Όταν το ευρωπαϊκό εγχείρημα αντιμετώπιζε προβλήματα – κατά τη διάρκεια της κρίσης δημόσιου χρέους το 2010-2012 ή της πανδημίας μια δεκαετία αργότερα – η περιοχή μπορούσε συνήθως να βασιστεί στη Γερμανία για να βοηθήσει στην επίλυση του προβλήματος.
Σήμερα, η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης αντιμετωπίζει προκλήσεις που απειλούν το ίδιο της το μέλλον. Μια ενεργειακή κρίση καταστρέφει τις ενεργοβόρες βιομηχανίες της, οι καταναλωτές της Κίνας απομακρύνονται από τις γερμανικές μάρκες και τώρα μια προστατευτική στροφή των ΗΠΑ υπό τον Ντόναλντ Τραμπ απειλεί τις ζωτικής σημασίας εξαγωγές της Γερμανίας.
Οι πιθανότητες μιας γρήγορης και ριζοσπαστικής πολιτικής αντίδρασης στην κρίση είναι ελάχιστες. Η κυβέρνηση Σολτς κατέρρευσε και μια νέα κυβέρνηση δεν μπορεί να αναλάβει καθήκοντα παρά μόνο μετά από νέες εκλογές στα τέλη Φεβρουαρίου.
Τι πήγε στραβά;
Η οικονομία της Γερμανίας έχει μείνει στάσιμη εδώ και δύο χρόνια και δεν υπάρχουν σημάδια βελτίωσης, με τις εταιρείες να αναμένουν άλλους 12 μήνες μηδενικής ανάπτυξης. Η ανεργία αυξάνεται σταθερά τα τελευταία δύο χρόνια, φθάνοντας στο 6,1% τον Νοέμβριο. Οι εταιρικές πτωχεύσεις αυξήθηκαν κατά 24% σε 22.400 το 2024 – το υψηλότερο ποσοστό από το 2015, σύμφωνα με μελέτη της Creditreform.
Η χώρα παραμένει μια βιομηχανική μηχανή. Οι εξαγωγές της αντιπροσωπεύουν περίπου τα 4/5 εκείνων των ΗΠΑ, παρόλο που η Γερμανία έχει περίπου το ένα τέταρτο του πληθυσμού των Ηνωμένων Πολιτειών. Η τεχνική εκπαίδευση κατέχει ένα κύρος που λείπει από άλλα ανεπτυγμένα έθνη, εξασφαλίζοντας ότι πολλοί από τους πιο μορφωμένους εργαζόμενους της χώρας επιλέγουν μια καριέρα στη βιομηχανία. Η Γερμανία εξακολουθεί να διαθέτει μια βαθιά δεξαμενή μικρών, ευέλικτων κατασκευαστών και η αποβιομηχάνιση παραμένει μια μακρινή προοπτική.
Ωστόσο, η πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022 υπογράμμισε ένα άλλο ζωτικό συστατικό της βιομηχανικής δύναμης της Γερμανίας των τελευταίων δεκαετιών: Την αφθονία φθηνού ρωσικού φυσικού αερίου που βοήθησε να διατηρηθούν οι κατασκευαστές της παγκοσμίως ανταγωνιστικοί. Με τις προμήθειες αυτού του φυσικού αερίου να έχουν αποκοπεί σε μεγάλο βαθμό από τις κυρώσεις, κλάδοι όπως η χημική βιομηχανία και η χαλυβουργία αντιμετωπίζουν πρόβλημα.
Τι γίνεται με την Κίνα;
Η Κίνα ήταν επί μακρόν ένας αδηφάγος αγοραστής όσων είχε να πουλήσει η Γερμανία, από παπούτσια Adidas μέχρι μηχανές για τα εργοστάσιά της και μάρκες αυτοκινήτων όπως η BMW και η Porsche. Οι γερμανικές εταιρείες δημιουργούσαν τοπικές επιχειρηματικές συνεργασίες για να έχουν καλύτερη πρόσβαση στη χώρα με τον μεγαλύτερο πληθυσμό στον κόσμο με αντάλλαγμα να μοιράζονται την τεχνογνωσία τους με Κινέζους εταίρους. Πιο πρόσφατα, η Κίνα άλλαξε το οικονομικό της μοντέλο από την παραγωγή προϊόντων χαμηλότερου κόστους στην προώθηση του είδους των αγαθών υψηλής αξίας που ήταν παραδοσιακά το δυνατό σημείο της Γερμανίας.
Η πρόκληση είναι πιο έντονη όταν πρόκειται για ηλεκτρικά οχήματα: Οι γερμανικές αυτοκινητοβιομηχανίες αποτύπωσαν τη μετάβαση στα ηλεκτροκίνητα οχήματα και οι Κινέζοι οδηγοί έχουν στραφεί σε καλύτερα εξοπλισμένα μοντέλα που κατασκευάζονται από τοπικές εταιρείες όπως η BYD Co. και η Nio Inc.
Τι οδήγησε στην κρίση;
Οι οικονομολόγοι θεωρούν ότι τα προβλήματα της Γερμανίας είναι εν μέρει δικά της. Η γραφειοκρατία αποτελεί τροχοπέδη για τις επενδύσεις και την καινοτομία, δεν υπάρχουν αρκετές δαπάνες για τις εθνικές υποδομές και η χώρα έχει αργήσει να υιοθετήσει ψηφιακές τεχνολογίες που θα μπορούσαν να βελτιώσουν την παραγωγικότητα.
Η οικονομική άνθηση που ακολούθησε την αναμόρφωση του συστήματος κοινωνικής πρόνοιας και της αγοράς εργασίας στις αρχές της δεκαετίας του 2000 διευκόλυνε τις διαδοχικές κυβερνήσεις να αποφύγουν την αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων. Οι μεταρρυθμίσεις μείωσαν το εργατικό κόστος και τόνωσαν την ανταγωνιστικότητα της γερμανικής βιομηχανίας, ακριβώς τη στιγμή που η Κίνα εισήλθε στο παγκόσμιο εμπορικό σύστημα με μια ακόρεστη ζήτηση για κεφαλαιουχικά και καταναλωτικά αγαθά.
Οι εξαγωγές της Γερμανίας σημείωσαν άνθηση, αλλά οι δαπάνες για τον εκσυγχρονισμό των υποδομών, που προηγουμένως αποτελούσαν ένα από τα δυνατά σημεία της γερμανικής οικονομίας, παραμελήθηκαν.
Οι δημόσιες επενδύσεις από τη δεκαετία του 1990 μόλις και μετά βίας ήταν αρκετές για να αντισταθμίσουν την υποτίμηση, σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, ενώ η Γερμανία βρίσκεται κοντά στην τελευταία θέση της λίστας των προηγμένων οικονομιών όσον αφορά τις δημόσιες επενδύσεις.
Η Γερμανία έχει επίσης δημογραφικό πρόβλημα. Η αύξηση του εργατικού δυναμικού της αναμένεται να επιβραδυνθεί κατά το μεγαλύτερο ποσοστό στο γκρουπ των G7 τα επόμενα πέντε χρόνια, σύμφωνα με το ΔΝΤ.
Τι κάνει η κυβέρνηση;
Στο 60% του AEΠ, το φορτίο χρέους της Γερμανίας είναι πολύ χαμηλότερο από το 110% της Γαλλίας και το 140% της Ιταλίας – ενώ θεωρητικά της δίνει μεγαλύτερο περιθώριο να δανειστεί και να δαπανήσει για την τόνωση της οικονομίας.
Οι εκλογές του Φεβρουαρίου φαίνεται ότι θα οδηγήσουν σε μια κυβέρνηση υπό την ηγεσία της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης, ο επικεφαλής της οποίας, Φρίντριχ Μερτς, διεξάγει εκστρατεία με μια φιλική προς τις επιχειρήσεις, φιλελεύθερη πλατφόρμα που υπόσχεται λιγότερους κανονισμούς και χαμηλότερους φόρους. Έχει επίσης τονίσει ότι είναι ανοιχτός στο να τροποποιήσει το φρένο χρέους της εποχής Μέρκελ και να αυξήσει τις δημόσιες επενδύσεις.
Πώς επιβιώνει η γερμανική βιομηχανία;
Οι κλάδοι που έχουν πληγεί περισσότερο είναι οι ενεργοβόροι, όπως τα μέταλλα και τα χημικά, οι οποίοι αγωνίζονται επίσης να προσαρμοστούν στους αυστηρότερους περιβαλλοντικούς κανόνες της ΕΕ. Οι χαλυβουργίες, όπως η Thyssenkrupp και η Salzgitter AG, μειώνουν τις θέσεις εργασίας. Σύμφωνα με μελέτη της EY, μία στις τρεις γερμανικές βιομηχανικές επιχειρήσεις σχεδιάζει να μεταφέρει θέσεις εργασίας στο εξωτερικό.
Ορισμένες γερμανικές εταιρείες έχουν προσαρμοστεί στο υψηλότερο ενεργειακό κόστος μετατοπίζοντας, όπου είναι δυνατόν, την παραγωγή προϊόντων υψηλής αξίας σε μικρότερο όγκο.
Οι μικρομεσαίοι κατασκευαστές που αποτελούν περισσότερο από το 90% του εταιρικού τοπίου της Γερμανίας έχουν υποστεί μερικές από τις χειρότερες επιπτώσεις της κρίσης, καθώς δεν έχουν την ίδια πρόσβαση σε ενδιάμεση χρηματοδότηση με τους μεγαλύτερους ομόλογους τους, σύμφωνα με το Bloomberg.
Τα μεγάλα βιομηχανικά εμπορικά σήματα αισθάνονται επίσης την κρίση. Η μεγαλύτερη αυτοκινητοβιομηχανία της Ευρώπης, η Volkswagen, συζητά το κλείσιμο εργοστασίων για πρώτη φορά στην 87χρονη ιστορία της. Η Tesla, η κατασκευάστρια εταιρεία ηλεκτρικών οχημάτων του Έλον Μασκ, αξίζει πλέον περισσότερο από τέσσερις φορές το σύνολο της αυτοκινητοβιομηχανίας της Γερμανίας.
Διαβάστε ακόμη
Η συμπόρευση Τσαμάζ – Λουμάκη και τα σχέδια Φέσσα για την Uni Systems
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα