Από τον 13ο όροφο της έδρας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις Βρυξέλλες, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έχει αγωνιστεί για να δώσει ώθηση στο μεγαλύτερο εμπορικό μπλοκ του κόσμου, αλλά αυτές οι προσπάθειες βρίσκονται τώρα σε κίνδυνο.
Καθώς η πίεση προς την Ευρωπαϊκή Ένωση αυξάνεται από το εξωτερικό, ένα άλλο πρόβλημα έκανε αισθητή την παρουσία του στο εσωτερικό της Ένωσης. Η 65χρονη πολιτικός ήρθε στις Βρυξέλλες πριν από πέντε χρόνια με στόχο να μετατρέψει την ΕΕ σε μία πραγματική γεωπολιτική υπερδύναμη. Η πανδημία και ο πόλεμος στην Ουκρανία επιτάχυναν τις προσπάθειές της, αναστατώνοντας άλλους ανώτερους αξιωματούχους και ανοίγοντας μέτωπο με τους λαϊκιστές πολιτικούς οι οποίοι έχουν ως στόχο την αποδυνάμωση του μπλοκ εκ των έσω.
Με την νέα θητεία της ως πρόεδρος της Κομισιόν να τίθεται υπό αμφισβήτηση, το μέλλον της είναι συνυφασμένο με τα διλήμματα που αντιμετωπίζουν οι 450 εκατομμύρια Ευρωπαίοι πολίτες. Η όλη διαδικασία θέτει ένα βασικό ερώτημα: Πόση εξουσία είναι διατεθειμένα να παραχωρήσουν τα 27 κράτη-μέλη της Ε.Ε.;
Η Ε.Ε., η οποία ιδρύθηκε με στόχο τη σταθεροποίηση της Ευρώπης μέσω του εμπορίου, βρίσκεται σε σημείο καμπής. Η Κίνα έχει γίνει συστημικός αντίπαλός της και οι ΗΠΑ δεν θεωρούνται πλέον αξιόπιστος εγγυητής της ειρήνης και της ευημερίας της Ευρώπης, ακόμη κι αν ο Ντόναλντ Τραμπ δεν κερδίσει τις προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου.
Αυτό ωθεί το μπλοκ σε επαναπροσέγγιση του ρόλου του και εύρεση τρόπων για την επιβολή του οικονομικού και πολιτικού του ελέγχου σε μια όλο και πιο πολωμένη παγκόσμια σκηνή.
Ενώ η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν μπορεί σύντομα να ανακοινώσει δημοσίως το σχέδιό της να διεκδικήσει μια δεύτερη θητεία, η τελική απόφαση θα ληφθεί από τους ηγέτες της Ε.Ε. μόνο μετά τις ευρωπαϊκές εκλογές του Ιουνίου, όταν τα λαϊκιστικά κόμματα θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν μεγαλύτερη δύναμη και να προκαλέσουν επανεξέταση των σχεδίων αυτών.
«Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει το γεγονός πως η ηγεσία της και η στάση της ‘ό,τι χρειαστεί’ μας βοήθησαν», δήλωσε η αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και μέλος της αντίπαλης ομάδας των Φιλελευθέρων, Ντίτα Τσαράνζοβα. «Εάν επαναδιοριστεί, θα πρέπει να δώσει μεγαλύτερη έμφαση στην επικοινωνία με τους πολίτες, προκειμένου να ανακτήσει την εμπιστοσύνη τους», προσέθεσε.
Οι σχέσεις της με το μπλοκ είναι περίπλοκες. Η φον ντερ Λάιεν συνεργάζεται καλά τόσο με την Ιταλίδα Τζόρτζια Μελόνι όσο και με τον Ισπανό Πέδρο Σάντσεθ, παρά το γεγονός ότι βρίσκονται σε διαφορετικά σημεία του πολιτικού φάσματος. Ο Βίκτορ Όρμπαν της Ουγγαρίας δεν την εμπιστεύεται, ενώ οι δεσμοί με τον Όλαφ Σολτς της Γερμανίας περιπλέκονται από τις εσωτερικές διαμάχες στον συνασπισμό του.
