Η «φούσκα» των startups δισεκατομμυρίων δολαρίων ξεφουσκώνει. Περισσότερα από 1 τρισεκατομμύριο δολάρια σε αξία είναι παγιδευμένα σε εταιρείες στις ΗΠΑ με ολοένα και πιο δυσοίωνες προοπτικές. Υπήρχαν startups που προκαλούσαν αίσθηση στη Silicon Valley πολύ πριν η τεχνολογική κοινότητα επικεντρωθεί αποκλειστικά στην τεχνητή νοημοσύνη. Μέχρι την κορύφωση της τεχνολογικής ανάπτυξης το 2021, πάνω από 1.000 startups που υποστηρίζονταν από venture capital είχαν αποτιμηθεί πάνω από 1 δισ. δολάρια, κερδίζοντας τον τίτλο του unicorn. Μεταξύ αυτών, η Impossible Foods, η Thumbtack και η MasterClass.
Όμως, η άνοδος των επιτοκίων, η επιβράδυνση της αγοράς αρχικών δημόσιων εγγραφών (IPO) και η αυξανόμενη εμμονή με την τεχνητή νοημοσύνη έφεραν ανατροπές. Οποιαδήποτε startup δεν σχετιζόταν με την AI φαινόταν ξεπερασμένη.
Το «ξεφούσκωμα» των unicorns
Το 2021, 354 εταιρείες απέκτησαν αποτίμηση άνω του 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων. Όμως, σύμφωνα με τον Ίλια Στρεμπουλάεφ, καθηγητή στο Stanford Graduate School of Business, μόνο 6 από αυτές προχώρησαν σε IPO, 4 εισήχθησαν μέσω SPACs και άλλες 10 εξαγοράστηκαν, με κάποιες να πωλούνται για λιγότερο από 1 δισ. δολάρια. Άλλες, όπως η Bowery Farming και η Forward Health, χρεοκόπησαν, ενώ η Convoy, με αποτίμηση 3,8 δισ. δολαρίων το 2022, κατέρρευσε μέσα σε έναν χρόνο, με την Flexport να αγοράζει τα περιουσιακά της στοιχεία σε εξευτελιστική τιμή.
Ο δικηγόρος Σαμ Άνγκους από τη Fenwick & West σχολιάζει: «Για πολλές startups, είναι σαν να τους τραβούν το χαλί κάτω από τα πόδια. Η πραγματικότητα της χρηματοδότησης έχει αλλάξει δραματικά».
Η εποχή των «ζόμπι unicorns»
Σύμφωνα με την CB Insights, υπάρχουν σήμερα 1.200 startups-unicorns που δεν έχουν καταφέρει να εξαγοραστούν ή να εισαχθούν στο χρηματιστήριο. Πολλές από αυτές βρίσκονται σε απεγνωσμένη κατάσταση, προσπαθώντας να εξασφαλίσουν νέα κεφάλαια ή να πουληθούν ακόμη και με ζημιά, προκειμένου να αποφύγουν την πλήρη κατάρρευση.
Οι startups που βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο ανάπτυξης έχουν ιδιαίτερα δύσκολο έργο, καθώς χρειάζονται περισσότερα χρήματα για να συνεχίσουν να λειτουργούν. Οι επενδυτές, όμως, έχουν γίνει πιο επιλεκτικοί και αποφεύγουν τις μεγάλες αποτιμήσεις χωρίς ισχυρά οικονομικά δεδομένα.
Το 2022, η αγορά χρηματοδότησης άλλαξε δραματικά λόγω της ανόδου των επιτοκίων από τη Fed, γεγονός που οδήγησε σε περικοπές κόστους και μαζικές απολύσεις στον κλάδο της τεχνολογίας. Πολλές εταιρείες που εστίαζαν αποκλειστικά στην ανάπτυξη αναγκάστηκαν να αλλάξουν στρατηγική, δίνοντας πλέον προτεραιότητα στην κερδοφορία.
Λιγότερο από το 30% των unicorns του 2021 έχουν καταφέρει να αντλήσουν νέα χρηματοδότηση τα τελευταία τρία χρόνια, σύμφωνα με την Carta Inc.. Από αυτές, σχεδόν οι μισές το έκαναν μέσω down rounds, δηλαδή γύρων χρηματοδότησης όπου η αποτίμησή τους μειώθηκε.
Για παράδειγμα, η Cameo, η γνωστή πλατφόρμα με τα βιντεομηνύματα από διασημότητες, είχε φτάσει αποτίμηση 1 δισ. δολαρίων, αλλά αναγκάστηκε να αντλήσει νέα κεφάλαια με μείωση 90% στην αποτίμησή της. Παρόμοια, η fintech εταιρεία Ramp, που κάποτε αποτιμήθηκε στα 8 δισ. δολάρια, άντλησε χρήματα με πολύ χαμηλότερη αποτίμηση.
Ωστόσο, κάποιες εταιρείες κατάφεραν να ανακάμψουν. Η ServiceTitan, που το 2022 συγκέντρωσε κεφάλαια με δυσμενείς όρους, το 2024 πραγματοποίησε IPO με αποτίμηση 9,4 δισ. δολάρια, επανακτώντας την αξία της.
Η χαμένη αξία και οι «παγίδες» των επενδυτών
Οι startups που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες καταφεύγουν σε αμφισβητούμενες πρακτικές, όπως flat rounds, όπου η νέα χρηματοδότηση καταγράφεται ως συνέχεια προηγούμενου γύρου, κρύβοντας το γεγονός ότι η αποτίμηση έχει «παγώσει». Άλλες εταιρείες προχωρούν σε pay-to-play συμφωνίες, στις οποίες οι υφιστάμενοι επενδυτές πρέπει να βάλουν επιπλέον κεφάλαια ή να χάσουν τις μετοχές τους. Αυτό συνέβη με την Bolt, όπου ο συνιδρυτής Ράιαν Μπρέσλοου προσπάθησε να αντλήσει νέα κεφάλαια μέσω pay-to-play, αλλά βρήκε αντίσταση από μεγάλους μετόχους.
Ωστόσο, τέτοιες κινήσεις δεν εγγυώνται επιτυχία. Η Truepill, μια startup στον χώρο των ψηφιακών φαρμακείων, συγκέντρωσε κεφάλαια μέσω pay-to-play αλλά τελικά πουλήθηκε για μόλις το 1/3 της αξίας της το 2021. Όπως σχολιάζει ο Τζεφ Κλαβιέ, ιδρυτής της Uncork Capital: «Αν μια εταιρεία αναγκάζεται να μπει σε pay-to-play, πιθανότατα είναι ήδη καταδικασμένη».
Το μέλλον των startups
Κάποιες startups ελπίζουν ότι η αγορά θα ανακάμψει, ίσως μέσω μιας νέας τεχνολογικής επανάστασης ή με την επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στην εξουσία, που θα μπορούσε να ευνοήσει τις συγχωνεύσεις και τις IPO. Ωστόσο, ο Γκρεγκ Μάρτιν, της Archer Venture Capital, εμφανίζεται απαισιόδοξος: «Εκτός αν ξαναδούμε ένα τρελό επενδυτικό περιβάλλον όπως την περίοδο των μηδενικών επιτοκίων, πολλές από αυτές τις startups-ζόμπι θα καταλήξουν στο νεκροταφείο».
Διαβάστε ακόμη
«Γκάζι» σε στρατηγικές επενδύσεις 2+1 δισ. ευρώ (pics)
Γονικές παροχές: Κάλυψη τεκμηρίων και σε όσους «ξέχασαν» να τις δηλώσουν
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο ΘΕΜΑ