασθενή πληθωρισμό.

Αυτό δεν πήγε καλά. Η αύξηση των τιμών των καταναλωτών κατά την οκταετή θητεία του Ντράγκι ήταν κατά μέσο όρο 1,2%, κάτι το οποίο, αντίθετα με τους προκατόχους του, υπολείπεται του στόχου “κάτω, αλλά κοντά στο 2%”. Τουλάχιστον ο Ντράγκι πιστώνεται το γεγονός ότι νίκησε τον αποπληθωρισμό.

Οι υποτονικές πιέσεις των τιμών είναι ένα μυστήριο, και όχι μόνο για το Ντράγκι. Οι κεντρικοί τραπεζίτες σε όλο τον κόσμο έχουν προβληματιστεί γιατί η χαμηλή ανεργία και οι αυξανόμενοι μισθοί δεν μεταφράζονται σε υψηλότερο πληθωρισμό, όπως προβλέπουν τα πρότυπα οικονομικά μοντέλα. Η υποψία είναι ότι οι εξελίξεις, όπως οι παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα και το ηλεκτρονικό εμπόριο, ευθύνονται τουλάχιστον εν μέρει.

Το αποτέλεσμα είναι η μείωση των προσδοκιών για τον πληθωρισμό, μια επικίνδυνη εξέλιξη για μια κεντρική τράπεζα η αξιοπιστία της οποίας εξαρτάται από τη δυνατότητά της να πείσει τους επενδυτές και το κοινό ότι μπορεί να εκπληρώσει την εντολή της. Η παρέκκλιση ξεκίνησε μια συζήτηση σχετικά με το κατά πόσον η νέα πρόεδρος Κριστίν Λαγκάρντ πρέπει να ξεκινήσει μια νέα διαδικασία αναθεώρησης, εξετάζοντας τόσο τον τρόπο με τον οποίο η ΕΚΤ θέτει την πολιτική της όσο και τον ορισμό της σταθερότητας των τιμών, που επικαιροποιήθηκε τελευταία φορά το 2003.

Τραπεζικός δανεισμός

Ένας άλλος βασικός δείκτης που χρησιμοποιεί η ΕΚΤ για να μετρήσει την επιτυχία της είναι η χορήγηση δανείων από τις τράπεζες σε εταιρείες και νοικοκυριά και η οποία ανταποκρίθηκε καλύτερα στην πολιτική κινήτρων. Όντας λιγότερο από 4%, η πίστωση είναι τρεις φορές μεγαλύτερη από το ποσοστό του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος. Οι τράπεζες λένε ότι η ανάπτυξη απειλείται από τα αρνητικά επιτόκια, τα οποία συμπιέζουν τα περιθώρια κέρδους τους και ενδεχομένως θα τις αναγκάσουν να κάνουν πίσω.

Ελλάδα

Μία μικρή οικονομία είχε αποσπάσει ένα μεγάλο κομμάτι της προσοχής του Ντράγκι. Οι ανησυχίες για τα δημόσια οικονομικά της Ελλάδας εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στα τέλη του 2009 και μέχρι το 2015 η ΕΚΤ εισήλθε σε μια τραπεζική κρίση και ένα παιχνίδι πολιτικής χαλιναγώγησης που απειλούσε να διασπάσει την ευρωζώνη.

Ο Ντράγκι κρατούσε τις τράπεζες της χώρας ζωντανές, εγκρίνοντας την έκτακτη ρευστότητα, που ήταν αρκετή για να επιτρέψει μια πολιτική λύση η οποία διατήρησε την Ελλάδα στο μπλοκ. Έκτοτε, η οικονομία άρχισε να ανακάμπτει, αν και απέχει πολύ από τις αντίστοιχες των εταίρων της. Ο ίδιος ο Ντράγκι είπε φέτος ότι ο ελληνικός λαός πλήρωσε υψηλό τίμημα.

Το μέλλον του ευρώ

Παρ’ όλο το φόβο γύρω από ένα πιθανό “Grexit” και τις διάφορες φατρίες στη Γαλλία και την Ιταλία που ερωτοτροπούν με την ιδέα ενός μέλλοντος εκτός της νομισματικής ένωσης, η ιδιότητα του μέλους της ευρωζώνης συνέχισε να αυξάνεται. Η Λετονία εντάχθηκε το 2014, στη Λιθουανία ένα χρόνο αργότερα, και άλλες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης εξέφρασαν ενδιαφέρον να πράξουν το ίδιο.

Στο τέλος της θητείας Ντράγκι, η πιθανότητα διάλυσης του μπλοκ είναι κοντά σε ένα χαμηλό ρεκόρ. Θα μπορούσε αυτή, να είναι η απόλυτη κληρονομιά του.