Υπάρχουν επίσης ακόμη τριβές με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετικά με τη συμφωνία που έφερε τη φον ντερ Λάιεν στην εξουσία και ανέτρεψε τα σχέδια για τον διορισμό του επικεφαλής υποψηφίου από τη μεγαλύτερη κοινοβουλευτική ομάδα, Μάνφρεντ Βέμπερ, το 2019.
Οι σχέσεις της με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ αποτελούν καίριο πολιτικό θέμα στις Βρυξέλλες από το λεγόμενο περιστατικό «Sofagate» το 2021, όταν ο πρώην πρωθυπουργός του Βελγίου έκατσε στη μοναδική καρέκλα σε μια συνάντηση με τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, κάτι που θεωρήθηκε ως «σνομπάρισμα» της φον ντερ Λάιεν.
Ο Μισέλ υπαναχώρησε την περασμένη εβδομάδα από τα σχέδιά του να παραιτηθεί εάν εκλεγεί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αντανακλώντας την πίεση που δέχονται οι υποψήφιοι για τις κορυφαίες θέσεις της Ε.Ε. και τις διαπραγματεύσεις «κεκλεισμένων των θυρών». Ως ένδειξη του σκληρού ανταγωνισμού, ονόματα όπως Κριστίν Λαγκάρντ και Μάριο Ντράγκι αποτελούν εναλλακτικές για την διαδοχή της φον ντερ Λάιεν.
Αναμεμειγμένη με την ματαιοδοξία και τα πολιτικά παιχνίδια, το μόνο αφήγημα το οποίο φαίνεται να είναι σίγουρο είναι πως η δεύτερη θητεία της φον ντερ Λάιεν θα είναι ακόμη πιο περίπλοκη.
Εκτός από την υποστήριξη της Ουκρανίας έναντι της Ρωσίας και την αντιμετώπιση της σύγκρουσης στη Γάζα, η Ε.Ε. πρέπει να αποφύγει τις «Συμπληγάδες» μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας, ενώ παράλληλα πρέπει να αντιμετωπίσει την εξάρτηση από την ενέργεια και τις πρώτες ύλες που απαιτούνται για την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση.
Η περιορισμένη χρηματοδότηση και οι προκλήσεις της ανάπτυξης κλιματικών πρωτοβουλιών και των προγραμμάτων ανάκαμψης από την πανδημία καθιστούν την εσωτερική σύγκρουση σχεδόν σίγουρη, ενώ το μπλοκ επανεκκινεί μια δύσκολη διαδικασία διπλωματικής προσέγγισης προς ανατολάς υπό την εποπτεία της Μόσχας.
Το μόνο σίγουρο είναι πως μετά τη νίκη της, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν αποτέλεσε θετική έκπληξη. Συγκεντρώνοντας περισσότερη δύναμη από οποιονδήποτε προκάτοχό της, η διεκδικητική προσέγγισή της ήταν καθοριστικής σημασίας για την επιβολή πρωτοφανών κυρώσεων στη Ρωσία.
Παρ’ όλα αυτά, προχώρησε και στη λήψη λανθασμένων αποφάσεων, απειλώντας την ειρήνη στην Ιρλανδία μέσω της επαναφοράς της δυνατότητας συνοριακών ελέγχων στο «σμαραγδένιο» νησί.
Όπως αναφέρει το Bloomberg, αντιμετώπισε αντιδράσεις επειδή υποστήριξε το Ισραήλ εναντίον της Χαμάς χωρίς να ζητήσει από τη χώρα να σεβαστεί το διεθνές δίκαιο και να προστατεύσει τους αμάχους. Η Πράσινη Συμφωνία της έσπειρε την οικονομική ανασφάλεια την οποία εκμεταλλεύονται τα κόμματα της ακροδεξιάς και όχι μόνο, στη Γερμανία.
