Όπως και οι πόλεμοι στη Μέση Ανατολή του παρελθόντος, η σύγκρουση μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς η οποία ξέσπασε την περασμένη εβδομάδα έχει τη δυνατότητα να προκαλέσει προβλήματα στην παγκόσμια οικονομία και να την ωθήσει στον υφεσιακό «γκρεμό» αν και άλλες χώρες παρασυρθούν στη σύγκρουση.
O κίνδυνος αυτός είναι απτός, τη στιγμή που ο στρατός του Ισραήλ ετοιμάζεται να κάνει έφοδο στη Γάζα. Ο αριθμός των νεκρών από την επίθεση της Χαμάς και τις αεροπορικές επιδρομές της απάντησης των ισραηλινών έχει ήδη αγγίξει τις πολλές χιλιάδες άτομα, ενώ πολλοί ανησυχούν πως ένοπλες οργανώσεις στο Λίβανο και τη Συρία θα υποστηρίξουν τη Χαμάς, διευρύνοντας τη σύγκρουση.
Μία μεγαλύτερη και ευρύτερη σύγκρουση θα μπορούσε να φέρει το Ισραήλ σε τροχιά σύγκρουσης με το Ιράν, το οποίο παρέχει όπλα και χρήματα στη Χαμάς, η οποία με τη σειρά της έχει χαρακτηριστεί ως τρομοκρατική οργάνωση τόσο από τις ΗΠΑ όσο και από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σε αυτή την περίπτωση, το Bloomberg Economics υπολογίζει πως οι τιμές του πετρελαίου θα μπορούσαν να φτάσουν τα $150/βαρέλι και η παγκόσμια ανάπτυξη θα μπορούσε να μειωθεί στο 1,7%, μία ύφεση η οποία θα αποσβέσει $1 τρισ. της παγκόσμιας οικονομίας.
Προφανώς, όλα αυτά είναι δευτερεύουσας σημασίας μπροστά στην απώλεια των ανθρώπινων ζωών και την τραγωδία η οποία εξελίσσεται, ιδιαίτερα εάν κανείς αναλογιστεί πως ο μεγαλύτερος αριθμός των νεκρών είναι άμαχοι. Η αναμενόμενη επίθεση στη Λωρίδα της Γάζας στην οποία είναι παγιδευμένοι πολλοί άμαχοι Παλαιστίνιοι ανάμεσα στους οποίους κρύβονται οι τρομοκράτες, αυξάνει το θερμόμετρο και από τις δύο πλευρές.
Η σύγκρουση στην Μέση Ανατολή μπορεί να προκαλέσει κλυδωνισμούς σε όλο τον κόσμο αφού η περιοχή είναι κύρια προμηθευτής ενέργειας και επίκεντρο εμπορίου. Η σύγκρουση του 1973 η οποία οδήγησε σε εμπάργκο πετρελαίου και χρόνια στασιμοπληθωρισμού στις εκβιομηχανισμένες οικονομίες αποτελεί το κύριο παράδειγμα προς αποφυγή.
Άλλες συγκρούσεις στην περιοχή είχαν περιορισμένες οικονομικές επιπτώσεις αν και πολλές φορές το ανθρώπινο κόστος ήταν πολύ μεγαλύτερο.
Η σημερινή κατάσταση φαίνεται εύθραυστη. Οι εκτεταμένες επιπτώσεις θα μπορούσαν να προκαλέσουν προβλήματα και στον υπόλοιπο αραβικό κόσμο, ενώ ακόμα μαίνεται και ο πόλεμος στην Ευρώπη. Την ίδια στιγμή, οι επόμενες αμερικανικές προεδρικές εκλογές το 2024 αναμένεται να είναι καθοριστικές για το μέλλον της παγκόσμιας διπλωματίας.
Το Bloomberg παρουσιάζει τρία σενάρια βάσει των οποίων θα επηρεαστεί η παγκόσμια ανάπτυξη και ο πληθωρισμός.
