Ένα «γκρίζο σύννεφο» φαίνεται ότι επισκιάζει πλέον όλη την Ευρώπη μετά την εκτόξευση των τιμών της ενέργειας, σε συνδυασμό με τις παρατεταμένες συνέπειες της πανδημίας.
Ο οικονομικός πόνος, όπως αναφέρει το Bloomberg, επιβαρύνει τα νοικοκυριά, τα οποία ανησυχούν περισσότερο για τις τιμές από κάθε άλλη περίοδο αυτόν τον αιώνα, σύμφωνα με έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ο κίνδυνος είναι οι συνέπειες στη ζήτηση κάτι που θα έχει επιπτώσεις στο πόσο γρήγορα η ευρωπαϊκή οικονομία μπορεί να ανακάμψει πλήρως από την καταστροφή που προκάλεσε η πανδημία.
Οι τιμές χονδρικής του φυσικού αερίου αυξήθηκαν σχεδόν 300% το 2021 λόγω των ασυνήθιστα χαμηλών αποθεμάτων, της αυξημένης ζήτησης μετά τα lockdown και των περιορισμένων ροών από τη Ρωσία.
Αυτό οδήγησε τον πληθωρισμό σε υψηλότερο επίπεδο και η Bank of America εκτιμά ότι η ευρωπαϊκή οικονομία «έχει υποστεί πλήγμα από τη συμπίεση της αγοραστικής δύναμης των καταναλωτών». Υπολογίζει ότι το ενεργειακό κόστος των νοικοκυριών θα αυξηθεί κατά 50% φέτος και τα μέτρα από τις κυβερνήσεις για την προστασία τους θα αντισταθμίσει μόνο το ένα τέταρτο περίπου αυτού του «καπέλου».
Ένα μοντέλο του Bloomberg Economics εκτιμά ότι η ενεργειακή κρίση θα μπορούσε να μειώσει έως και 1% το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν στην Ευρώπη. Ο αντίκτυπος θα διαφέρει από χώρα σε χώρα και η κρατική υποστήριξη θα μπορούσε να σημαίνει λιγότερο ακραίες επιπτώσεις.
«Μιλάμε για όχι ασήμαντα ποσά, ειδικά για τα φτωχότερα νοικοκυριά», δήλωσε ο Georg Zachmann, ειδικός στην αγορά ενέργειας του Ινστιτούτου Bruegel. «Αν βγάλετε αυτά τα χρήματα από τις τσέπες των φτωχότερων νοικοκυριών, αυτό θα έχει αντίκτυπο στην κατανάλωση».
Η Banque Pictet & Cie εκτιμά ότι η άνοδος της τιμής της ενέργειας θα μπορούσε να μειώσει την ανάπτυξη κατά 0,2 ποσοστιαίες μονάδες αυτό το τρίμηνο. Υπάρχει επίσης αντίκτυπος εάν οι εταιρείες έντασης ενέργειας αναγκαστούν να μειώσουν την παραγωγή τους. Η Παγκόσμια Τράπεζα προειδοποίησε την Τρίτη ότι μια παρατεταμένη κρίση «θα παρουσίαζε έναν σημαντικό καθοδικό κίνδυνο για τις βραχυπρόθεσμες προοπτικές της ευρωζώνης».
Οι οικονομολόγοι της UBS AG μείωσαν αυτή την εβδομάδα τις προβλέψεις τους για το 2022 στο 4,2% από 4,8% λόγω της μετάλλαξης Omicron και των νέων περιορισμών. Βλέπουν επίσης έναν καθοδικό κίνδυνο από την περαιτέρω αύξηση των τιμών της ενέργειας.
Ωστόσο, ο οικονομικός αντίκτυπος μπορεί να είναι περιορισμένος επειδή οι καταναλωτές εξακολουθούν να έχουν αυξημένες αποταμιεύσεις κατά τη διάρκεια της πανδημίας και η αγορά εργασίας φαίνεται σταθερή, κάτι που θα πρέπει να στηρίξει τους μισθούς.
«Θα είναι πρόβλημα για τα νοικοκυριά με χαμηλότερο εισόδημα. Εδώ, η συμπίεση μέσω των υψηλότερων τιμών της ενέργειας είναι σαφής», δήλωσε ο Reinhard Cluse της UBS.
Στο μάτι του κυκλώνα η Ανατολική Ευρώπη
Μέχρι στιγμής, η κρίση γίνεται ιδιαίτερα αισθητή στην Ανατολική Ευρώπη, όπου βρίσκονται οι 10 κορυφαίες χώρες όσον αφορά το πόση καταναλωτική δαπάνη καλύπτεται από τους λογαριασμούς ενέργειας.
Στην Πολωνία, ανθρακωρύχοι από τον μεγαλύτερο παραγωγό άνθρακα στην Ευρώπη εμπόδισαν το καύσιμο να φτάσει στα εργοστάσια ηλεκτροπαραγωγής για δύο ημέρες την περασμένη εβδομάδα λόγω απλήρωτων υπερωριών που εργάστηκαν για να καλύψουν την απότομη αύξηση της ζήτησης πέρυσι. Απαιτούν επίσης αυξήσεις, ουσιαστικά για να τους βοηθήσουν να πληρώσουν τους λογαριασμούς για την ενέργεια που παράγουν.
Ο πληθωρισμός στην Πολωνία είναι στο 8,6%, ο υψηλότερος των τελευταίων δύο και πλέον δεκαετιών. Στη ζώνη του ευρώ, είναι στο 5%, ρεκόρ για την περιοχή, με την Εσθονία και τη Λιθουανία να παρουσιάζουν διψήφια ποσοστά.
Ενώ ο πληθωρισμός αναμένεται να υποχωρήσει φέτος, αυτό δεν πρόκειται να αναιρέσει την δυσάρεστη κατάσταση. Τα επιχειρήματα των κεντρικών τραπεζών για μια «παροδική» άνοδο δεν αλλάζουν το γεγονός ότι οι τιμές ανεβαίνουν και η επιβάρυνση των καταναλωτών αυξάνεται μήνα με τον μήνα.
Πρόσφατα υπήρξαν κάποια θετικά νέα, με τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης φυσικού αερίου στην Ευρώπη να υποχωρούν αυτήν την εβδομάδα. Ωστόσο, οι τιμές έχουν εκτοξευθεί και μια επιδείνωση του καιρού ή αυξημένη ένταση Ευρώπης-Ρωσίας θα μπορούσε να αλλάξει ξανά τα πράγματα.
«Βραχυπρόθεσμα, δεν πιστεύουμε ότι η αύξηση των τιμών της ενέργειας θα απειλήσει την ανάπτυξη της ευρωζώνης, καθώς οι κυβερνήσεις έχουν λάβει γρήγορα αντίμετρα», δήλωσε η Νάντια Γκάρμπι, οικονομολόγος στο Pictet στη Γενεύη. Ωστόσο, μια διαρκής αύξηση «θα μπορούσε να προκαλέσει πρόβλημα στην οικονομική ανάπτυξη», είπε.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου περισσότεροι από 25 προμηθευτές ενέργειας έχουν καταρρεύσει, ο μήνας της κρίσης θα είναι ο Απρίλιος. Τότε ξεκινά το νέο ανώτατο όριο που έχει σχεδιαστεί για τον περιορισμό των αυξήσεων των τιμών. Αυτό τώρα αναμένεται να αυξηθεί κατά 50% σε σχεδόν 2.000 λίρες (2.725 $).