Βασιζόμενη σε μια στενή ομάδα βοηθών από το Βερολίνο, η πρώην υπουργός Άμυνας της Γερμανίας εκνεύρισε υψηλόβαθμους αξιωματούχους των Βρυξελλών, με έναν εξ αυτών να δηλώνει ανώνυμα πως το στυλ διοίκησής της δεν είναι βιώσιμο.
Η φον ντερ Λάιεν επιδιώκει να εντοπίζει λύσεις στα προβλήματα και στη συνέχεια να εστιάζει στα νομικά θεμέλια και την πολιτική υποστήριξη, δήλωσε αξιωματούχος της Κομισιόν. Το εκτελεστικό όργανο της Ε.Ε. πιθανόν να είχε κινηθεί διαφορετικά εάν η πανδημία δεν είχε δημιουργούσε τόσα πολλά προβλήματα και δεν απαιτούσε τη λήψη πολύ γρήγορων αποφάσεων.
Οι αντίξοες συνθήκες που αντιμετωπίζει η φον ντερ Λάιεν είναι εμφανείς. Ενώ ορισμένοι ανησυχούν για τους δημοσιονομικούς περιορισμούς ή τις πολιτικές αντιδράσεις, άλλοι προειδοποιούν για την εξάπλωση της ακροδεξιάς. Στη Γερμανία, οι πρόσφατες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το αντιευρωπαϊκό AfD προηγείται στην ανατολική Γερμανία και σε ορισμένους θύλακες της βιομηχανικής καρδιάς της χώρας.
Σε ολόκληρη την πατρίδα της φον ντερ Λάιεν, η στήριξη για το κόμμα το οποίο χαρακτηρίζει την Ε.Ε. ως ένα «αποτυχημένο σχέδιο» είναι ισχυρή και λαμβάνει τη δεύτερη θέση, μετά από το κόμμα των Συντηρητικών και σταθερά μπροστά από τους Σοσιαλδημοκράτες του Καγκελάριου Σολτς. Η πρόσφατη έξαρση των μαζικών διαδηλώσεων κατά του AfD υπογραμμίζει περαιτέρω τις ανησυχίες για τον αυξανόμενο γερμανικό εθνικισμό.
Η φον ντερ Λάιεν βίωσε την ένταση από πρώτο χέρι τον Ιανουάριο. Σε ομιλία της στη βόρεια Γερμανία, η επίσκεψή της εμποδίστηκε από διαδηλώσεις κατά των περικοπών στις αγροτικές επιδοτήσεις από τον συνασπισμό του Σολτς.
Λίγες ημέρες μετά από τις διαδηλώσεις η ίδια παρουσίασε τις γεωπολιτικές απειλές τις οποίες αντιμετωπίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση σε ομιλία της στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο Νταβός.
Αν και δυναμική ηγέτης της Κομισιόν, εξακολουθεί να έχει τον αέρα του outsider των Βρυξελλών. Αντί να βρει σπίτι, η μητέρα επτά παιδιών μένει σε μετασκευασμένο χώρο γραφείων στην έδρα της Κομισιόν.
«Εάν πρόκειται να ακολουθήσουμε τον ευρωπαϊκό δρόμο, πρέπει πρώτα να ανακαλύψουμε εκ νέου την ενότητά μας», δήλωσε στους νομοθέτες της Ε.Ε. πριν από την ψηφοφορία για την επικύρωσή της το 2019, προσθέτοντας πως «αν είμαστε ενωμένοι στο εσωτερικό, καμία εξωτερική πίεση δεν πρόκειται να μας διασπάσει».
Διαβάστε ακόμη
Νέα επένδυση από τον Όμιλο ΤΙΤΑΝ στην Τουρκία – Τα οφέλη
Μάχη κατά της ακρίβειας: Υπογράφηκαν οι υπουργικές αποφάσεις που εξειδικεύουν τα νέα μέτρα