Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν έχει αλλάξει πολλούς υπουργούς και στρατηγούς από τότε που εισέβαλε για πρώτη φορά στην Ουκρανία πριν από μια δεκαετία. Μέσα σε όλα αυτά, η μία σταθερά ήταν η Ελβίρα Ναμπιούλινα, διοικητής της κεντρικής τράπεζας χωρίς την οποία δεν μπορεί να κάνει τίποτα.
Ο δεσμός της με τον Πούτιν και το κατά πόσον μπορεί να διαρκέσει για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, ενδέχεται να καθορίσει την οικονομία της χώρας μετά από τη μεγαλύτερη ένοπλη σύγκρουση στην Ευρώπη του 21ου αιώνα.
Δύο χρόνια μετά την έναρξη της τρίτης θητείας της, η Ναμπιούλινα έχει δημιουργήσει χώρο για αντικομφορμισμό σε ένα ρωσικό κατεστημένο που είναι προσηλωμένο στην αφοσίωση προς τον Πούτιν. Καθώς ένα ανανεωμένο υπουργικό συμβούλιο αναλαμβάνει τα ηνία, η Ναμπιουλίνα παραμένει μια «ανωμαλία» που ο Πούτιν θέλει να προστατεύσει.
Ο Όλεγκ Βιούγκιν, πρώην κορυφαίος αξιωματούχος της Τράπεζας της Ρωσίας ο οποίος γνωρίζει τη Ναμπιούλινα εδώ και πάνω από 20 χρόνια, λέει ότι ο Πούτιν την βλέπει ως μια ειλικρινή συνεργάτη που δεν έχει επηρεαστεί από τη διαφθορά.
«Η Ελβίρα έχει το αποκλειστικό δικαίωμα να λέει στον πρόεδρο τι δεν της αρέσει», δήλωσε ο Βιούγκιν. «Μπορεί να μιλήσει ανοιχτά για την κατάσταση και εκείνος το αποδέχεται».
Τώρα, στη δεύτερη δεκαετία της στο τιμόνι ενός θεσμού που είναι εδώ και καιρό από τους πιο ανεξάρτητους στη σύγχρονη Ρωσία, η 60χρονη Ναμπιούλινα απέχει λίγους μήνες από το να γίνει η μακροβιότερη κυβερνήτης του και παραμένει ως μία από τις ελάχιστες γυναίκες σε θέσεις εξουσίας στη χώρα.
Ο Πούτιν εκτιμά και εμπιστεύεται τις συμβουλές της Ναμπιούλινα, θεωρώντας την παρουσία της ως θέμα εξισορρόπησης της οικονομικής ομάδας του προέδρου, σύμφωνα με πληροφορίες του Bloomberg.
Άλλοι κορυφαίοι τεχνοκράτες που έχουν λόγο στην οικονομική πολιτική συμπλέουν περισσότερο με την πολεμοκαπηλεία του Ρώσου ηγέτη. Ο υπουργός Οικονομικών Αντόν Σιλουάνοφ μιλάει για διαμόρφωση του προϋπολογισμού για «την εξασφάλιση της νίκης», ενώ ο Μαξίμ Ορέσκιν – πρώην οικονομικός σύμβουλος του Πούτιν που προήχθη πρόσφατα σε αναπληρωτή προσωπάρχη του Κρεμλίνου – παρουσιάζει τώρα τον πόλεμο ως μια «παγκόσμια σύγκρουση με τη Δύση για την Ουκρανία».
Ένας ανώτερος κυβερνητικός αξιωματούχος περιγράφει τη Ναμπιούλινα ως ιδεαλιστή με αρχές, η οποία εξακολουθεί να παίζει σύμφωνα με τους κανόνες, τη στιγμή που οι παλιοί κανόνες αυτοί δεν ισχύουν πλέον.
Εδώ και μήνες, η Ναμπιούλινα κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για τις επιπτώσεις στην οικονομία από τις ελλείψεις εργατικού δυναμικού που προκλήθηκαν από τον πόλεμο και από έναν προϋπολογισμό που διογκώθηκε από τις αμυντικές δαπάνες-ρεκόρ.
Η κεντρική τράπεζα αντιτάχθηκε επίσης σε αυστηρότερους κεφαλαιακούς ελέγχους που απαιτούν από τους εξαγωγείς να πωλούν τα ξένα κέρδη τους στην εγχώρια αγορά έναντι ρουβλίων. Η Ναμπιούλινα δεν υπέγραψε σχέδιο διατάγματος για την επαναφορά των μέτρων, το οποίο στη συνέχεια ενέκρινε και έθεσε σε ισχύ ο Πούτιν παρά τις αντιρρήσεις της στα τέλη του περασμένου έτους
Kαθώς οι αρχές προχώρησαν στην κατάσχεση μετοχών από μειοψηφικούς επενδυτές του εργοστασίου μαγνησίου του Solikamsk, η κεντρική τράπεζα άσκησε έφεση τον Μάιο κατά μιας δικαστικής απόφασης που ενέκρινε την κατάσχεση.
Οι συνεντεύξεις με αξιωματούχους και ανθρώπους που γνωρίζουν τη Ναμπιούλινα αποκαλύπτουν ένα άτομο που ανέπτυξε ένα όραμα για την οικονομία καθώς ο πόλεμος μαίνεται. Παράλληλα κινείται παρασκηνιακά μετά την έναρξη των συγκρούσεων, με απώτερο στόχο την αποτροπή μιας κατάρρευσης στο εσωτερικό η οποία εξυπηρετεί και έναν άλλο σκοπό.
Η οικονομική κατάρρευση θα σήμαινε ακόμη μεγαλύτερη εγχώρια καταστολή και θα μπορούσε να δημιουργήσει πολιτικό χάος παρόμοιο με αυτό που η ίδια βίωσε στη Ρωσία μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης τη δεκαετία του 1990. Ήταν αποστολή της κεντρικής τράπεζας να αποτρέψει αυτό το σενάριο: μια κυβέρνηση σε οικονομική δυσπραγία δεν θα δίσταζε να πατάξει ό,τι έχει απομείνει από την ελευθερία στη Ρωσία.
Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η κεντρική τράπεζα αναγκάστηκε να περιορίσει την κίνηση κεφαλαίων στο εξωτερικό και εγκατέλειψε τις παρεμβάσεις για την υπεράσπιση του ρουβλίου, αφού οι κυρώσεις ακινητοποίησαν στοιχεία αξίας περίπου 300 δισ. δολαρίων, δηλαδή περίπου το ήμισυ των αποθεματικών της.
Μια απότομη αύξηση των επιτοκίων και οι περιορισμοί στις συναλλαγές σε ξένο συνάλλαγμα σταμάτησαν τις εκροές και κατέστειλαν τον χρηματοπιστωτικό πανικό. Σύντομα τα απρόσμενα κέρδη από την ενέργεια εισέρρευσαν στα κρατικά ταμεία και η αμυντική παραγωγή ανέβασε ταχύτητα. Η διψήφια κατάρρευση της οικονομίας που κάποιοι φοβόντουσαν μετατράπηκε σε πτώση μόλις 1%, ακολουθούμενη από μια γρήγορη ανάκαμψη.
Η Ναμπιουλίνα βρίσκεται στο ραντάρ του Ρώσου ηγέτη από το 2006, όταν η γενέτειρά του, η Αγία Πετρούπολη, φιλοξένησε μια σύνοδο κορυφής των ηγετών του γκρουπ των G8. Η Ρωσία έχασε την έδρα της στο κλαμπ των μεγάλων βιομηχανικών δυνάμεων οκτώ χρόνια αργότερα, μετά την εισβολή και την προσάρτηση της Κριμαίας από την Ουκρανία.
Ένα χρόνο αργότερα, ο Πούτιν επέλεξε τη Ναμπιούλινα ως υπουργό Οικονομίας, και παρέμεινε στη θέση αυτή αφού ο Ντμίτρι Μεντβέντεφ έγινε πρόεδρος το επόμενο έτος. Όταν ο Πούτιν επέστρεψε στην προεδρία το 2012, η Ναμπιούλινα τον συνόδευσε στο Κρεμλίνο ως οικονομικός σύμβουλος και ένα χρόνο αργότερα αποτέλεσε την επιλογή του για να αναλάβει την κεντρική τράπεζα.
Η Ναμπιούλινα – η θητεία της οποίας λήγει το 2027 – φαντάζει ασφαλής στο ρόλο της, ιδίως δεδομένου ότι ο Πούτιν αποφεύγει εκκαθαρίσεις προσωπικού που θα μπορούσαν να θεωρηθούν αποσταθεροποιητικές ή να γίνουν υπό πίεση. Αυτό, όμως δεν σημαίνει ότι οι απόψεις της Ναμπιούλινα θα εφαρμοστούν και σίγουρα δεν την έχει καταστήσει άτρωτη στην κριτική.
Ο Ορέσκιν έχει εμπλακεί εδώ και καιρό σε δημόσια αντιπαράθεση μαζί της και ο πρωθυπουργός Μιχαήλ Μισούστιν εκτοξεύει τακτικά αιχμές εναντίον της. Ακόμη και πριν από την εισβολή, πολλοί Ρώσοι αξιωματούχοι χλεύαζαν τη Ναμπιούλινα για μια προσέγγιση της νομισματικής πολιτικής που επικεντρωνόταν στον πληθωρισμό πάνω απ’ όλα.
Ελάχιστοι, όμως, έκαναν περισσότερα για να προστατεύσουν τη ρωσική οικονομία από τις κυρώσεις πριν από τη σύγκρουση ή για να περιορίσουν το οικονομικό σοκ μετά από αυτήν.
Είναι, επίσης, γνωστό ότι ακόμη και η Ναμπιούλινα ακολουθεί συχνά-πυκνά τη γραμμή Πούτιν. Όταν η Rosneft PJSC χρειάστηκε επειγόντως 7 δισεκατομμύρια δολάρια για την αποπληρωμή δανείου το 2014, η Ναμπιούλινα έλαβε υπόψη αυτό που θεωρήθηκε ως αίτημα του Πούτιν να βοηθήσει τον κρατικό πετρελαϊκό κολοσσό.
Μετά τα πρώτα κύματα κυρώσεων για την Ουκρανία πριν από μια δεκαετία, η Ναμπιούλινα βοήθησε στη δημιουργία της εναλλακτικής λύσης της Ρωσίας στην υπηρεσία χρηματοοικονομικών συναλλαγών SWIFT και απέσυρε τα αμερικανικά κρατικά ομόλογα από τα αποθέματα της χώρας.
Καθώς όμως η σύγκρουση στρεβλώνει την οικονομία, η Ναμπιούλινα μπορεί να βρεθεί όλο και περισσότερο στο περιθώριο και να παρακάμπτεται από τον άνθρωπο που έχει τον τελευταίο λόγο.
Ο Σεργκέι Ντουμπίνι, διοικητής της κεντρικής τράπεζας της Ρωσίας από το 1995 έως το 1998, δήλωσε ότι αμφιβάλλει για την περαιτέρω επιτυχία των αντιπληθωριστικών πολιτικών της.
«Βλέπουμε ότι οι στρατιωτικές δαπάνες αυξάνονται κάθε χρόνο και αυτή η κατάσταση είναι πολύ δύσκολο να ελεγχθεί από την κεντρική τράπεζα. Αυτό θα αποτελέσει ένα είδος νέας πραγματικότητας τις επόμενες δεκαετίες», συμπλήρωσε χαρακτηριστικά.
Διαβάστε ακόμη
Καταπατημένα ακίνητα Δημοσίου: Πώς θα εξαγοράζονται – Όλες οι αλλαγές
Αντεπίθεση της Ινδίας στη Ναυτιλία: Ιδρύει κρατική ναυτιλιακή εταιρεία με στόχο τα 1.000 πλοία
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο ΘΕΜΑ