H Σαμπίν Μάουντερερ, μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Bundesbank, φαινόταν αμήχανη καθώς περίμενε να ξεκινήσει την ομιλία της.
Παρακολουθούσε τα πλήθη των διαδηλωτών που κατέκλυσαν την κεντρική πλατεία της Φρανκφούρτης και άκουγε τα αντιφασιστικά συνθήματα κατά του ακροδεξιού AfD.
Αν και τέτοιες διαδηλώσεις έχουν γίνει κάτι το σύνηθες φέτος στη Γερμανία, το γεγονός πως μέλος της κεντρικής τράπεζας αποφάσισε να μιλήσει στα πλήθη είναι κάτι το ασυνήθιστο, ακόμα και επικίνδυνο.
Οι κεντρικές τράπεζες θεωρούν την ανεξαρτησία τους ιερή και απαραβίαστη. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα υποστηρίζει ότι δεν θα μπορούσε να αντιμετωπίσει τον πληθωρισμό επιτυχώς χωρίς αυτήν. Αλλά οι υπεύθυνοι χάραξης νομισματικής πολιτικής αρχίζουν να πηγαίνουν αντίθετα σε αυτή την ανεξαρτησία καθώς αντιμετωπίζουν την απειλή των λαϊκιστών ενόψει των εκλογών.
Το καταστατικό της Bundesbank, όπως και της ΕΚΤ, έχει σχεδιαστεί για να προστατεύει τους κεντρικούς τραπεζίτες από την παρέμβαση των δημοκρατικά εκλεγμένων αξιωματούχων και όχι το αντίστροφο. Το ταμπού κατά της εμπλοκής αυτών των τεχνοκρατών στην πολιτική αποτελούσε, μέχρι πρόσφατα, κάτι το οποίο θεωρούταν δεδομένο.
Ο επικεφαλής της Bundesbank, Γιοακίμ Νάγκελ, και το μέλος του Εκτελεστικού Συμβουλίου της ΕΚΤ, Ιζαμπέλ Σνάμπελ, συμμετείχαν σε διαδηλώσεις όπως αυτή στην οποία μίλησε η Μάουντερερ.
Η επικεφαλής της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, από την πλευρά της έχει αναφερθεί έντονα σε ένα θέμα που φοβίζει τους πιο προσεκτικούς συναδέλφους της, βάλλοντας επανειλημμένα κατά της απειλής που θα αποτελούσε για την ευρωπαϊκή σταθερότητα η επανεκλογή του Ντόναλντ Τραμπ.
Οι κεντρικές τράπεζες παρουσιάζουν αυτές τις ενέργειες ως κάτι το οποίο δε φέρει πολιτική σκοπιμότητα: «Η δέσμευση της Σαμπίν Μάουντερερ και του Γιοακίμ Νάγκελ κατά της ξενοφοβίας και του αποκλεισμού συνάδει με την ανεξαρτησία της γερμανικής Bundesbank», δήλωσε εκπρόσωπος της κεντρικής τράπεζας, απαντώντας σε ερωτήσεις του Bloomberg. «Ως εκπρόσωποι ενός μεγάλου ομοσπονδιακού οργανισμού, θεωρούν καθήκον τους να υπερασπιστούν τις βασικές δημοκρατικές αξίες της χώρας μας», προσέθεσε.
Εν ολίγοις, η υπεράσπιση των δημοκρατικών αρχών θα πρέπει να είναι αδιαμφισβήτητη. Η προεδρία του Τραμπ, όμως, άλλαξε τα δεδομένα. Στη Γερμανία, ειδικότερα, το επιχείρημα ότι η λήψη θέσης κατά της ξενοφοβίας και του αποκλεισμού συνιστά ένα ξεκάθαρο πολιτικό καθήκον περιπλέκεται από την παρουσία ενός πολιτικού κόμματος που έχει και τα δύο ζητήματα αυτά ως πυλώνες της πολιτικής του ατζέντας.
Πόσο μάλλον όταν ένα τεράστιο κομμάτι του γερμανικού πληθυσμού σπεύδει να το υποστηρίξει. Το AfD ή «Εναλλακτική για τη Γερμανία», του οποίου η ακροδεξιά πολιτική θεωρούνταν κάποτε περιθωριακή ανησυχία, έχει σκαρφαλώσει, πια, στη δεύτερη θέση των γερμανικών δημοσκοπήσεων.
Όσον αφορά το θέμα της ομιλίας, η ΕΚΤ ακολουθεί παρόμοια γραμμή με την Bundesbank. «Τα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΕΚΤ, ως εκπρόσωποι ενός θεσμικού οργάνου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υποστηρίζουν και υπερασπίζονται τις αξίες της ΕΕ, όπως ο αμοιβαίος σεβασμός, η αξιοπρέπεια και η ελευθερία από διακρίσεις», δήλωσε εκπρόσωπός της.
«Πρόκειται για αυτοσυντήρηση», επεσήμανε η ακαδημαϊκός του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ, Λέα Ντάουνι, προσθέτοντας πως «η κεντρική τραπεζική προχωρούσε πάντοτε στη λήψη πολιτικών αποφάσεων μεταμφιεσμένων σε τεχνοκρατία. Τώρα που οι λαϊκιστές αρχίζουν να αποτελούν απειλή για αυτό το τεχνοκρατικό προνόμιο, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πρέπει να εντείνουν την πολιτική τους ρητορική».
Ακόμα και η ίδια η Κριστίν Λαγκάρντ ήταν ειλικρινής σχετικά με το διακύβευμα των αμερικανικών, και όχι μόνο, εκλογών. Η πρόεδρος της ΕΚΤ δήλωσε ότι ανησυχεί για ένα καθεστώς τιμωρητικών δασμών και έχει καλό λόγο. Σε περίπτωση που αναλάβει εκ νέου τα καθήκοντά του, ο Τραμπ σχεδιάζει να στοχοποιήσει την Ε.Ε. με μια σειρά από επιθετικά εμπορικά μέτρα, όπως ανέφερε το Bloomberg.
Όπως και στο εξωτερικό, στην Ευρώπη υπάρχει μεγάλος κίνδυνος οι αξιωματούχοι να γίνουν στόχος των ίδιων των εξτρεμιστών που προσπαθούν να αποτρέψουν. Την περασμένη Τρίτη το AfD κατηγόρησε την Bundesbank ότι κόστισε δισεκατομμύρια στους Γερμανούς φορολογούμενους με τον άσχημο χειρισμό του προγράμματος αγοράς ομολόγων, κάτι που μεν αποτελεί διαστρεβλωμένη άποψη για το πολύπλοκο θέμα της λογιστικής των κεντρικών τραπεζών, αλλά μπορεί να πολώσει ακόμα περισσότερους ψηφοφόρους.
Η διάβρωση της ανεξαρτησίας των κεντρικών τραπεζών είναι, σε κάποιο βαθμό, μια επιστροφή στα ιστορικά δεδομένα. Αν και ο Μίλτον Φρίντμαν και άλλοι γνωστοί οικονομολόγοι έθεσαν το ζήτημα της ανεξαρτησίας της νομισματικής πολιτικής από τους κυβερνητικούς στόχους τη δεκαετία του 1960, αυτό έγινε πρότυπο σε μεγάλο μέρος του ανεπτυγμένου κόσμου μόλις τριάντα χρόνια αργότερα.
Παρ’ όλα αυτά, δεν θα έπρεπε να αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι πολιτικοί και οι κεντρικοί τραπεζίτες βρίσκονται σε αντιπαράθεση αυτή τη στιγμή, σύμφωνα με τον καθηγητή νομισματικής οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Γκαίτε της Φρανκφούρτης και πρώην μέλος του συμβουλίου οικονομικών συμβούλων της Γερμανίας, Βόλκερ Βίλαντ.
Ο διαχωρισμός μεταξύ νομισματικών και δημοσιονομικών αρμοδιοτήτων περιπλέχθηκε από την παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008 αλλά και την πανδημία.
Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής επενέβησαν ως δανειστές έσχατης ανάγκης, όχι μόνο για τις τράπεζες αλλά και για τις κυβερνήσεις, αγοράζοντας τρισεκατομμύρια ευρώ χρέους που εκδόθηκε για τη χρηματοδότηση πακέτων στήριξης της οικονομίας και των πολιτών. Υπό τη διεύθυνση της Λαγκάρντ, η ΕΚΤ εισήλθε δυναμικά και στο θέμα της καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής.
Ένας λόγος για τον οποίο υπάρχουν ελάχιστοι κανόνες που εμποδίζουν τους κεντρικούς τραπεζίτες να εκφέρουν γνώμη για την πολιτική είναι ότι οι δημοκρατικά εκλεγμένοι αξιωματούχοι έχουν την ικανότητα και το πλεονέκτημα ότι μπορούν εύκολα να τους αγνοούν. Ο κώδικας δεοντολογίας της ΕΚΤ επιτάσσει την ανεξαρτησία στα μέλη της όχι για χάρη των πολιτικών, αλλά για τους ίδιους τους θεσμούς.
Ανεξάρτητα από το αν οι υπεύθυνοι χάραξης νομισματικής πολιτικής κατηγοριοποιούν τις ενέργειές τους ως πολιτικές, πρέπει να αντιμετωπίσουν το γεγονός ότι πολλοί άλλοι το κάνουν. «Χρειαζόμαστε λιγότερη πολιτική και περισσότερη σταθερότητα τιμών», ήταν η συμβουλή που έδωσε στη Λαγκάρντ ο βουλευτής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Ενγκίν Έρογλου πρόσφατα, υποστηρίζοντας πως «όλα τα υπόλοιπα πρέπει να τα αφήσετε στους πολιτικούς».
Διαβάστε ακόμη
Ναθάνιελ Ρότσιλντ: Το κακό παιδί που έγινε «χρυσός» κληρονόμος και λατρεύει την Ελλάδα (pics)
Πλειστηριασμοί: Εβδομάδα μεγάλων ανατροπών και… αναστολών (pics)
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο ΘΕΜΑ