«Απαγορευτικά ακριβά»
Ο συνολικός λογαριασμός ενέργειας της Ευρώπης θα ανέλθει σε περίπου 1 τρισεκατομμύριο δολάρια, σύμφωνα με τη Citigroup Inc. Ωστόσο, ενώ τα προηγούμενα ρεκόρ οφείλονταν σε μεγάλο βαθμό στην άνοδο των τιμών του πετρελαίου, αυτή τη φορά αφορούν το κόστος θέρμανσης και τροφοδοσίας από τα σπίτια μέχρι τις μεταφορές και τις μεγάλες βιομηχανικές εγκαταστάσεις.
«Είναι το φυσικό αέριο και η ηλεκτρική ενέργεια που γίνονται απαγορευτικά ακριβά στην Ευρώπη», γράφουν οι αναλυτές της Citi, συμπεριλαμβανομένου του Alastair Syme. «Οι καταναλωτές και η βιομηχανία σε όλη την περιοχή είναι πιθανό να χρειαστεί να κάνουν κάποιες δύσκολες επιλογές σχετικά με την κατανάλωση ενέργειας», όπως αναφέρεται.
Στο μεταξύ, η πίεση του κόστους ωθεί ορισμένους να κάνουν ριζικά βήματα.
Η Palettes53, μια οικογενειακή επιχείρηση για παλέτες στη βορειοδυτική Γαλλία, αποφάσισε να σταματήσει να χρησιμοποιεί το ρεύμα του δικτύου και να στραφεί σε γεννήτρια ντίζελ. Ο Yannick Chopin, που διευθύνει την εταιρεία, λέει ότι είναι η μόνη του επιλογή, παρόλο που θα χρειαστεί πολύ ντίζελ. Η παραμονή στην παροχή ηλεκτρικού ρεύματος θα οδηγούσε σε πενταπλασιασμό τις δαπάνες ενέργειας φτάνοντας στο 50% του συνολικού λειτουργικού κόστους. «Αν δεν ενεργούσαμε αμέσως, θα αντιμετωπίζαμε ταμειακά προβλήματα. Έχουμε περάσει πολλές κρίσεις, όπως η οικονομική κρίση το 2008. Αυτή η κρίση είναι που μας ανησυχεί περισσότερο», όπως λέει.
Οι επιβαρύνσεις στις εταιρείες έχουν αλυσιδωτές επιπτώσεις στους καταναλωτές αφού αυτές πρέπει να χρεώσουν περισσότερα για να θωρακίσουν τα κέρδη τους. Η πορτογαλική εταιρεία παραγωγής χαρτιού Navigator δήλωσε ότι θα αυξήσει την τιμή των χαρτομάντιλων κατά 15% λόγω του υψηλότερου κόστους ενέργειας, εφοδιαστικής αλυσίδας και πρώτων υλών. Η εταιρεία λιανικής πώλησης επίπλων Ikea αυξάνει τις τιμές κατά μέσο όρο κατά 9% στις αγορές της, για παρόμοιους λόγους.
Στην Τσεχία το αυξανόμενο ενεργειακό κόστος — που επιδεινώθηκε από την κατάρρευση 14 μικρότερων προμηθευτών ενέργειας κατά τη διάρκεια της φθινοπωρινής απότομης αύξησης των τιμών του φυσικού αερίου — έχει εντείνει την πίεση στη Charita Litomerice, η οποία λειτουργεί οίκο ευγηρίας για 33 ασθενείς με Αλτσχάιμερ. Η Karolina Wankowska, επικεφαλής της φιλανθρωπικής οργάνωσης, είπε ότι έπρεπε ήδη να μειώσουν την ποσότητα και την ποιότητα του φαγητού που δίνουν στους ασθενείς οι οποίοι βρίσκονται στα τελευταία στάδια της ζωής τους.
«Είμαστε σε μια πραγματικά δύσκολη κατάσταση. Μετά τον Covid, ο οποίος επίσης αύξησε τα κόστη μας, αντιμετωπίζουμε πρωτοφανή πληθωρισμό και τιμές ενέργειας και οι προμηθευτές μας αυξάνουν τις τιμές τους» δήλωσε.
Διαβάστε ακόμη