Είναι 26 Ιουλίου 2012 και σε ένα πρωινό πάνελ, αρκετές γνωστές προσωπικότητες, όπως ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Μάριο Ντράγκι και ο κυβερνήτης της Τράπεζας της Αγγλίας Mervyn King, συγκεντρώθηκαν για να συζητήσουν τις προκλήσεις για την παγκόσμια οικονομία.
Όσο βαρύ και αν ήταν το θέμα, και παρόλο που το ευρώ βρίσκεται υπό πολιορκία καθώς μια τριετής κρίση κρατικού χρέους τσακίζει την Ευρώπη, το δωμάτιο στερείται μια αίσθηση αγωνίας. “Κανείς δεν είχε προγραμματίσει αυτό να είναι ένα γεγονός μεγάλης σημασίας”, θυμάται ο King. “Αυτό είναι σημαντικό για να καταλάβετε τι συνέβη στη συνέχεια”
Μιλώντας με τους συναδέλφους του, ο Ντράγκιφαίνεται σχεδόν ξεκούραστος. Τους λέει, “Γιατί δεν παίρνετε όσο χρόνο θέλετε; Δεν θέλω να πω πολλά”. Όταν φτάνει στο βήμα, ξεκινάει λέγοντας στο ακροατήριο ότι το ευρώ είναι σαν μια άγρια μέλισσα. Καταφέρνει να πετάει αντίθετα με τους νόμους της φύσης. Τώρα πρέπει να “γίνει μια πραγματική μέλισσα”. Ίσως η παρομοίωση να γίνεται αντιληπτή από τους Ιταλούς ή τους εντομολόγους, αλλά μια ήπια αμηχανία εξαπλώνεται στο δωμάτιο.
Ο Ντράγκι συνεχίζει. Παίρνει ανάσα. Αναδιπλώνει τα χέρια του. “Αλλά υπάρχει ένα άλλο μήνυμα που θέλω να σας πω”, λέει. “Στο πλαίσιο της εντολής μας, η ΕΚΤ είναι έτοιμη να κάνει ό, τι χρειαστεί για τη διαφύλαξη του ευρώ”. Παύει και προσθέτει, αφήνοντας καμία αμφιβολία για το νόημά του, “Πιστέψτε με, θα είναι αρκετό”.
“Ο, τι χρειαστεί”. Το υπόλοιπο της ομιλίας του μετά από αυτό είναι θολό για πολλούς ανθρώπους. Αλλά αυτές οι δύο λέξεις έμειναν.
Η ιστορία της υπόσχεσης του Ντράγκι να σώσει το ευρώ αρχίζει πραγματικά ένα μήνα πριν το υποσχεθεί. Στις αρχές του καλοκαιριού του 2012, με αμφιβολίες στις χρηματοπιστωτικές αγορές για το αν οι πιο αδύναμες χώρες της ευρωζώνης μπορούν να αποπληρώσουν τα χρέη τους και με μια οικονομία που βυθίζεται στην ύφεση, οι αδυναμίες ενός ενιαίου νομίσματος είναι πάρα πολύ εμφανείς: 17 ανεξάρτητες χώρες, προϋπολογισμοί, καμία ενιαία διακυβέρνηση.
Σε αυτή την ατμόσφαιρα, οι ηγέτες που συγκροτούν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συναντώνται στις Βρυξέλλες για μια σύνοδο κορυφής για την κρίση. Τις πρώτες πρωινές ώρες της 29ης Ιουνίου εμφανίστηκαν με δεσμεύσεις για κοινή τραπεζική εποπτεία, τον συντονισμό του προϋπολογισμού και την πιο συγκεντρωτική χάραξη οικονομικής πολιτικής.
Ο Ντράγκι, ωστόσο, φαίνεται λιγότερο εντυπωσιασμένος. “Είμαι πραγματικά ικανοποιημένος με το αποτέλεσμα” είναι το μόνο που είπε ο ίδιος. Το μήνυμά του προς το συμβούλιο είναι απλό: Πρέπει να ενεργήσετε. Καμία παρέμβαση της ΕΚΤ δεν θα είναι αποτελεσματική χωρίς μεγαλύτερη ολοκλήρωση – δημοσιονομική, οικονομική, πολιτική.
Για τον Ντράγκι, το αποτέλεσμα της συνόδου επιβεβαιώνει τουλάχιστον κάτι που διατηρεί από τότε που ανέλαβε καθήκοντα οκτώ μήνες νωρίτερα. Παρά τον σκεπτικισμό των επενδυτών και την ευρεία παραίτηση του κόσμου σε μια φαινομενικά ατελείωτη κρίση, τα κράτη μέλη της ΕΕ παραμένουν τόσο αφοσιωμένα στην ένωσή τους και στο ευρώ, όπως ήταν στην αρχή. Και παρόλα αυτά, οι αγορές φαίνεται να μην προσέχουν τις αόριστα διατυπωμένες δεσμεύσεις του συμβουλίου. Η κερδοσκοπία εναντίον του ευρώ συνεχίζεται. Ο Ντράγκι ξέρει ότι χρειάζεται κάτι περισσότερο.
Η Christine Lagarde, η διευθύνων σύμβουλος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, καθόταν στην πρώτη σειρά την ημέρα της ομιλίας του Ντράγκι. Η ίδια σκέφτηκε ότι ίσως, με τη δήλωση του “Ό,τι χρειαστεί”, μόλις έσωσε το ευρώ. Καθώς ο πρόεδρος της ΕΚΤ εγκατέλειπε τη σκηνή, ο Jim O’Neill, ο οποίος ήταν τότε πρόεδρος της Goldman Sachs, χαιρετίζει το “εξαιρετικά σημαντικό σχόλιο του Ντράγκι”.
Ένας από τους πρώτους ανθρώπους που τηλεφώνησε ο Ντράγκι μετά την ομιλία του, είναι ο Jens Weidmann. Ως πρόεδρος της γερμανικής ομοσπονδιακής κυβέρνησης, ο Weidmann είναι ένας από τους σημαντικότερους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής στο Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ. Είναι επίσης ένας από τους πιο δύσπιστους όταν πρόκειται για αντισυμβατικά βήματα πολιτικής. Το να τον πείσει θα ήταν μόνο ένα πρώτο βήμα στο να πείσει τους Γερμανούς ότι τα χρήματά τους κάνουν πολλά περισσότερα από το να χρηματοδοτούν ανεύθυνες κυβερνήσεις στις όχθες της Μεσογείου.
Από εκείνη την εποχή, η φράση του Ντράγκι θα πλαισιώνει την πολιτική της ΕΚΤ και θα διαμορφώσει την εικόνα της ως ένα νέο είδος ακτιβιστών κεντρικών τραπεζιτών. Την εποχή εκείνη, ο Ντράγκι, ως φύλακας του ενιαίου νομίσματος, είχε πιθανώς λίγες εναλλακτικές λύσεις, από το να ρίξει το πλήρες βάρος της απεριόριστης προσφοράς χρήματος της ΕΚΤ στην επιβίωση του ευρώ.