Πέρυσι, ο βασιλιάς Κάρολος Γ’ προειδοποίησε τους αντιπροσώπους της συνόδου κορυφής COP28 ότι «η μοναδική οικονομία της φύσης» βρισκόταν σε σοβαρό κίνδυνο και αν οι άνθρωποι δεν δράσουν για την αποκατάστασή της, «η δική μας οικονομία και επιβίωση θα κινδυνεύσει». Τώρα ο μονάρχης συμμετέχει σε ένα οικονομικό πείραμα πολλών εκατομμυρίων δολαρίων για την εναρμόνιση της σχέσης του ανθρώπου με την φύση και χρησιμοποιεί κάποιες από τις τεράστιες εκτάσεις του ως εργαστήριο.
Ο βασιλιάς ανέθεσε μέρος του κτήματός του Sandringham σε μια ιδιωτική εταιρεία που θα αποκαταστήσει τους υγροβιότοπους, τα λιβάδια και τα αρχαία δάση του μέσα στα επόμενα 30 χρόνια. Η εταιρεία θα εκτιμήσει τη βελτίωση της βιοποικιλότητας και της υγείας της γης και θα τη συνθέσει σε μια εμπορεύσιμη πίστωση βιοποικιλότητας.
Δεκάδες ιδιοκτήτες γης σε όλη την Αγγλία συνάπτουν παρόμοιες συμφωνίες. Σύμφωνα με έναν νέο αγγλικό νόμο, οι κατασκευαστές κατοικιών και οι εργολάβοι πρέπει να αντισταθμίζουν τις οικολογικές βλάβες των κατασκευών και η αγορά αυτών των πιστώσεων «καθαρού κέρδους βιοποικιλότητας» είναι ένας τρόπος συμμόρφωσης με τους νέους κανόνες.
Ο νόμος αυτός είναι μια προσπάθεια να αντιμετωπιστεί μια κρίση απώλειας της φύσης που εκτείνεται σε ολόκληρο τον πλανήτη. Από το 1970, οι πληθυσμοί των ζώων στη Γη έχουν μειωθεί κατά σχεδόν 3/4. Τα είδη εξαφανίζονται με τόσο γρήγορο ρυθμό που ορισμένοι επιστήμονες έχουν δηλώσει ότι βρίσκεται σε εξέλιξη το έκτο φαινόμενο μαζικής εξαφάνισης στον κόσμο.
Οι ζημιές αυτής της κλίμακας – που έχουν ως αποτέλεσμα την απώλεια επικονιαστών καλλιεργειών, λιγότερη ξυλεία από τα ενδημικά δάση και μείωση της θαλάσσιας αλιείας – μπορεί να μειώσουν το παγκόσμιο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν κατά 2,7 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας.
Η αντιμετώπιση αυτής της απειλής θα είναι το επίκεντρο της 16ης Διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για τη Βιοποικιλότητα (COP16) στο Κάλι της Κολομβίας την επόμενη εβδομάδα. Πριν από δύο χρόνια, σχεδόν 200 κυβερνήσεις υπέγραψαν το παγκόσμιο πλαίσιο για τη βιοποικιλότητα, το οποίο καλεί τις χώρες να αντιστρέψουν την απώλεια της φύσης μέχρι το τέλος της δεκαετίας και να συγκεντρώσουν 700 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως για τον σκοπό αυτό.
Στο Κάλι, οι αντιπρόσωποι θα ελέγξουν την πρόοδο της προσπάθειας, καθώς μόνο 28 χώρες και η Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν μέχρι στιγμής υποβάλει τα σχέδιά τους για την τήρηση της συμφωνίας του 2022. Θα συζητήσουν επίσης τον τρόπο χρηματοδότησης της προστασίας της φύσης σε παγκόσμια κλίμακα, μεταξύ άλλων μέσω της αγοράς πιστώσεων βιοποικιλότητας και άλλων «καινοτόμων συστημάτων», όπως τα πράσινα ομόλογα.
Περίπου 150 μίλια βόρεια του Sandringham, ένα ελαφρώς διαφορετικό πείραμα εξελίσσεται στο Castle Howard στο Yorkshire, το μεγαλοπρεπές σκηνικό του Brideshead Revisited και της σειράς Bridgerton του Netflix. Οι οικολόγοι αρχίζουν να αποκαθιστούν ένα οικόπεδο 178 εκταρίων (440 στρεμμάτων) για να το χρησιμοποιήσουν ως βάση για ένα νέο είδος πίστωσης βιοποικιλότητας, τις «μετοχές της φύσης». Οι υποψήφιοι εταιρικοί αγοραστές αυτών των μετοχών δεν παρακινούνται από τη συμμόρφωση με τη νομοθεσία της Αγγλίας, αλλά δέχονται πιέσεις να υποβάλουν εθελοντικά εκθέσεις και να μετριάσουν τις επιπτώσεις τους στη φύση.
Το ενδιαφέρον αυξάνεται στον χρηματοπιστωτικό τομέα. Η JPMorgan Chase & Co., η Standard Chartered Plc, η Bank of America Corp. και η Deutsche Bank AG είναι μεταξύ των δανειστών που στέλνουν εκπροσώπους στην COP16. Αρκετές μεγάλες τράπεζες δημιούργησαν πρόσφατα νέους ανώτερους ρόλους με επίκεντρο τη φύση. Η Barclays Plc συνεργάζεται με την Environment Bank – την εταιρεία που βρίσκεται πίσω από τα έργα τόσο στο Sandringham όσο και στο Castle Howard – για να ενισχύσει την συμμόρφωσή της στην αγορά της Αγγλίας.
Ένας αριθμός-ρεκόρ τραπεζών έχει τώρα στα σκαριά τις λεγόμενες ανταλλαγές χρέους (nature debt swaps), μέσω των οποίων οι χώρες αναχρηματοδοτούν το χρέος τους. Νωρίτερα φέτος, η UBS Group AG διοργάνωσε για πρώτη φορά συνέδριο αφιερωμένο στο θέμα αυτό. Ο αριθμός των διαπραγματεύσιμων και ανοικτών αμοιβαίων κεφαλαίων που φέρουν το σήμα της βιοποικιλότητας αυξήθηκε σε 30 από 21 το περασμένο έτος, ενώ το ενεργητικό των αμοιβαίων κεφαλαίων αυξήθηκε σε 3,9 δισεκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με τα στοιχεία της Morningstar Direct.
Ο Tέρι Άντερσον, βετεράνος περιβαλλοντολόγος και δασολόγος που συνεργάζεται με τον διάσημο επενδυτή των hedge funds, Κάιλ Μπας, για τη δημιουργία πιστώσεων βιοποικιλότητας στις ΗΠΑ, δήλωσε ότι η αγορά τώρα «γίνεται πιο πραγματική, οπότε είναι μια καλή στιγμή για να μπούμε στο παιχνίδι».
Παρά ταύτα, ορισμένοι επικριτές υποστηρίζουν ότι οι νέες αυτές κινήσεις είναι τελικά ένας αντιπερισπασμός από το κύριο ζήτημα: να σταματήσει η χρηματοδότηση δραστηριοτήτων όπως η γεωργία που αποψιλώνει τα δάση και τα έργα εξόρυξης, που έχουν ως αποτέλεσμα την καταστροφή του περιβάλλοντος.
Υπάρχουν επίσης φόβοι ότι η εκκολαπτόμενη αγορά θα ακολουθήσει την πορεία της μεγαλύτερης αδελφής της, της αγοράς carbon credits, η οποία σχεδόν κατέρρευσε λόγω υπερβολικών απαιτήσεων. Η ζήτηση και οι τιμές ακολουθούν πτωτική πορεία από το 2022, μετά από μια σειρά σκανδάλων greenwashing.
Για το ανεκπαίδευτο μάτι, το χωράφι Nova 1 στο κτήμα Castle Howard μοιάζει με ένα αραχνοΰφαντο λιβάδι με γρασίδι που από τη μία πλευρά πλαισιώνεται από ένα πυκνό δάσος.
Αλλά για την Έμμα Τούβι, επικεφαλής υπεύθυνη οικολογίας της Environment Bank, είναι μια «πράσινη έρημος», το είδος της μονοκαλλιέργειας στην οποία επιβιώνουν ελάχιστα έντομα. «Είναι ένας ψεύτικος βιότοπος», όπως τόνισε.
Το αργιλώδες έδαφος της Nova 1 γίνεται κολλώδες το χειμώνα και σκληρό το καλοκαίρι. Η καλλιέργεια του οικοπέδου και των περιχώρων του – όπως έκαναν οι ιδιοκτήτες του Castle Howard για δεκαετίες – απαιτούσε το σκάψιμο τάφρων, τη χρήση υπόγειων σωλήνων για άρδευση και τη χρήση χημικών λιπασμάτων. Τώρα το έδαφος δεν είναι γόνιμο ούτε για τη γεωργία, ούτε και για οτιδήποτε άλλο.
Αν όλα πάνε σύμφωνα με το σχέδιο, ο ψεύτικος βιότοπος θα γίνει ένας πραγματικός, πλούσιος βιότοπος. Η Environment Bank και το Castle Howard σχεδιάζουν να καλλιεργήσουν το Nova 1 και τα κοντινά χωράφια και να φυτέψουν αγριολούλουδα, χρησιμοποιώντας σπόρους που έχουν συλλεχθεί εν μέρει από τη χορταριασμένη κορυφή του παραπλήσιου μαυσωλείου.
Στα χωράφια που είναι πολύ πλούσια από τα λιπάσματα δεκαετιών, θα σπείρουν πεινασμένες καλλιέργειες όπως βρώμη ή κριθάρι, που μπορούν να απορροφήσουν τα περιττά θρεπτικά συστατικά και να επαναφέρουν το έδαφος σε μια πιο ήπια ισορροπία. Θα ανοίξουν το δάσος με τα κωνοφόρα και θα φυτέψουν μερικά αυτοφυή πλατύφυλλα είδη. Θα απελευθερωθούν αγελάδες που θα τρώνε το γρασίδι, «οργώνοντας» το έδαφος με τις οπλές τους. Τα γουρούνια θα μασήσουν την υποβλάστηση, ενώ τα πτηνά θα ευδοκιμήσουν.
Σε 36 χρόνια – τη διάρκεια της σύμβασης μεταξύ του κτήματος και της Environment Bank – η Τούβι αναμένει ότι η ποικιλομορφία και η αφθονία της χλωρίδας και της πανίδας στο Castle Howard θα αυξηθεί κατά τουλάχιστον 190%. Η εταιρεία της έχει υπολογίσει τι θα κοστίσει για να το επιτύχει. Αυτού του είδους οι εκτιμήσεις προσφέρονται σε εταιρείες που επιθυμούν να συνεισφέρουν εθελοντικά σε έργα φιλικά προς τη φύση.
Η Environment Bank δεν έχει πουλήσει ακόμη καμία από τις μετοχές για τη φύση, αλλά βρίσκεται σε συζητήσεις με επιχειρήσεις στους τομείς των χρηματοοικονομικών, της γεωργίας, των καλλυντικών και των φαρμακευτικών προϊόντων.
Παρόλο που η Environment Bank μπορεί να διαθέσει τις μετοχές φύσης στην αγορά αμέσως, η μετατροπή της γης θα διαρκέσει πολύ περισσότερο. Αυτό σημαίνει ότι οι μετοχές δημιουργούνται και πωλούνται με βάση τα προβλεπόμενα, όχι τα επιτευχθέντα, κέρδη της βιοποικιλότητας. Η ομάδα έχει «μεγάλη επίγνωση» των κινδύνων του greenwashing και εργάζεται για την αντιμετώπισή τους. Πρόκειται όμως για μια ρύθμιση που προβληματίζει τους ειδικούς, ιδίως στο πλαίσιο μιας νέας, μη ρυθμιζόμενης αγοράς.
«Αυτός είναι ένας τεράστιος συστημικός κίνδυνος για την ακεραιότητα αυτών των αγορών», δήλωσε ο Σόφους Ζου Ερμγκάσεν, οικολογικός οικονομολόγος στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, σημειώνοντας ότι οι υποσχέσεις για μελλοντικά περιβαλλοντικά οφέλη παραμένουν συχνά ανεκπλήρωτες.
«Χωρίς εξουσία επιβολής, υπάρχει πολύ μεγάλη πιθανότητα[τα έργα αυτά να μην αποδίδουν και κανείς δεν μπορεί να τα θεωρήσει υπεύθυνα», προσέθεσε, σύμφωνα με το Bloomberg.
Είναι δυνατόν να σχεδιαστούν έργα που προστατεύουν τις εταιρείες από αυτόν τον κίνδυνο. Η Κολομβία, μία από τις πιο ποικιλόμορφες χώρες στον κόσμο και οικοδέσποινα της COP16, διαθέτει υποχρεωτική αγορά αντιστάθμισης της βιοποικιλότητας, όπως και η Αγγλία. Η εταιρεία Terrasos πωλεί στην αγορά αυτή μονάδες με βάση το εκτάριο για περίπου 15.000 δολάρια η κάθε μία, αλλά η συναλλαγή ολοκληρώνεται μόνο όταν ένα έργο έχει επιτύχει ορισμένα οικολογικά ορόσημα. Η Terrasos κατανέμει επίσης ένα ποσοστό των εσόδων από τις πιστώσεις σε ένα είδος ταμείου για να διατηρηθούν τα έργα ζωντανά για 30 χρόνια, ακόμη και όταν όλες οι πιστώσεις έχουν πωληθεί.
Το μεγαλύτερο μέρος της δραστηριότητας της Terrasos μέχρι στιγμής ήταν η δημιουργία πιστώσεων βιοποικιλότητας που αγοράζουν οι μεταλλωρύχοι και οι κατασκευαστές δρόμων για να συμμορφωθούν με τους κανονισμούς της Κολομβίας.
Όμως, σύμφωνα με τους εν λόγω κανόνες, οι εταιρείες πρέπει επίσης να προμηθεύονται πιστώσεις κοντά στον τόπο των έργων τους. Έτσι, πριν από περίπου ένα χρόνο, η Terrasos άρχισε να πωλεί μονάδες εκτός της ρυθμιζόμενης αγοράς της Κολομβίας.
Για τους αντιπάλους των προσεγγίσεων που βασίζονται στην αγορά για τη διάσωση της βιοποικιλότητας, οι επιλογές αυτές αποτελούν μια λανθασμένη λύση και η βελτιστοποίησή τους είναι εκτός θέματος.
Περισσότεροι από 270 μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί, think tanks και ακαδημαϊκοί υπέγραψαν πρόσφατα μια ανοιχτή επιστολή στην οποία εκφράζουν «σοβαρές ανησυχίες» για τις «επικίνδυνες» πιστώσεις βιοποικιλότητας, τα αντισταθμιστικά οφέλη και τους συναφείς μηχανισμούς εμπορίας.
Η έμφαση σε αυτά είναι λανθασμένη, όπως υποστηρίζουν, και θα «καθυστερήσει την επείγουσα δράση για την αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτιών της απώλειας της βιοποικιλότητας».
Παρ’ όλα αυτά, ο Τίμοθι Μέιλ, εκτελεστικός διευθυντής του Κέντρου Καινοτομίας Περιβαλλοντικής Πολιτικής με έδρα την Ουάσιγκτον, υποστηρίζει ότι η αντίσταση στις προσπάθειες αυτές «δεν έχει νόημα», επειδή ο κόσμος δεν θα καταφέρει ποτέ να μηδενίσει εντελώς τις επιπτώσεις του στη φύση. Οι εταιρείες πρέπει να αντισταθμίσουν τις επιπτώσεις τους και μια ρυθμιζόμενη αγορά προσφέρει τους κανόνες και τις δομές μείωσης των κινδύνων που απαιτούνται για να λειτουργήσει κάτι τέτοιο, όπως υποστήριξε.
Σε αυτό το πλαίσιο των αντιδράσεων και παρά τις προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και τις πρωτοβουλίες οργανισμών όπως η Διεθνής Συμβουλευτική Επιτροπή για τις Πιστώσεις Βιοποικιλότητας που υποστηρίζεται από το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γαλλία, η εθελοντική αγορά πασχίζει να εδραιωθεί. Εκτός των χωρών όπου η αντιστάθμιση είναι υποχρεωτική, η ζήτηση παραμένει αμετάβλητη.
Διαβάστε ακόμη
Με λεφτά από το… σεντούκι οι 8 στις 10 αγορές ακινήτων στην Ελλάδα
Τα χίλια πρόσωπα του Σατόσι Νακαμότο- Ποιος είναι ο «πατέρας» του Bitcoin (pics)
Αννα Μπρεδήμα: Άνιση η κατανομή της χρηματοδότησης στην ευρωπαϊκή ναυτιλία
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα