Σαν να μην έφτανε η Ιταλία και το brexit, η Ευρώπη πρέπει επιπλέον σύντομα να αντιμετωπίσει εκ νέου την Ελλάδα και τα χρέη της. Η χώρα πρόκειται να εγκαταλείψει το τρίτο πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής αυτό το καλοκαίρι. Μετά από σχεδόν μια δεκαετία υποστήριξης από τους εταίρους της ζώνης του ευρώ και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η Ελλάδα και οι πιστωτές της ελπίζουν ότι η χώρα σύντομα θα μπορέσει να λειτουργήσει και πάλι σαν μια κανονική οικονομία.
Πάντως, χωρίς περαιτέρω κινήσεις εκ μέρους των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, αυτή η ελπίδα είναι πιθανό να διαψευστεί. Η Ελλάδα χρειάζεται περαιτέρω ελάφρυνση του χρέους, πολύ πέρα από αυτό που οι πιστωτές έχουν εξετάσει μέχρι στιγμής.
Το δημόσιο χρέος της χώρας εξακολουθεί να ανέρχεται σε περίπου 180% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος, ακόμη και μετά τη σημαντική μείωση των κρατικών ομολόγων το 2012. Προς το παρόν, η Ελλάδα επωφελείται από εξαιρετικά μακρές διάρκειες αποπληρωμής και χαμηλά επιτόκια, καθιστώντας το χρέος διαχειρίσιμο. Αυτό, ως εικόνα, είναι παραπλανητικό: Σε σχεδόν οποιοδήποτε εύλογο οικονομικό σενάριο, αυτός ο τεράστιος λόγος χρέους δεν προβλέπεται να μειωθεί αρκετά. Όσο ισχύει αυτό, τόσο το πρόβλημα του χρέους της Ελλάδας παραμένει άλυτο.
Οι κυβερνήσεις της Ευρώπης γνωρίζουν ότι θα πρέπει να κάνουν περισσότερα. Συμφώνησαν καταρχήν να ελαφρύνουν τους όρους στήριξης από τα ταμεία διάσωσης της ζώνης του ευρώ μετά το 2022, εφόσον η Ελλάδα διατηρεί πλεόνασμα του προϋπολογισμού (εξαιρουμένων των πληρωμών τόκων) 3,5% του ΑΕΠ μέχρι το 2022 και πλεόνασμα 2% ή περισσότερο μετά από αυτό. Μια τέτοια παρατεταμένη δημοσιονομική συμπίεση είναι σχεδόν ανήκουστη. Αλλά ακόμα κι αν η Ελλάδα μπορούσε να το διαχειριστεί, οι αριθμοί δεν θα το υποστήριζαν. Αυτό που έχει προταθεί μέχρι στιγμής απλά δεν αρκεί για να φθάσει ο δείκτης χρέους σε μια βιώσιμη και αξιόπιστη πτωτική πορεία.
Οι κυβερνήσεις της Ευρώπης προέβαλαν συνταγματικές αντιρρήσεις για την οριστική μείωση της ονομαστικής αξίας του χρέους, αλλά αυτές θα μπορούσαν πιθανώς να ξεπεραστούν εφόσον η μείωση έγινε με αντάλλαγμα νέες δεσμεύσεις από την πλευρά της Ελλάδας. Μια τέτοια συμφωνία θα μπορούσε να πείσει τους ψηφοφόρους σε άλλες χώρες να βοηθήσουν την Ελλάδα για άλλη μια φορά. Και είναι επίσης απαραίτητο να ενθαρρύνουμε την Ελλάδα να ανανεώσει τις προσπάθειές της για τον έλεγχο των δημόσιων δαπανών και την αύξηση της παραγωγικότητας της οικονομίας.
Για παράδειγμα, όπως πρότεινε ο οικονομολόγος Barry Eichengreen και άλλοι, οι κυβερνήσεις θα μπορούσαν να συνδέσουν τη συνεχιζόμενη δημοσιονομική πειθαρχία με τη ρητή μείωση του χρέους: Για κάθε αύξηση του πρωτογενούς πλεονάσματος του προϋπολογισμού πάνω από ένα συμφωνημένο ελάχιστο, θα υπήρχε μέτρο περαιτέρω μείωσης του χρέους, . Τα μαθηματικά θα μπορούσαν στη συνέχεια να λειτουργήσουν για τη συνέχιση της εργασίας αυτής. Ο σωστός συνδυασμός της μέτριας δημοσιονομικής πειθαρχίας και της ελάφρυνσης του χρέους θα ήταν αρκετός για να προκαλέσει αξιοπιστία τον δείκτη χρέους.
Αυτό θα συνέβαλε σε μεγάλο βαθμό στο να καθησυχάσει τους επενδυτές – ακόμα όμως κι αυτό, δεν επαρκεί. Η Ελλάδα χρειάζεται επίσης ένα δίχτυ ασφαλείας σε περίπτωση νέας κρίσης ρευστότητας. Ένας καλός τρόπος για την παροχή του διχτιού αυτού, θα ήταν η λεγόμενη προληπτική πιστωτική γραμμή από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας. Η κυβέρνηση της Ελλάδας δεν συμφωνεί με την ιδέα, γιατί θέλει να δηλώσει μια «καθαρή έξοδο» από τα οικονομικά της προβλήματα φέτος. Αυτό είναι λανθασμένο: Εάν δεν υπάρξει μείωση του δείκτη χρέους και η Ελλάδα δεν είναι σίγουρη για επαρκή ρευστότητα σε περίπτωση νέας κρίσης, οποιαδήποτε τέτοια δήλωση θα είναι άχρηστη.
Ένα αξιόπιστο σχέδιο για την αποκατάσταση των οικονομικών της Ελλάδας έχει ήδη καθυστερήσει. Αυτό το καλοκαίρι, το πρόβλημα πρέπει να επιλυθεί μία για πάντα.