Το Markbygden Ett, που βρίσκεται σε ένα οροπέδιο νότια του Αρκτικού Κύκλου στη Σουηδία, έγινε το στολίδι του μεγαλύτερου πρότζεκτ χερσαίας αιολικής ενέργειας της Ευρώπης, όταν τέθηκε σε λειτουργία στα τέλη της περασμένης δεκαετίας. Παρά το μακροχρόνιο συμβόλαιο που θεωρήθηκε ασφαλές, έγινε ένα ακριβό μάθημα για τους κινδύνους που κρύβει η σύναψη συμφωνιών με βάση την προβλεψιμότητα των τιμών της ενέργειας ή του ίδιου του καιρού.
Στα χρόνια που πέρασαν από τότε που άρχισαν να περιστρέφονται οι 179 τουρμπίνες, ο φορέας εκμετάλλευσης Markbygden Ett AB κατέγραψε ζημίες εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ και υπέστη βαρύ πλήγμα στη φήμη του.
Αυτό ανάγεται σε ένα κρίσιμο σφάλμα: την υπογραφή μιας σύμβασης 19 ετών, γνωστής ως συμφωνία αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία περιλάμβανε μη ρεαλιστικές προσδοκίες σχετικά με το πόση ηλεκτρική ενέργεια θα παρήγαγε το πάρκο όλο το εικοσιτετράωρο. Όταν δεν υπήρχε αρκετός άνεμος ή οι ανεμογεννήτριες ήταν εκτός λειτουργίας, η Markbygden Ett έπρεπε να καλύψει τη διαφορά αγοράζοντας ηλεκτρική ενέργεια στην αγορά spot, όπου οι τιμές καθορίζονται δυναμικά ανάλογα με τη διαθεσιμότητα.
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία επιδείνωσε το πρόβλημα. Αυτό προκάλεσε την εκτόξευση των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας, πυροδοτώντας την περιδίνηση του έργου σε οικονομική δυσπραγία.
Η κατάσταση στην οποία βρέθηκε το Markbygden Ett δεν αποτελούσε εξαίρεση. Οι διαχειριστές τουλάχιστον δύο άλλων μεγάλων σουηδικών αιολικών πάρκων έχουν βρεθεί σε παρόμοια θέση λόγω καταστροφικών συμφωνιών αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ ηλιακά πάρκα στη Χιλή αναγκάστηκαν να ακυρώσουν συμβάσεις εν μέσω αναταραχών στην αγορά ενέργειας. Άλλες παρόμοιες περιπτώσεις στη Γερμανία και τις σκανδιναβικές χώρες δεν έχουν ακόμη δημοσιοποιηθεί, λένε οι αναλυτές. Ως αποτέλεσμα, οι όροι αυτών των πολυετών συμφωνιών γίνονται πιο ευέλικτοι.
Οι συμφωνίες αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας υποτίθεται ότι είναι επωφελείς για όλους. Οι μεγάλοι βιομηχανικοί καταναλωτές, όπως η νορβηγική εταιρεία παραγωγής αλουμινίου Norsk Hydro ASA, η οποία υπέγραψε τη συμφωνία με την Markbygden Ett, έχουν εγγυημένη σταθερή ενέργεια για πολλά χρόνια και οι ιδιοκτήτες αιολικών πάρκων με τη σειρά τους μπορούν να αξιοποιήσουν αυτές τις συμβάσεις για να εξασφαλίσουν τραπεζική χρηματοδότηση και, θεωρητικά, να αποφύγουν τις αναταράξεις της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας spot. Στην περίπτωση της Markbygden Ett, αναλυτές και πηγές του κλάδου λένε ότι οι τράπεζες απαιτούσαν μια φιλόδοξη συμφωνία για να προσφέρουν χρηματοδότηση.
Το πρόβλημα με αυτές τις συμφωνίες ήταν ότι, ακόμη και όταν ο άνεμος δε φυσούσε, τα πάρκα εξακολουθούσαν να είναι υποχρεωμένα να παρέχουν ενέργεια.
Η συμφωνία που υπέγραψαν οι ιδιοκτήτες του Markbygden Ett με τη Norsk Hydro ξεπέρασε όλες τις αντίστοιχες στον κλάδο. Ενώ οι ακριβείς εμπορικοί όροι αποτελούν επτασφράγιστο μυστικό, πηγές του κλάδου τον προσδιόρισαν σε πολύ χαμηλό επίπεδο, περίπου 25 ευρώ ανά μεγαβατώρα, αντανακλώντας την πεποίθηση της αγοράς εκείνη την εποχή ότι οι τιμές της ενέργειας θα παραμείνουν χαμηλές. Με διάρκεια 19 ετών, η σύμβαση ήταν επίσης πολύ μεγαλύτερη από τις περισσότερες εκείνη την εποχή. Συγκριτικά, μια έρευνα του BloombergNEF για το 2023 τοποθετούσε τη μέση τιμή μιας συμφωνίας 10-15 ετών για τα χερσαία αιολικά στη Σουηδία λίγο πάνω από τα 60 ευρώ ανά μεγαβατώρα.
Η Markbygden Ett άρχισε να παραδίδει ενέργεια το 2021. Αλλά μόλις ένα χρόνο αργότερα, η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία, στέλνοντας τις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας σε επίπεδα ρεκόρ. Αυτό κανονικά θα ήταν καλό για έναν παραγωγό, αλλά δεδομένου ότι η Markbygden Ett δεν ήταν σε θέση να παρέχει σε σταθερή βάση τις 1,65 τεραβατώρες που είχε υποσχεθεί να παρέχει κάθε χρόνο, μετατράπηκε σε καταστροφή. Για να ανταποκριθεί στην υποχρέωσή της, έπρεπε να αγοράσει ηλεκτρική ενέργεια στην αγορά spot.
Καθώς οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας εκτοξεύτηκαν στα ύψη, η ενέργεια που έπρεπε να αγοράσει η Markbygden Ett έγινε όλο και μεγαλύτερο οικονομικό βάρος. Οι ζημίες διογκώθηκαν από 24 εκατ. ευρώ το 2021 σε 175 εκατ. ευρώ το 2023. Ένα σχέδιο αναδιάρθρωσης εγκρίθηκε στα τέλη του περασμένου έτους και η συμφωνία ακυρώθηκε οικειοθελώς.
Άλλες επιχειρήσεις που υπέγραψαν παρόμοιες συμφωνίες έχουν επίσης υποστεί ζημίες. Το αιολικό πάρκο Aldermyrberget, περίπου μια ώρα νότια από το Markbygden, περιήλθε σε οικονομική δυσχέρεια αφού μία συμφωνία με την εταιρεία εξόρυξης Boliden AB την ανάγκασε να αγοράσει επιπλέον ηλεκτρική ενέργεια στην ελεύθερη αγορά. Ακόμη νοτιότερα, το αιολικό πάρκο Overturingen βρίσκεται υπό αναδιάρθρωση από τον Αύγουστο.
Η Cloud Snurran AB, στην οποία ανήκει το Overturingen, έγραψε σε μια έκθεση για το 2023 ότι το πάρκο παρήγαγε έως και 15% λιγότερη ηλεκτρική ενέργεια από ό,τι αναμενόταν. Επικαλούμενη «έκτακτες καιρικές συνθήκες», η EB EEE LHI Vindkraftpark Aldermyrberget AB περιέγραψε τη συμφωνία της ως «εξαιρετικά δυσμενή».
Παρά τα προβλήματα, οι συμφωνίες αυτού του είδους θα παραμείνουν σημαντικές. Τον Σεπτέμβριο, η έκθεση Ντράγκι υπογράμμισε το ρόλο τους στην ενίσχυση της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας, προσφέροντας βεβαιότητα τιμών στους μεγάλους βιομηχανικούς φορείς.
Οι πελάτες αλλάζουν επίσης την προσέγγισή τους. Ενώ η Hydro εξασφάλισε τρεις νέες μακροχρόνιες συμφωνίες το δ’ τρίμηνο, σύμφωνα με την τελευταία ετήσια έκθεσή της, αναγνώρισε επίσης ότι η εποχή των μακροχρόνιων και μεγάλων συμφωνιών τέτοιου είδους έχει «μάλλον τελειώσει». Η εταιρεία σχεδιάζει τώρα να «εργαστεί ενεργά στην αγορά και να δημιουργήσει ένα ευρύ χαρτοφυλάκιο μικρότερων συμβάσεων».
Ωστόσο, ακόμη και μετά την αποτυχία του Markbygden Ett, η συγκεκριμένη περιοχή δεν έχει χάσει τη γοητεία της. Η κρατική εταιρεία κοινής ωφέλειας Statkraft AS της Νορβηγίας απέκτησε ένα νέο αιολικό έργο εκεί ως μέρος ενός χαρτοφυλακίου το 2023. Τον Δεκέμβριο, υπέγραψε μνημόνιο συμφωνίας με τον κολοσσό σιδηρομεταλλεύματος LKAB για την πώληση ενέργειας από το σχεδιαζόμενο πάρκο. Εάν προχωρήσει, θα μπορούσε να είναι έτοιμο μέχρι το 2029.
Η τοποθεσία είναι εξαιρετική, δήλωσε ο Τζέικομπ Νόρτστρομ, διευθύνων σύμβουλος της Statkraft στη Σουηδία. Αλλά κατά την υπογραφή της συμφωνίας συνέστησε προσοχή: «Είναι σημαντικό να βρεθεί η σωστή ισορροπία, ώστε να μην υποσχεθούν πολλά».
Διαβάστε ακόμη
Η Ντονατέλα έφυγε, η Prada «φοράει» Versace – Το τέλος εποχής και η νέα σελίδα (tweet + pic)
Φόροι, αμυντικές δαπάνες και ρήτρα διαφυγής θα κρίνουν παροχές και τον νέο υπουργό Οικονομικών
Πώς οι δασμοί του Τραμπ οδήγησαν τον χρυσό πάνω από τα $3.000 (πίνακες)
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα