Ήταν 10 Σεπτεμβρίου του 2022 όταν ένα καθ’όλα συνηθισμένο τάνκερ το οποίο κουβαλούσε ένα ιδιαίτερο φορτίο έδεσε στο λιμάνι του Αμβούργου. Ήταν γεμάτο με μπλε αμμωνία, ένα χημικό παράγωγο του υδρογόνου το οποίο δεν παράγει αέρια του θερμοκηπίου μέσω της καύσης του και το οποίο ενδέχεται να αποτελέσει μία «καθαρή» λύση στην ευρωπαϊκή ενεργειακή κρίση.
Το πρώτο αυτό φορτίο μπλε αμμωνίας προοριζόταν για τη μεγαλύτερη παραγωγό χαλκού της Ευρώπης, Aurubis AG, και προέρχεται από τα ΗΑΕ. Σύμφωνα, μάλιστα, με την Υπουργό Κλιματικής Αλλαγής και Περιβάλλοντος της χώρας, Μαριάμ Αλμχέιρι, το δεύτερο φορτίο θα αποσταλεί μέσα σε λίγες εβδομάδες.
Αν όλα πάνε καλά, η μπλε αμμωνία ενδέχεται να αποτελέσει τη «χρυσή τομή» στην ενεργειακή κρίση και την απεξάρτηση της Γηραιάς Ηπείρου από τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες. Παράλληλα, θα δώσει επιπλέον έναυσμα στις χώρες του Κόλπου για μετάβαση στη νέα γενιά «πράσινων» ενεργειακών λύσεων τη στιγμή που η απανθρακοποίηση της οικονομίας έχει μετατραπεί πια σε παγκόσμια προσπάθεια.
Προς το παρόν, η μπλε αμμωνία έχει αποσταλεί σε μικρές, σχετικά, ποσότητες σε χώρες όπως η Γερμανία, η Νότια Κορέα και η Ιαπωνία, ενώ το μεγαλύτερο ποσοστό της προσφοράς προέρχεται από τη Μέση Ανατολή. Σημειωτέον πως κατά τη διάρκεια της πρόσφατης επίσκεψής του στην περιοχή, ο Γερμανός Καγκελάριος Όλαφ Σολτς διαπραγματεύτηκε μελλοντικές συμφωνίες για την εισαγωγή μπλε αμμωνίας και υδρογόνου.
Το «βρώμικο» μυστικό
Σύμφωνα με εμπιστευτικές πηγές του Bloomberg Green, το πρόβλημα έγκειται στο ότι η μπλε αμμωνία η οποία αποστέλλεται στην Ευρώπη δεν είναι τόσο καθαρή όσο νομίζει το ευρύ κοινό. Το διοξείδιο του άνθρακα το οποίο περισυλλέγεται κατά τη διάρκεια της παραγωγής της μπλε αμμωνίας χρησιμοποιείται για την εξόρυξη δυσπρόσιτων υδρογονανθράκων από τις μεγαλύτερες πετρελαιοπαραγωγές χώρες του κόσμου.
Θεωρητικά, τόσο το υδρογόνο όσο και η αμμωνία θεωρούνται καθαρές μορφές ενέργειας, αφού δεν εκπέμπουν διοξείδιο του άνθρακα μέσω της καύσης τους. Το μυστικό, όμως, βρίσκεται στον τρόπο παραγωγής τους. Εάν αυτές οι μορφές ενέργειας παράγονται από νερό μέσω ηλεκτρόλυσης χρησιμοποιώντας ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, το τελικό παράγωγο μπορεί να χαρακτηριστεί ως «πράσινο».
Μέχρι τώρα, όμως, η παραγωγή της μπλε αμμωνίας παράγεται μέσω καύσης φυσικού αερίου, η οποία προφανώς εκπέμπει διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα και επιδεινώνει την κλιματική αλλαγή. Όταν το διοξείδιο αυτό περισυλλέγεται πριν διαχυθεί στην ατμόσφαιρα, η αμμωνία λαμβάνει την ονομασία της «μπλε»: καθαρότερη από τους παραδοσιακούς υδρογονάνθρακες αλλά όχι «πράσινη».
Για τη μπλε αμμωνία που αποστέλλεται στη Γερμανία, η Abu Dhabi National Oil Co (Adnoc) περισυλλέγει το 70% των σχετικών εκπομπών άνθρακα, σύμφωνα με το Bloomberg. Ο άνθρακας αυτός, όμως, μεταφέρεται 200 χιλιόμετρα μακριά μέσω φορτηγών σε μονάδες όπου χρησιμοποιείται για την άντληση πετρελαίου σε μία διαδικασία γνωστή και ως «enhanced oil recovery» η οποία προφανώς δεν είναι φιλική προς το περιβάλλον και η οποία εν τέλει αντισταθμίζει όποιες προσπάθειες μείωσης των εκπομπών άνθρακα της Aurubis.
