Τέλης Μυστακίδης: Μήπως η κυριαρχία του βασιλιά του χαλκού έχει φτάσει στο τέλος της;

Ο Αριστοτέλης Μυστακίδης είναι ένας από τους ισχυρότερους traders εμπορευμάτων στον κόσμο. Για σχεδόν 20 χρόνια, ο φουριόζος, υπερδραστήριος γνωστός σε όλους ως «Τέλης», είχε την απόλυτη κυριαρχία στην παγκόσμια αγορά χαλκού, αγοράζοντας και πουλώντας αρκετές ποσότητες του κοκκινωπού μετάλλου καλύπτοντας με το παραπάνω όλα τα εργοστάσια των ΗΠΑ.

Σήμερα, ο άνθρωπος που έχτισε την παγκόσμια φήμη της Glencore στην αγορά χαλκού καλείται να δώσει απαντήσεις σε κάποια δύσκολα ερωτήματα για το πώς τα κατάφερε. Ο Μυστακίδης, ο οποίος μέχρι προσφάτως ασχολείτο τόσο με την εμπορία όσο και με την εξόρυξη χαλκού, δέχεται έντονες πιέσεις μετά από διάφορες έρευνες, προβλήματα και νομικούς «πονοκεφάλους». 

Tο αμερικανικό υπουργείο Δικαιοσύνης περνά από «κόσκινο» τις συναλλαγές της Glencore στη Δημοκρατία του Κονγκό, μία από τις φτωχότερες και πιο διεφθαρμένες χώρες στον κόσμο, ενώ οι καναδικές αρχές έχουν ξεκινήσει έρευνες για τυχόν ατασθαλίες στα μεταλλεία χαλκού που βρίσκονταν υπό την εποπτεία του.

Καθώς traders, τραπεζίτες και στελέχη του μεταλλευτικού κλάδου συγκεντρώνονται στο Λονδίνο για την ετήσια σύνοδο του LME, το μέλλον του Μυστακίδη και των επιχειρήσεών είναι το βασικό θέμα συζήτησης. Ο 56χρονος Μυστακίδης έχει παραιτηθεί από πολλές αρμοδιότητές του και δεν θεωρείται πλέον ότι θα διαδεχθεί τον δισεκατομμυριούχο Ivan Glasenberg, ο οποίος βρίσκεται ως CEO στα ηνία της εταιρείας τα τελευταία 16 χρόνια.

Από τις δεκάδες συνεντεύξεις με υφιστάμενους και πρώην συναδέλφους του Μυστακίδη, προκύπει η εικόνα ενός αρχετυπικού trader: ενός ενθουσιώδους και γοητευτικού, αλλά πανέξυπνου και αμείλικτου διαπραγματευτή. Ο οποίος, επίσης, μιλά πέντε γλώσσες και είναι φανατικός σκιέρ.

«Είναι ένας από τους εξυπνότερους ανθρώπους στην αγορά», λέει ο David Lilley, γενικός διευθυντής της Drakewood Capital Management, ο οποίος ξεκίνησε την καριέρα του δουλεύοντας με τον Μυστακίδη στην Cargill τη δεκαετία του 1980. «Είναι πολύ διορατικός και απίστευτα καλά ενημερωμένος. Έχει επίσης μια εκπληκτική ικανότητα να αγοράζει φθηνά και να πουλάει ακριβά», προσθέτει.

Με καταγωγή από τη Θεσσαλονίκη, ο Μυστακίδης πέρασε τα πρώτα χρόνια της ζωής του στη Ρώμη, όπου εργαζόταν ο πατέρας του ως βιολόγος για τα Ηνωμένα Έθνη. Μετακόμισε στην Αγγλία για να μπει εσώκλειστος σε σχολείο του Έσσεξ προτού σπουδάσει στο London School of Economics.

