«Ιt’s a woman’s world» στον 29ο όροφο του Tamkeen Tower, όπου ένα τηλεφωνικό κέντρο της Κεντρικής Στατιστικής Υπηρεσίας της Σ. Αραβίας “επιβλέπει” την μπεζ πόλη του Ριάντ. Oι άντρες εργαζόμενοι είναι ελάχιστοι σε σχέση με τις γυναίκες συνεργάτες τους.
Η σκηνή αυτή είναι αντιδιαμετρικά αντίθετη σε σχέση με την κατάσταση πριν από λίγα χρόνια όπου στο συντηρητικό ισλαμικό βασίλειο κυριαρχούσαν οι άντρες εργαζόμενοι.
Το να παραμένουν οι γυναίκες εκτός του εργατικού δυναμικού είναι κάτι το οποίο η χώρα μπορεί να συνεχίσει. Ο 35χρονος πρίγκιπας Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν αναδιαρθρώνει την οικονομία, προετοιμαζόμενος για το μέλλον μετά το πετρέλαιο και προσπαθεί να αυξήσει τις θέσεις εργασίας εν μέσω οικονομικής επιβράδυνσης. Με το κόστος διαβίωσης να αυξάνεται, με νέους φόρους και την κυβέρνηση να μειώνει τις επιδοτήσεις σε βενζίνη και ηλεκτρικό, τα σαουδαραβικά νοικοκυριά αρχίζουν να βασίζονται όλο και περισσότερο στις εργαζόμενες γυναίκες.
Ως αποτέλεσμα, οι κοινωνικοοικονομικές αλλαγές ανατρέπουν τις παραδόσεις και αλλάζουν τις ζωές των γυναικών, προκαλώντας τη μήνη αρκετών συντηρητικών Σαουδαράβων. Η πολιτεία, η οποία δέχεται πιέσεις από ξένες κυβερνήσεις και γκρουπ ανθρωπίνων δικαιωμάτων καταλαβαίνει πως η προώθηση των δικαιωμάτων των γυναικών μπορεί να βοηθήσει στην πληγείσα φήμη της. Αλλά οι αλλαγές δεν είναι μόνο εικονικές.
Ο διαχωρισμός των φύλων αρχίζει να διαλύεται, όχι μόνο στην ελίτ των μητροπόλεων αλλά και στις συντηρητικές περιοχές όπως η Κασίμ. Οι άντρες και οι γυναίκες που δεν έχουν βαθμούς συγγένειας μπορούν να κυκλοφορούν μαζί σε εστιατόρια. Πολλοί χώροι εργασίας συμπεριλαμβάνουν άντρες και γυναίκες, όπως και συναυλίες και επαγγελματικά συνέδρια.
Αν και οι αποφάσεις παραμένουν στα χέρια της ανδροκρατίας, το ποσοστό των εργαζόμενων γυναικών αυξήθηκε από 19% το 2016 στο 33% το 2020. Το πρόγραμμα για τη Σ. Αραβία του 2030 που είχε παρουσιάσει ο Πρίγκιπας Μοχάμεντ πέτυχε στην μερική αλλαγή των διαφορών μεταξύ των φύλων. Το dress code των γυναικών έχει επίσης αλλάξει, αφού επιτρέπονται τα τζιν και τα ακάλυπτα μαλλιά.
Η αλλαγή ξεκίνησε κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Αμπντάλα ο οποίος απεβίωσε το 2015, αλλα επιταχύνθηκε με την άνοδο του πρίγκιπα Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν στην de facto εξουσία. Η κυβέρνηση έχει περιορίσει τη δύναμη της θρησκευτικής αστυνομίας, έχει άρει την απαγόρευση της οδήγησης για τις γυναίκες και έχει περιορίσει την επιρροή των ανδρών στις γυναίκες.
Οι αλλαγές, βέβαια, έχουν και κάποιο κόστος. Με τις κοινωνικές ελευθερίες να αυξάνονται, οι πολιτικές ελευθερίες έχουν μειωθεί, με τους πολίτες να περιορίζονται στην ελευθερία έκφρασής τους και τον πρίγκιπα να τιμωρεί τους εγχώριους επικριτές, όπως τις γυναίκες ακτιβίστριες, τους συγγραφείς και τους ακαδημαϊκούς.
Με τη σαουδαραβική κοινωνία να εξελίσσεται, αρκετοί άντρες έχουν αρχίσει να ανησυχούν πως οι γυναίκες θα απορροφήσουν τις θέσεις εργασίας τους και πως ο παραδοσιακός ρόλος της νοικοκυράς έχει ανατραπεί.
