Οταν ο ουρανοξύστης “Gherkin” (Aγγουράκι) άνοιξε τις πόρτες του πριν από 17 χρόνια, το μοναδικό του σχήμα σηματοδότησε μια νέα αρχή στο City του Λονδίνου. Τώρα, μια πλειάδα νέων ουρανοξυστών απειλούν να το αποκρύψουν και να το κάνουν να ξεχαστεί.
Ενας εκ των κύριων ενοίκων του Gherkin μελετούν πιθανή μετακόμιση, ενώ τα εικονικά κτίρια του City προσπαθούν να βρουν ή να αντικαταστήσουν χαμένους ενοίκους. Eνόσω η πανδημία αδειάζει τα γραφεία σε ρυθμούς ρεκόρ, οι νέοι ουρανοξύστες συνεχίζουν να ανορθώνονται. Αυτό δημιουργεί και πρόβλημα στους ιδιοκτήτες αφού εάν υπάρξει μια επιστροφή στην εργασία, δε θα είναι σε χώρους με σειρές γραφείων, στριμωγμένα σε κτίρια.
Ολα προοιωνίζουν μια περίοδο αλλαγής στο City,, τη μικρή γεωγραφική περιοχή που αλλάζει διαρκώς εδώ και 2.000 έτη. Για τις επιχειρήσεις που θεωρούν το City ως το επιχειρηματικό κέντρο εδώ και δεκαετίες, η πρόκληση είναι μεγάλη: πως να γεμίσουν ξανά τα κτίρια ή να ενοικιάσουν εκατοντάδες χώρους που άδειασαν λόγω Brexit και πανδημίας.
«Εάν με ερωτούσατε αν θα αγόραζα επαγγελματικά ακίνητα στο City του Λονδίνου αυτή τη στιγμή, θα σας απαντούσα αρνητικά», αναφέρει ο Τζον Ρίτμπλατ, πρώην πρόεδρος και CEO της British Land Co, μίας εκ των μεγαλύτερων ιδιοκτητών ακινήτων στο Λονδίνο εδώ και τέσσερις δεκαετίες. «Αν καταφέρει κανείς να χτίσει μέσα στον προϋπολογισμό και το χρονοδιάγραμμα, αλλά και να ενοικιάσει τους χώρους, τότε ναι, είναι ακόμη προσοδοφόρο», προσέθεσε.
Αρκετοί εργολάβοι προσπαθούν να το επιτύχουν. Τρεις ουρανοξύστες ανορθώνονται αυτή τη στιγμή μόλις 100 γιάρδες από το Gherkin, με άλλους τρεις να έχουν λάβει το “πράσινο φως”. Συνολικά, υπάρξουν 18 ουρανοξύστες που πρόκειται να ανυψωθούν στον ουρανό του City. Ενας από τους μεγαλύτερους ενοικιαστές του Gherkin, η δικηγορική Kirkland & Ellis, μελετά μετακόμιση σε ένα από τα νέα κτίρια.
Το Gherkin, το οποίο ανήκει στην οικογένεια του αποθανόντα δισεκατομμυριούχου Τζόσεφ Σάφρα ήταν ένα από τα τέσσερα μόλις κτίρια που ξεπερνούσαν τον Καθεδρικό του Αγ. Παύλου όταν χτίστηκε. Ο αριθμός των κτιρίων που θα ξεπερνούν τον Καθεδρικό θα φτάσει τα 40 μέσα στη δεκαετία.
Η δίψα των εργολαβικών βρίσκεται σε απευθείας αντίθεση με την πρόβλεψη του αφεντικού της Morgan Stanley Tζέιμς Γκόρμαν πέρυσι τον Απρίλιο. Ακόμη και τώρα, πάντως, οι σκεπτικιστές υπολογίζουν πως το City και το Canary Wharf θα έχουν ένα πολύ διαφορετικό μέλλον, λόγω της “φυγής” των τραπεζών από τα γραφεία και του downsizing λόγω της αποκέντρωσης κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Με τις εταιρείες να προσπαθούν να προσελκύσουν τους εργαζόμενους στα γραφεία με υποσχέσεις μεγαλύτερης ελαστικότητας, οι εργολάβοι ποντάρουν στα αυξημένα ενοίκια των νέων κτιρίων για τους ενοικιαστές που θέλουν διαφορετικών ειδών εργασιακούς χώρους.
Δεν υπάρχουν πολλοί τέτοιοι χώροι αυτή τη στιγμή στο Λονδίνο και μια πρόσφατη παύση στην κατασκευή σημαίνει πως όποιοι είναι αρκετά γενναίοι για να επανεκκινήσουν τις προσπάθειές τους, θα έχουν λιγότερο ανταγωνισμό σε μερικά χρόνια με την ολοκλήρωση των πρότζεκτ.
Η British Land από την πλευρά της δεν χάνει την ευκαιρία. Πρόσφατα έλαβε το “ΟΚ” για έναν νέο ουρανοξύστη 38 ορόφων στο Broadgate. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, η επιχείρηση συμφώνησε και στην ανακατασκευή ενός άλλου κτιρίου στο Broadgate το οποίο θα ενοικιαστεί μερικώς στην επιχείρηση ακινήτων Jones Lang LaSalle Inc. Και τα δύο πρότζεκτ θα αντικαταστήσουν παλιά κτίρια τα οποία άφησαν άδεια οι UBS και η TP ICAP Group.