Η πρώτη του δουλειά ήταν στο desk μετάλλων της Cargill, όπου ασχολήθηκε κυρίως με την αλουμίνα. Εν συνεχεία, θήτευσε για λίγο στην χρηματιστηριακή Credit Lyonnais Rouse που ασχολείται επίσης με τον τομέα των μετάλλων και, το 1993, άρχισε να ασχολείται με το trading μολύβδου και ψευδαργύρου στην Marc Rich & Co., η οποία εξελίχθηκε στην Glencore. Η εταιρεία βρισκόταν τότε σε μια περίοδο «αλλαγής φρουράς», αφού ο Rich αναγκάστηκε να αποχωρήσει και ο Μυστακίδης άρχισε γρήγορα να συσσωρεύει μετοχές της Glencore. Αυτό αποδείχθηκε και η καλύτερη συναλλαγή της καριέρας του, καθώς προετοίμασε το έδαφος για να γίνει λίγο αργότερα δισεκατομμυριούχος.

Όσοι έχουν συνεργαστεί μαζί του λένε ότι ο Μυστακίδης είναι απαιτητικός ως αφεντικό. Όμως, για πολλά χρόνια, και ενώ είχε τη διεύθυνση του τμήματος χαλκού, έτρωγε κάθε μέρα μαζί με τους traders του, στο διάλειμμα της συνεδρίασης του Χρηματιστηρίου Μετάλλων του Λονδίνου.

«Δεν έχει ώρα για γλείφτες, τεμπελιά, βλακεία. Προσπαθούσε πάντα να ταράζει τα νερά για να επιτύχει μια καλύτερη συμφωνία ή για να σε κάνει να δώσεις περισσότερα, πολλές φορές προκαλώντας σκόπιμα σύγχυση στον κόσμο», λέει ο Sebastien Le Page, trader χαλκού στην Glencore μέχρι το 2015. «Εργαζόταν σκληρά, αλλά είχε πολλή πλάκα γενικά. Ο Τέλης με έκανε πάρα πολλές φορές να γελάσω μέχρι δακρύων», λέει.

Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, οι δραστηριότητες της Glencore στην αγορά του χαλκού υποαπέδιδαν σε σχέση με τις υπόλοιπες αγορές της. Όταν ανέλαβαν ο Μυστακίδης και ο επί χρόνια στενός συνεργάτης του Daniel Mate, προχώρησαν σε πλήρη αναδιοργάνωση του τμήματος, μειώνοντας τους traders σχεδόν κατά 75%.

Τελικά, αποδείχθηκε η καλύτερη εποχή για ανοίγματα στον συγκεκριμένο τομέα. Η εκβιομηχάνιση της Κίνας έφερε τεράστια άνοδο στις τιμές των βιομηχανικών μετάλλων και η τιμή του χαλκού υπερπενταπλασιάστηκε. Ο χαλκός έγινε η πιο επικερδής δραστηριότητα της Glencore. Και όταν η εταιρεία μπήκε στο χρηματιστήριο, το 2011, αποκαλύφθηκε ότι ο Μυστακίδης και ο Mate ήταν οι μεγαλύτεροι μέτοχοι της εταιρείας, μετά τον Glasenberg, με μερίδιο 6,9% ο καθένας. Μερίδιο αξίας 3,5 δισ. δολαρίων με βάση την τιμή εισαγωγής της μετοχής στο χρηματιστήριο.

Μέσα σε ένα βράδυ, ο Μυστακίδης έγινε το δεύτερο πλουσιότερο τέκνο της Ελλάδας. Όμως, ο ξαφνικός πλουτισμός του δεν τον άλλαξε πολύ, λένε κάποιοι φίλοι του, έστω και αν ενέδωσε σε κάποιες από τις ακρότητες που χαρακτηρίζουν τους υπερβολικά πλούσιους ανθρώπους. Το 2014, έδωσε 70 εκατ. δολάρια για να αγοράσει ένα πολυτελές διαμέρισμα στην περιοχή Belgravia του Λονδίνου. Εξακολουθεί, όμως, να είναι ένας εργασιομανής που καταβροχθίζει μανιωδώς πληροφορίες, να έχει πάθος με τις αγορές, αλλά και με τις πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις που τις κινούν.