Ο πρίγκιπας Μοχάμεντ έχει υπογραμμίσει πως έχει έρθει η ώρα για τις γυναίκες να αναλάβουν ένα μεγαλύτερο ρόλο. Το 2016 είχε αναφέρει στο Bloomberg πως «οι γυναίκες είναι το ήμισυ αυτής της κοινωνίας, και θέλουμε να είναι ένα παραγωγικό ήμισυ». Πάνω από τα ⅔ των ανέργων γυναικών στη χώρα έχουν τουλάχιστον πτυχίο bachelor, σε σχέση με μόλις το ⅓ των αντρών.
Οι αλλαγές στο εργατικό δυναμικό της Σαουδικής Αραβίας έχουν αποδειχθεί άνισες. Πολλοί παραδοσιακά “αντρικοί” εργασιακοί χώροι όπως οι βιομηχανίες και οι κατασκευές παραμένουν “κλειστές” στις γυναίκες. Στον τομέα των εξορύξεων, υπάρχουν 18 άντρες εργαζόμενοι για κάθε 1 γυναίκα. Σε άλλους τομείς όπως η υγεία, οι τέχνες, τα ξενοδοχεία και η διασκέδαση, το ποσοστό είναι 1 προς 1.
Η δημιουργία θέσεων εργασίας αποτελεί κύριο μέλημα του πρίγκιπα Μοχάμεντ. Η διπλή πετρελαϊκή κρίση το 2020 υπογράμμισε την αναγκαιότητα της διαφοροποίησης της οικονομίας. Κατά το τέταρτο τρίμηνο του 2020, το ποσοστό ανεργίας ήταν 12,6% για τους Σαουδάραβες και διπλάσιο για τις γυναίκες.
Με όλο και περισσότερες γυναίκες να εισέρχονται στην αγορά εργασίας και με τη νεολαία να αλλάζει τη μορφή της αγοράς εργασίας, η οικονομία έχει δυσκολευτεί να διατηρήσει την πορεία της. Το ΑΕΠ επέδειξε μείωση κατά 4,1% πέρυσι, ενώ φέτος, σύμφωνα με το ΔΝΤ, αναμένεται να αναπτυχθεί μόλις 2,9%, πολύ χαμηλότερα σε σχέση με τα χρόνια του πετρελαϊκού boom.
Πολλές από τις θέσεις εργασίας που προσφέρονται στις γυναίκες είναι χαμηλόμισθες και συμπεριλαμβάνουν θέσεις που κάποτε κατείχαν μετανάστες από την Ασία και λοιπές αραβικές χώρες. Για μια δεκαετία η Σαουδική Αραβία προσπαθούσε να μειώσει την πρόσληψη φθηνού αλλοδαπού εργατικού δυναμικού οι οποίοι έστελναν μεγάλο μέρος των εσόδων τους στις οικογένειές τους. Οι προσπάθειες του Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν έχουν επικεντρωθεί κι εκεί, με φορολόγηση των εταιρειών που προσλαμβάνουν αλλοδαπούς αντί για σαουδάραβες, και άλλα κίνητρα.
Οσο μπερδεμένα και να είναι τα πράγματα, ο ρόλος των γυναικών στη σαουδαραβική οικονομία έχει αλλάξει τα μάλα. Οταν η Νόχα Κατάν έγινε μία από τις πρώτες γυναίκες που ξεκίνησαν να εργάζονται στο Υπουργείο Αθλητισμού το 2016, δεν υπήρχαν καν γυναικείες τουαλέτες στο κτίριο. Τώρα είναι υφυπουργός στο Υπουργείο Πολιτισμού, όπου το 49% των 667 εργαζομένων είναι γυναίκες.
Τα πράγματα έχουν αλλάξει. Οχι μόνο μπορούν να εργάζονται σε ευάερα και ευήλια μέρη μαζί με τους άντρες συναδέλφους τους, αλλά δεν χρειάζεται πια να φοβούνται πως η θρησκευτική αστυνομία θα τις τιμωρήσει για ένα απλό “coffee-break” με τους συναδέλφους αυτούς.
Διαβάστε ακόμα:
Νιγιαζί και Μεχμέτ Ονούν: Ποιοι είναι οι Τούρκοι που κάνουν απόβαση στην Καλλιμάνης
Τηλεργασία: Μειώνεται στο 25% από Ιούνιο – Τι ανακοίνωσε ο Χαρδαλιάς