Σύμφωνα με το πρώτο σενάριο, οι συγκρούσεις θα παραμείνουν περιορισμένες στη Λωρίδα της Γάζας και το Ισραήλ. Στο δεύτερο, η σύγκρουση επεκτείνεται και σε γειτονικές χώρες όπως Λίβανος και Συρία, οι οποίες φιλοξενούν ένοπλες οργανώσεις που υποστηρίζονται από την Τεχεράνη, δημιουργώντας έναν έμμεσο πόλεμο μεταξύ του Ισραήλ και του Ιράν. Το τρίτο σενάριο αφορά την πιθανότητα ευθείας σύγκρουσης μεταξύ των δύο χωρών.
Σε όλα τα σενάρια, τα αποτελέσματα είναι παρόμοια. Πιο ακριβό πετρέλαιο, υψηλότερος πληθωρισμός και μειωμένη ανάπτυξη. Το μόνο που αλλάζει είναι το μέγεθος των επιπτώσεων.
Σενάριο 1: Περιορισμένη έκταση
Το 2014, η απαγωγή και δολοφονία τριών Ισραηλινών από τη Χαμάς αποτέλεσε το έναυσμα για στρατιωτική έφοδο στη Γάζα η οποία οδήγησε στην απώλεια 2.000 ζωών. Η σύγκρουση, όμως, δεν επεκτάθηκε περαιτέρω και όποιες οικονομικές επιπτώσεις της ήταν περιορισμένες.
Η Τεχεράνη έχει αυξήσει την παραγωγή πετρελαίου της κατά 700.000 βαρέλια/ημέρα φέτος. Εάν, όμως, αυτά τα βαρέλια αντισταθμιστούν λόγω της επιδείνωσης των σχέσεων ΗΠΑ – Ιράν, το Bloomberg προβλέπει αύξηση των τιμών του πετρελαίου κατά $3 με $4/βαρέλι.
Όπως ανέφερε και η ΥΠΟΙΚ των ΗΠΑ, Τζάνετ Γέλεν, σε πρόσφατη συνεδρίαση του ΔΝΤ, «οι ΗΠΑ παρακολουθούν τις πιθανές οικονομικές επιπτώσεις της σύγκρουσης. Μέχρι τώρα δεν υπάρχουν ενδείξεις πως θα επηρεαστεί η ευρύτερη παγκόσμια οικονομία».
Σενάριο 2: Έμμεση σύγκρουση
Σε περίπτωση επέκτασης, οι ένοπλες οργανώσεις στο Λίβανο και τη Συρία θα εισέλθουν και αυτές στον πόλεμο, αν και η Χεζμπολάχ ανακοίνωσε πως έχει ήδη συγκρουστεί με ισραηλινές δυνάμεις στα σύνορα. Σύμφωνα με πρώην ανώτατο στέλεχος της ισραηλινής κυβέρνησης, τόσο το Ιράν όσο και η Χεζμπολάχ παρακολουθούν από κοντά τις εξελίξεις, ενώ οποιαδήποτε επίθεση από τη δεύτερη θα μπορούσε να λάβει χώρα μετά από την έναρξη των στρατιωτικών επιχειρήσεων στη Γάζα.
Η πιθανότητα μίας τέτοιας επέκτασης θα αυξήσει τις τιμές του πετρελαίου όπως είχε γίνει και το 2006 ενώ παράλληλα θα ανέβει επικίνδυνα το θερμόμετρο και στην ευρύτερη περιοχή. Η Αίγυπτος, το Λίβανο και η Τυνησία βρίσκονται όλες σε οικονομικό και πολιτικό τέλμα, κάτι το οποίο θα μπορούσε να κάνει το «καζάνι» μίας νέας Αραβικής Άνοιξης να βράσει και πάλι.
Σε αυτή την περίπτωση, οι τιμές του πετρελαίου θα αυξηθούν κατά 10%, ενώ ο VIX θα καταγράψει αύξηση της τάξης 8 μονάδων. Παράλληλα, ο αντίκτυπος για την παγκόσμια οικονομία θα αγγίξει τα $300 δισ., ενώ οι υψηλότερες τιμές πετρελαίου θα μπορούσαν να αυξήσουν τον παγκόσμιο πληθωρισμό κατά 0,2% κρατώντας τον κοντά στο 6%.
Σενάριο 3: Πόλεμος Ισραήλ – Ιράν
Οι πιθανότητες ευθείας σύγκρουσης μεταξύ του Ιράν και του Ισραήλ είναι πολύ χαμηλές αλλά το αποτέλεσμα θα ήταν εξαιρετικά επικίνδυνο, ενώ θα μπορούσε να οδηγήσει σε παγκόσμια ύφεση.