Η πρώτη βιομηχανική παραγωγή μπλε αμμωνίας έλαβε χώρα το 2020 στην πόλη Τζουμπάιλ της Σαουδικής Αραβίας. Οι Σαουδάραβες δεν περισυνέλεξαν καν το διοξείδιο του άνθρακα που παρήγαγε η όλη προσπάθεια αλλά «αφαίρεσαν» τις εκπομπές αερίου από μία ξεχωριστή χημική αντίδραση για την «αντιστάθμιση» της μόλυνσης του περιβάλλοντος «στα χαρτιά» έτσι ώστε να της δώσουν το χαρακτηρισμό της «μπλε».
Η νέα αγορά και οι επενδύσεις
Αν και η συγκεκριμένη αγορά βρίσκεται ακόμα «στα γεννοφάσκια» της, οι αναλυτές του Bloomberg NEF προβλέπουν πως εάν το υδρογόνο καταλήξει να παίξει σημαντικό ρόλο στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, η αξίας της παγκόσμια αγοράς αυτής ενδέχεται να αγγίξει τα $700 δισ. μέχρι το 2050. Οι γερμανικές εισαγωγές, μάλιστα, υποδεικνύουν τη «δίψα» της Ευρώπης για διαφορετικές μορφές ενέργειας στην προσπάθειά τους για την απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο.
Η συμφωνία για την μπλε αμμωνία επικυρώθηκε μετά από επίσκεψη του Γερμανού YΠΟΙΚ Ρόμπερτ Χάμπεκ στο Άμπου Ντάμπι πριν από λίγους μήνες και αποτελεί μέρος της όλης προσπάθειας για απαγκίστρωση της γερμανικής οικονομίας από τη ρωσική ενέργεια. Ο Χάμπεκ τόνισε πως αποσκοπεί στην κάλυψη ζήτησης 110 τεραβατωρών (1/4 του εθνικού ετήσιου μέσου όρου κατανάλωσης) μέσω της εισαγωγής μπλε αμμωνίας μέχρι το 2030.
Σημειωτέον πως η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης έχει ήδη ξεκινήσει να ανοίγει και πάλι τα εργοστάσια καύσης άνθρακα, ενώ έχει άρει τους κανονισμούς για την καύση σκουπιδιών, σε μια προσπάθεια αποφυγής της ενεργειακής κρίσης τον ερχόμενο χειμώνα.
Σύμφωνα με πρόταση της Κομισιόν, το υδρογόνο και τα διάφορα παράγωγα όπως η αμμωνία θα θεωρούνται «καθαρά» όταν τουλάχιστον το 70% των εκπομπών αερίων που δημιουργούνται μέσω της παραγωγής και μεταφοράς τους περισυλλέγεται και αποθηκεύεται μόνιμα. Οι κανονισμοί αυτοί, όμως, προφανώς αυξάνουν την τιμή της μπλε αμμωνίας λόγω των περιβαλλοντικών φόρων.
Για την αντιμετώπιση των μέχρι τώρα σχετικά ακαθόριστων κανονισμών αυτών η Saudi Aramco και η Sabic έχουν ήδη ξεκινήσει την παγίδευση άνθρακα κατά τη διάρκεια παραγωγής αμμωνίας, ενώ έχουν προσλάβει γερμανική εταιρεία ως ανεξάρτητο ελεγκτή όσον αφορά το μπλε υδρογόνο και την αμμωνία που παρήγαγαν το 2021. Παρά τις προσπάθειες αυτές, ελάχιστο θα είναι το ποσοστό των παραγώγων που θα μπορούν να χαρακτηριστούν ως «carbon neutral», δεδομένης της περισυλλογής μόλις του 60% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τη διάρκεια της παραγωγής, χωρίς να προσμετρώνται τα αέρια που παράγονται κατά τη διάρκεια της μεταφοράς.
Το διυλιστήριο Sasref της Aramco παρήγαγε 50.000 τόνους υδρογόνου το 2021, εκ των οποίων μόλις οι 8.075 τόνοι χαρακτηρίστηκαν ως «μπλε», σύμφωνα με τον αντιπρόεδρο του τομέα χημικών της εταιρείας Ολιβιέ Θορέλ. Η εταιρεία θα μπορέσει να παράγει περισσότερη μπλε αμμωνία όταν καταφέρει να αποθηκεύσει μόνιμα το διοξείδιο του άνθρακα μέσω της ταφής του σε εξαντλημένα κοιτάσματα πετρελαίου. Η πρώτη μονάδα αυτή, σύμφωνα με τον ίδιο, θα ξεκινήσει τη λειτουργία της το 2026, περίοδο που θα λειτουργήσει και η νέα μονάδα παραγωγής μπλε αμμωνίας του Κατάρ, κόστους $1 δισ.
Σύμφωνα με το Bloomberg, η Αdnoc και οι συνεργάτες της έχουν ξεκινήσει τις διαπραγματεύσεις με ασιατικές χώρες όσον αφορά τους κανονισμούς περισυλλογής άνθρακα κατά τη διάρκεια παραγωγής μπλε αμμωνίας και τη χρήση του για περαιτέρω άντληση πετρελαίου.
«Η Ιαπωνία και η Κορέα δεν έχουν ακόμα τόσο πολλούς κανονισμούς όσο η Ευρώπη αλλά οι μονάδες μας θα πληρούν ακόμα και τις αυστηρότερες προϋποθέσεις», τόνισε ο Θορέλ.
Το κόστος
Ένας από τους λόγους που πολλές χώρες μελετούν την εισαγωγή «μπλε» αμμωνίας και υδρογόνου είναι το κόστος παραγωγής των πράσινων μορφών, το οποίο κυμαίνεται κοντά στα $2,82/κιλό ενώ -σύμφωνα με τους αναλυτές του Bloomberg NEF- θα κυμανθεί κοντά στα $1/κιλό μέχρι το 2030. Σε αντίθεση, η Ιαπωνία εισάγει μπλε αμμωνία για λιγότερο από 60 σεντ/κιλό από τη Σαουδική Αραβία. Αυτή η τιμή προφανώς θα αυξηθεί εάν υπάρξουν νέοι, αυστηρότεροι κανονισμοί.
Τόσο η περισυλλογή άνθρακα όσο και η ασφαλής και μόνιμη αποθήκευσή του έχουν αντιμετωπίσει πολλά προβλήματα στο παρελθόν, δεδομένου του υπέρογκου κόστους κατασκευής εξειδικευμένων υποδομών, σύμφωνα με τη συμβουλευτική Kearney.
Η προσπάθεια και οι επενδύσεις της Ευρώπης και των ΗΠΑ για τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια, όμως, θα μειώσουν το συνολικό κόστος των πράσινων εναλλακτικών τα επόμενα χρόνια. Ακόμα και πριν το πρόσφατο, ιστορικό αμερικανικό νομοσχέδιο για το κλίμα, οι αναλυτές του Bloomberg NEF προέβλεπαν πως οι «πράσινες» μορφές ενέργειας θα καταλήξουν φθηνότερες από τις «μπλε» εναλλακτικές τους μετά το 2030.
Οι εκπρόσωποι των Aurubis, GETEC και Steag, τριών εκ των τεσσάρων γερμανικών εταιρειών που θα εισάγουν μπλε αμμωνία από την Adnoc τονίζουν πως η μπλε αμμωνία αποτελεί μεταβατική πηγή ενέργειας μέχρι την εξέλιξη και την αύξησης της προσφοράς των «πράσινων» εναλλακτικών. Σύμφωνα με εκπρόσωπο της Steag «ο απώτερος στόχος μας είναι η χρήση πράσινου υδρογόνου, αλλά για να τον επιτύχουμε πρέπει να ξεκινήσουμε με τις μπλε εναλλακτικές που έχουμε στη διάθεσή μας αυτή τη στιγμή».
Αν και οι χώρες της Μέσης Ανατολής έχουν ήδη αρχίσει να επενδύουν αδρά στις νέες αυτές μονάδες, ακόμα και η αγορά της πράσινης αμμωνίας και του πράσινου υδρογόνου ενδέχεται να αποδειχθούν επισφαλείς.
Αν και το υδρογόνο δεν είναι αέριο του θερμοκηπίου, εάν διαχυθεί στην ατμόσφαιρα αυξάνει τη διάρκεια «ζωής» του μεθανίου το οποίο αποτελεί έναν από τους κύριους παράγοντες της κλιματικής αλλαγής. Κάθε τόνος υδρογόνου που διαχέεται στην ατμόσφαιρα θα προκαλέσει παρόμοιο βαθμό ρύπανσης με αυτόν 33 τόνων διοξειδίου του άνθρακα. Η ελαχιστοποίηση των διαρροών και η βελτίωση της στεγανότητας των μονάδων θα αυξήσει το τελικό κόστος των πράσινων λύσεων αυτών.
Σύμφωνα, τέλος, με την Αν Σοφί Κορμπώ, ερευνητή στο Center on Global Energy Policy του Columbia University «παρά την αβεβαιότητα όσον αφορά τις μελλοντικές τιμές φυσικού αερίου και την πτώση των τιμών των πράσινων εναλλακτικών, το μικρό μερίδιο της αγοράς μπλε αμμωνίας θα είναι πολύ θελκτικό για τις πλούσιες σε υδρογονάνθρακες χώρες. Θα υπάρξει τεράστιος ανταγωνισμός και είναι προφανές πως οι επίδοξοι ηγέτες της νέας αγοράς αυτής θα πρέπει να κινηθούν γρήγορα».
Διαβάστε επίσης
Κρας τεστ με φόντο τον χειμώνα οι ανακοινώσεις της Eurostat για τον πληθωρισμό Σεπτεμβρίου