Καθώς επεκτεινόταν η Glencore, ο Μυστακίδης επικεντρώθηκε στη δημιουργία ενός χαρτοφυλακίου περιουσιακών στοιχείων και, κυρίως, σε μεταλλεία χαλκού στο Κονγκό. Η εξαγορά της Xstrata το 2013, όπου η Glencore κατείχε ένα μειοψηφικό ποσοστό, ήταν ωστόσο μια πρόκληση άλλου μεγέθους.

Οι traders της Glencore δεν προσπάθησαν στιγμή να κρύψουν την άποψή τους ότι τα στελέχη της Xstrata ήταν αναποτελεσματικά και δεν έχαναν ευκαιρία να υπογραμμίσουν την εργασιακή ηθική της Glencore. Έτσι, όταν η Glencore χρειάστηκε να αυξήσει την τιμή που έδινε για την εξαγορά της Xstrata, ο Μυστακίδης υποστήριξε ότι θα έπρεπε να το κάνει μόνο αν έπαιρναν τον έλεγχο τα δικά του στελέχη. Όταν οριστικοποιήθηκε τελικά το deal, o Μυστακίδης ανέλαβε επικεφαλής των τμημάτων εμπορίας και εξόρυξης της νέας εταιρείας, η οποία ήταν πλέον η μεγαλύτερη εταιρεία εξόρυξης χαλκού στον κόσμο.

Προσαρμόστηκε γρήγορα στον ρόλο. Βελτίωσε τα περιθώρια κέρδους, έκοψε θέσεις εργασίας και το 2017 η Glencore έβγαλε από τον χαλκό, με τη μέση τιμή στα 6.200 δολάρια/τόνο, περισσότερα χρήματα απ’ ό,τι το 2014, όταν η μέση τιμή ήταν 6.800 δολάρια/τόνο.

Αλλά οι δραστηριότητες της εταιρείας στην αγορά του χαλκού είναι επίσης η αιτία του μεγαλύτερου πονοκεφάλου του Μυστακίδη και της Glencore. Πέρυσι, ο Μυστακίδης παραιτήθηκε από το διοικητικό συμβούλιο της Katanga Mining Ltd., του βραχίονα της Glencore στο Κονγκό, όταν μια εσωτερική έρευνα διαπίστωσε «ουσιαστικές αδυναμίες» σε λογιστικό επίπεδο.

Η Katanga «φούσκωνε» την παραγωγή και τα αποθέματα χαλκού και υπήρξαν καταγγελίες για διευθυντικά στελέχη που παρέβλεπαν τις διαδικασίες ελέγχου της εταιρείας, όπως έδειξε η έρευνα. Μάλιστα, η Katanga ελέγχεται από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς του Οντάριο για πιθανή χειραγώγηση των επενδυτών.

Επιπλέον, οι σχέσεις της Glencore με τον Dan Gertler, έναν Ισραηλινό στον οποίο έχουν επιβληθεί κυρώσεις από τις ΗΠΑ με την κατηγορία της διαφθοράς στο Κονγκό, αποτελούν εδώ και καιρό πηγή ανησυχίας. Παρότι η βασική σχέση του Gertler με την Glencore ήταν μέσω του Glasenberg και των διευθυντών των μεταλλείων, σύμφωνα με διάφορες πηγές που γνωρίζουν τις σχέσεις που υπήρχαν, οι έρευνες για το Κονγκό αφορούν και τον ίδιο τον Μυστακίδη.

Πολύ γρήγορα μετά τον εσωτερικό έλεγχο, ο κ. Μυστακίδης αποχώρησε από τη διοίκηση των δραστηριοτήτων της Glencore στην αγορά του χαλκού. Δεν έχει κατηγορηθεί για καμία επιλήψιμη ενέργεια και παραμένει επικεφαλής του τμήματος trading.

Όταν ερωτήθηκε τον Αύγουστο αν ο Μυστακίδης έχει την απόλυτη εμπιστοσύνη του, ο Glasenberg απάντησε: «Αυτή τη στιγμή, ο Τέλης διοικεί το τμήμα εμπορίας χαλκού και το διοικεί πολύ καλά».