Η Great Portland Estates Plc έχει ξεκινήσει το μεγαλύτερο πρότζεκτ της στο Λονδίνο, ρίχνοντας στο παιχνίδι 900 εκατομμύρια στερλίνες σε νέα πρότζεκτ, συμπεριλαμβανόμενων και δύο νέων οικοδομικών τετραγώνων στο City.
Η ανακατασκευή ή αναδιαμόρφωση των παλιών οικοδομικών τετραγώνων μπορεί να βρίσκεται στο “DNA” της British Land, αλλά αποτελεί νέο εγχείρημα για πολλά συνταξιοδοτικά ταμεία, ασφαλιστικές και ζάμπλουτους επενδυτές οι οποίοι έχουν ποντάρει στο σταθερό εισόδημα των ενοικίων από ακίνητα στο City.
H πρόκληση έγκειται στο ότι η πανδημία έχει επιταχύνει την “απαρχαίωση” των κτιρίων, σύμφωνα με τον CEO της Savills, Μαρκ Ρίντλεϊ. Αυτό οφείλεται στο γεγονός πως οι εργαζόμενοι θέλουν νέα air-condition, ανελκυστήρες και χώρους που είναι προσαρμοσμένοι σε έναν κόσμο μετά-πανδημίας, όπου ο ρόλος του εργασιακού χώρου επικεντρώνεται μόνο στη συνεργασία και την καινοτομία.
Οι άδειοι χώροι εργασίας έχουν επιδείξει αύξηση της τάξης του 70% κατά τη διάρκεια της πανδημίας, σύμφωνα με την Savills Plc, με τον κορωνοϊό να οδηγεί τους εργοδότες στην αναθεώρηση των αναγκών τους όσον αφορά τους εργασιακούς χώρους. Αυτό ισοτιμεί με δυόμισι φορές ένα άδειο κτίριο Gherkin.
Η μαζική έξοδος οδηγεί τους κατόχους μερικών παλαιότερων κτιρίων σε ριζικές αλλαγές. Oταν η Goldman Sachs Group μετακίνησε την βρετανική της έδρα το 2019, άφησε πίσω 1,3 εκατ τετραγωνικά πόδια άδειων γραφείων στην Fleet Street. Ο ιδιοκτήτης, δισεκατομμυριούχος Τζόσεφ Λάου και η Chinese Estates Holdings αποφάσισαν να αναδιαμορφώσουν τα κτίρια έτσι ώστε να προσελκύσουν νέους ενδιαφερόμενους.
Tα παλαιότερα κτίρια επίσης πιέζονται λόγω της απουσίας της επέκτασης της WeWork, η οποία κάποτε αποτελούσε τη σωτήρια λέμβο των ιδιοκτητών ακινήτων. Τώρα πια, η WeWork έχει αποχωρήσει από πολλά deals.
Kαι τα τέσσερα οικοδομικά τετράγωνα που ενοικίαζε κάποτε η Goldman Sachs ανήκουν σε ξένους επενδυτές που κατέκλυσαν την αγορά του City μετά την οικονομική κρίση, αποτελώντας το μεγαλύτερο μέρος των $13 δισ της αγοράς ακινήτων του City ετησίως. Η σταθερή παρουσία των 500.000 εργαζομένων αποτελούσε ένα σταθερό εισόδημα χωρίς προβλήματα για τους ιδιοκτήτες.
Ο επενδυτικός τομέας της AXA έχει εγκαταστήσει αναγνώριση προσώπου στις εισόδους του στο νέο υψηλότερο κτίριο του City, το 22 Bishopsgate. Ενα νέο κτίριο της Tenacity του Χονγκ Κονγκ θα έχει τέτοια τεχνολογία φιλική προς το περιβάλλον, που οι εργαζόμενοι θα έχουν δωρεάν ψύξη για το μεγαλύτερο μέρος του έτους.
Η καινοτομία θα παίξει κι αυτή ένα μεγάλο ρόλο. Στις προσπάθειές της για προσέλκυση τεχνολογικών εταιρειών, η British Land αλλάζει τα κλασσικά κτίρια του Broadgate που μοιάζουν με κάστρα ατσαλιού και γυαλιού σε ευάερα και ευήλια μέρη, με μπαρ, ρεστωράν και κοινούς χώρους.
Mε το Brexit να συγκρούεται με την πανδημία, η νέα εξέλιξη του City θα πρέπει να συμβεί άμεσα. Περίπου 1,3 τρισ στερλίνες σε assets έχουν μετακομίσει από το Λονδίνο στην ΕΕ μετά το Brexit. Η πρωτεύουσα έχει βγει χαμένη σε σχέση με την ΕΕ, και τα νούμερα των εργαζομένων που “μεταφέρονται” στην ηπειρωτική Ευρώπη ολοένα και αυξάνονται.
Αν και το City έχει αρχίσει να δείχνει σημάδια ζωής, είναι πολύ διαφορετικό σε σχέση με τις ημέρες προ-πανδημίας. Παρόλα αυτά, η άρση των μέτρων περιορισμού μπορεί να βοηθήσει τη City of London Corporation, της οποίας η ζέση με την οποία επιταχύνει την ανόρθωση ουρανοξυστών δείχνει πως το κέντρο της πόλης μπορεί να παραμείνει ζωντανό τα επόμενα έτη.
Διαβάστε ακόμη:
Εφιάλτης για το παγκόσμιο εμπόριο – Αυξήθηκε το κόστος μεταφοράς με container κατά 485%!