Ηταν Απρίλιος του 2008 και η Μέρκελ βρισκόταν σε επίσημο δείπνο με τον τότε CEO της Deutsche Bank Γιόζεφ Ακερμαν. Παρά το λιτό μενού, η δημόσια κατακραυγή που ακολούθησε μετά τα bailouts των τραπεζών κατά τη διάρκεια της κρίσης της έδωσε ένα οδυνηρό και ηχηρό μάθημα: κανείς πολιτικός στη Γερμανία δε βγαίνει κερδισμένος από τις δημόσιες στενές επαφές με τους τραπεζίτες.
Οι τράπεζες της Φρανκφούρτης φαντάζουν ως σκιές της πάλαι ποτέ παντοδυναμίας τους λόγω των μακροχρόνιων χαμηλών επιτοκίων και των ρυθμιστικών παρεμβάσεων. Τώρα, το μεγάλο στοίχημα της δημιουργίας μιας Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Ενωσης περνά στον επόμενο Καγκελάριο.
Το φαβορί για τη θέση είναι ο Ολαφ Σόλτς του κόμματος των Σοσιαλδημοκρατών (SPD). Ο Σολτς αποτελούσε έναν απροσδόκητο σύμμαχο των μεγάλων τραπεζικών ιδρυμάτων κατά τη διάρκεια της θητείας του ως ΥΠΟΙΚ της κυβέρνησης Μέρκελ. Είχε προσλάβει πρώην στέλεχος της Goldman Sachs ως σύμβουλο, ενώ είχε πρωτοστατήσει και στις διαπραγματεύσεις συγχώνευσης μεταξύ των Deutsche Bank και Commerzbank. Ο Σολτς έχει, επίσης, ανανήψει και τις προσπάθειες δημιουργίας μιας κοινής ευρωπαϊκής ασφάλισης καταθέσεων.
Οι προσπάθειές του, όμως, δεν έχουν αποδώσει μέχρι τώρα, λόγω της συντηρητικής προσέγγισης τoυ κόμματος των Χριστιανοδημοκρατών (CDU) της Μέρκελ οι οποίοι είχαν βιώσει και το «πολιτικό τραύμα» της διάσωσης των τραπεζών κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης. Η Καγκελάριος είχε εφαρμόσει ρυθμίσεις που περιόριζαν την έκθεση των τραπεζών και επικεντρώνονταν στη δανειακή υποστήριξη των επιχειρήσεων. Παρ’ όλα αυτά, η Μέρκελ δεν κατάφερε να δημιουργήσει την ενιαία τραπεζική αγορά που θα αποτελούσε το αντίπαλο δέος της Wall Street στην ανατολική πλευρά του Ατλαντικού.
Σύμφωνα με τον Αξελ Βίαντ, πρώην στέλεχος της Deutsche Bank ο οποίος μεταπήδησε στη Hypo Real Estate Holding AG μετά το bailout της τελευταίας, «ο γερμανικός τραπεζικός τομέας είναι πολύ πιο ισχυρός όσον αφορά τη ρευστότητα και την κεφαλαιακή του ικανότητα, αλλά υστερεί στην ανταγωνιστικότητα».
Τη στιγμή που η Μέρκελ εγγυόταν την ασφάλεια των καταθέσεων των πολιτών και έθετε το πλαίσιο κανόνων για τη διάσωση των τραπεζών, οι τράπεζες της Wall Street όπως JPMorgan Chase & Co και Goldman Sachs Group Inc, «ροκάνιζαν» το μερίδιο αγοράς του ευρωπαϊκού χρηματοπιστωτικού τομέα.
Η Ευρώπη καθυστέρησε την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών σε σχέση με τις ΗΠΑ, κάτι που οφείλεται εν μέρει στον «κυκεώνα» των κρίσεων των υπερχρεωμένων κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το 2012 οι Ευρωπαίοι ηγέτες ναι μεν συμφώνησαν πως μια ενιαία Ευρωπαϊκή Τραπεζική Ενωση θα αποτελέσει τη λύση για την αντιμετώπιση της κρίσης, αλλά η συμφωνία αυτή δεν έχει ολοκληρωθεί λόγω ασυμφωνιών για τη διαχείριση του ρίσκου των τραπεζών.
«Η Γερμανία δεν προσηλώθηκε στο πλάνο δημιουργίας της Ενωσης αυτής. Η Μέρκελ μπορεί μεν να εφάρμοσε ορισμένα σχέδια, αλλά ήταν φανερό πως ο τραπεζικός τομέας δεν είναι κάτι με το οποίο ήθελε να ασχοληθεί», ανέφερε η Βαλέρια Ντίνγκερ, καθηγητής οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Osnabrueck.
Πηγές της Καγκελαρίας υποστηρίζουν, επίσης, πως το δείπνο με τον Ακερμαν έπεισε την Μέρκελ πως οι τραπεζίτες ήταν φίλοι μόνο «στα εύκολα». Αυτό φάνηκε ξεκάθαρα μετά τις δηλώσεις του Ακερμαν κατά τη διάρκεια της κρίσης, οι οποίες προκάλεσαν πληθώρα αντιδράσεων από το Βερολίνο.
Προφανώς, οι γερμανικές τράπεζες έπαιξαν κι αυτές τεράστιο ρόλο στην «αποκαθήλωσή» τους. Η επιθετική επέκταση της Deutsche Bank ως παγκόσμια επενδυτική τράπεζα της δημιούργησε τεράστια νομικά προβλήματα, ενώ η Commerzbank αντιμετώπισε μεγάλα εμπόδια και χρέη λόγω της επέκτασής της στον τομέα δανεισμού προς τη ναυτιλία και την αγορά ακινήτων.
Για πολλά χρόνια οι δύο τράπεζες προσπαθούσαν να μειώσουν τα κόστη τους. Το 2019 όταν το υπουργείο Οικονομικών του Σολτς προσπάθησε να τις οδηγήσει σε συγχώνευση, η Καγκελαρία δεν έδειξε ενδιαφέρον και οι συνομιλίες δεν απέδωσαν. Το ίδιο συνέβη μετά τις προσπάθειες του Σολτς για τη θέσπιση κανόνων κοινής ασφάλισης των καταθέσεων σε πανευρωπαϊκό τραπεζικό επίπεδο.
Οσο για τον αντίπαλο του Σολτς, ο υποψήφιος του CDU Αρμιν Λάσετ δε φαίνεται να θέλει να αλλάξει τη ρότα που χάραξε η Καγκελάριος Μέρκελ. Με τις παρούσες κρίσεις της πανδημίας, της κλιματικής αλλαγής και του Αφγανιστάν, μάλιστα, φαίνεται πως η τραπεζική ένωση δε βρίσκεται καν στο πρόγραμμά του.
Διαβάστε ακόμη:
Δασικοί χάρτες: Το ΣτΕ ανοίγει τον δρόμο για την κύρωσή τους
JP Morgan: Νέα έκδοση ομολόγων €2 δισ. από το Δημόσιο μέχρι το τέλος του έτους
Ολυμπιακή Αεροπορία: Ξανά «στο σφυρί» ακίνητα και γραφεία του Αλέξανδρου Ωνάση