Η αύξηση των τιμών του πετρελαίου και η μείωση των επενδύσεων θα περιορίσουν την ανάπτυξη και θα αυξήσουν τον πληθωρισμό σημαντικά.
«Κανείς στην περιοχή, ούτε το ίδιο το Ιράν δε θέλει να δημιουργηθεί ένας τέτοιος γενικευμένος πόλεμος», τόνισε ο ερευνητής του International Institute for Strategic Studies, Χασάν Αλχασάν, προσθέτοντας πως «αυτό, όμως, δε σημαίνει πως δεν πρόκειται να συμβεί κάτι τέτοιο, ιδιαίτερα δεδομένης και της συναισθηματικής φόρτισης».
Το Ισραήλ θεωρεί τις πυρηνικές βλέψεις του Ιράν ως υπαρξιακή απειλή. Η Τεχεράνη, παράλληλα, έχει δημιουργήσει στρατιωτική συμμαχία με τη Ρωσία, έχει βελτιώσει τις διπλωματικές της σχέσεις με τη Σαουδική Αραβία αλλά και τις ΗΠΑ.
Σημειωτέον πως τόσο το Ισραήλ όσο και οι ΗΠΑ φαίνεται πως δε συμφωνούν για το αν το Ιράν γνώριζε για την έφοδο της Χαμάς.
Σε περίπτωση πολέμου μεταξύ των δύο χωρών, «η Τεχεράνη θα ενεργοποιούσε ένα δίκτυο συμμάχων στη Συρία, το Ιράκ, την Υεμένη και το Μπαχρέιν, οι οποίες έχουν πληθώρα απροστάτευτων ‘Δυτικών’ στόχων που μπορούν να πλήξουν».
Στην περίπτωση αυτή, οι γεωπολιτικές σχέσεις μεταξύ των υπερδυνάμεων θα επιδείνωναν τα πράγματα. Οι ΗΠΑ είναι σύμμαχος του Ισραήλ, ενώ η Κίνα και η Ρωσία έχουν καλές σχέσεις με το Ιράν. Αρκετοί Δυτικοί πολιτικοί ανησυχούν πως η σινορωσική συμμαχία θα χρησιμοποιήσει τη σύγκρουση στη Μέση Ανατολή ως τρόπο απόσυρσης δυτικών στρατευμάτων από άλλες περιοχές του κόσμου, δη από την Ουκρανία και την Ταϊβάν.
Με το 1/5 της παγκόσμιας πετρελαϊκής παραγωγής να προέρχεται από την περιοχή του Περσικού, οι τιμές του αργού θα κατέγραφαν τεράστια άνοδο. Μπορεί, μεν, να μην τετραπλασιαστεί όπως έκανε το 1973 αλλά εάν οι πύραυλοι αρχίσουν να εκτοξεύονται μεταξύ των δύο χωρών, οι επιπτώσεις μπορεί να είναι παρόμοιες με αυτές της εφόδου του Ιράκ στο Κουβέιτ το 1990. Σε αυτή την περίπτωση, το πετρέλαιο θα αγγίξει τα $150/βαρέλι.
Το Βloomberg υπολογίζει μείωση της παγκόσμιας ανάπτυξης κατά 1%, δημιουργώντας την χειρότερη παγκόσμια ύφεση από το 1982 και την προσπάθεια της καταπολέμησης των κρίσεων του 1970 από τη Fed.
To μόνο σίγουρο είναι πως όποιες ελπίδες υπήρχαν για ειρήνη στη Μέση Ανατολή, μέσω των συμφωνιών της Σαουδικής Αραβίας και του Ιράν και των ειρηνευτικών διαδικασιών μεταξύ του Ισραήλ και πολλών χωρών έχουν, πια, αποδειχθεί φρούδες.
Διαβάστε ακόμη
Ο πόλεμος στέλνει περισσότερα κρουαζιερόπλοια στα ελληνικά λιμάνια
Άνοιξε το δρόμο για το ντίλ Enel –Macquarie η ΕΕ
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο ΘΕΜΑ