Πριν έναν χρόνο, τη στιγμή που η πανδημία έπληττε όλον πλανήτη, οι καταναλωτές έτρεχαν να προμηθευτούν τα αναγκαία αγαθά. Σήμερα, ενόσω η οικονομία ανακάμπτει, αυτοί που τρέχουν να προμηθευτούν τα πάντα είναι οι επιχειρήσεις.
Η αγοραστική αυτή τρέλα, από τους κατασκευαστές αυτοκινήτων έως τους παραγωγούς αλουμινίου, οδηγεί σε υπερβολική αγορά προϊόντων και υλικών, υπερβαίνοντας σημαντικά τις τρέχουσες επιχειρηματικές ανάγκες “τεντώνοντας” τις γραμμές προμήθειας στα άκρα. Τα δύο βασικά αποτελέσματα της κατάστασης είναι οι ελλείψεις βασικών αγαθών και η εκτίναξη των τιμών στα ύψη, η οποία με τη σειρά της συνεπάγεται την αύξηση των ανησυχιών για πληθωριστική αύξηση λόγω υπερβολικής “υπερφόρτωσης” της οικονομίας.
Χαλκός, σίδηρο, χάλυβας. Καλαμπόκι, καφές, σιτάρι, σόγια. Ξυλεία, μικροτσίπ, πλαστικές και χάρτινες συσκευασίες. Τα αποθέματα όλων των προαναφερθέντων φθίνουν ολοένα και περισσότερο. «Εχουμε ελλείψεις στα πάντα», αναφέρει ο Τομ Λίνεμπαργκερ, CEO της Cummins. «Οι πελάτες προσπαθούν να πάρουν ό,τι μπορούν, επειδή βλέπουν ότι υπάρχει μεγάλη ζήτηση» τονίζει η Τζένιφερ Ρούμσεϊ, πρόεδρος της εταιρείας.
Η διαφορά της τρέχουσας κρίσης σε σχέση με προηγούμενες αναταράξεις στην εφοδιαστική αλυσίδα, είναι αφενός το μέγεθος, αφετέρου η αβεβαιότητα για τη διάρκειά της. Κανείς δεν γνωρίζει πότε και πως θα τελειώσει. Μεγάλες και μικρές επιχειρήσεις πλήττονται το ίδιο. Η μεγαλύτερη ευρωπαϊκή επιχείρηση μεταφορών, Girteka Logistics δεν έχει αρκετή χωρητικότητα. Η Monster Beverage Corp δεν έχει αλουμίνιο για κουτάκια. Η MOMAX Technology του Χονγκ Κονγκ καθυστερεί την παραγωγή της λόγω έλλειψης μικροτσίπ.
Η κατάσταση επιδεινώθηκε τους προηγούμενους μήνες κι από μια σειρά γεγονότων, όπως το μπλοκάρισμα της Διώρυγας του Σουέζ από το πλοίο Εver Given, η οποία “μπλόκαρε” παράλληλα και την παγκόσμια ναυτιλία.
Την ίδια ώρα, ξηρασία σε αρκετές περιοχές του πλανήτη έχει πλήξει τις γεωργικές καλλιέργειες, ενώ η διακοπή της ηλεκτρικής ενέργειας στις κεντρικές πολιτείες των ΗΠΑ, τον περασμένο Φεβρουάριο, λόγω των πρωτοφανών χιονοπτώσεων, επέφερε επιπλέον προβλήματα.
Πριν από δύο εβδομάδες, μια ομάδα από χάκερς έθεσε εκτός λειτουργία τον μεγαλύτερο αγωγό καυσίμων στις ΗΠΑ, εκτινάσσοντας την τιμή της βενζίνης σε άνω των $3/γαλόνι για πρώτη φορά εδώ και μια επταετία. Τώρα, το νέο κύμα της πανδημίας που κατακλύει την Ινδία έχει “παραλύσει” τα μεγαλύτερα λιμάνια της χώρας.
Είναι χαρακτηριστικό ότι ο δείκτης Logistics Manager’s, ο οποίος προσμετρά μηνιαία τις εκτιμήσεις αποθεμάτων, εξόδων μεταφοράς και εξόδων αποθήκευσης, βρίσκεται στο δεύτερο υψηλότερο επίπεδο από το 2016, ενώ δεν φαίνεται πως θα μειωθεί σε σύντομο χρονικό διάστημα. Ο δείκτης στο παρελθόν έχει αποδειχθεί εξαιρετικά ακριβής, με ποσοστό επιτυχίας 90%.
Για τον Ζακ Ρότζερς, βοηθό καθηγητή στο Colorado State University College of Business ο οποίος βοηθά στη σύνταξη του δείκτη, πρόκειται για μια αλλαγή της ρότας της οικονομίας. Οι τρεις τομείς του δείκτη είχαν βασιστεί στο χαμηλό κόστος και την αποδοτικότητά τους. Τώρα πια, με το ηλεκτρονικό εμπόριο να ανθίζει, οι αποθήκες έχουν μεταφερθεί από φθηνά ακίνητα έξω από τις πόλεις, στα κέντρα των μεγαλουπόλεων ή σε άδεια πρώην πολυκαταστήματα λόγω της ευχέρειας και της ταχύτητας αποστολής. Τα “υπερπλήρη” αποθέματα, τα οποία κάποτε θεωρούνταν μειονέκτημα, είναι πλέον πλεονέκτημα. Τα κόστη μεταφοράς δεν θα μειωθούν μέχρι να μειωθεί η ζήτηση.
Tα πιο γνωστά “βαρόμετρα” της οικονομίας έχουν ξεκινήσει να αντικατοπτρίζουν τα υψηλότερα κόστη των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων. Ενας δείκτης τιμών καταναλωτή στις ΗΠΑ ο οποίος δεν συμπεριλαμβάνει τα καύσιμα και τα τρόφιμα επέδειξε αύξηση-ρεκόρ 40 ετών τον περασμένο Απρίλιο.
Πολλοί παρατηρητές προειδοποιούν για την αύξηση του πληθωρισμού. Η απειλή έχει συνταράξει τόσο τις πρωτεύουσες των μεγαλύτερων οικονομιών του πλανήτη, όσο και τις κεντρικές τράπεζες, τα σούπερ-μάρκετ και τα εργοστάσια. Η Fed αντιμετωπίζει νέα ερωτήματα για το πότε θα αυξήσει τα επιτόκια έτσι ώστε να καταπολεμήσει τον πληθωρισμό, ενώ απειλείται και το πλάνο κυβερνητικής βοήθειας του Προέδρου Μπάιντεν στις ΗΠΑ.
«Η κατάσταση έχει ξεφύγει, ιδιαίτερα τον τελευταίο μήνα. Δεν έχουμε ξαναδεί κάτι τέτοιο» προειδοποιεί ο Ντένις Γόλκιν, ο οποίος διευθύνει μια οικογενειακή επιχείρηση, εξηγώντας ότι το κόστος προμήθειας του αφρού πολυουρεθάνης είναι σχεδόν 50% υψηλότερο σε σχέση με το 2019. Παρ’ όλα αυτά, οι παραγγελίες που κάνει, είναι διπλάσιες των πραγματικών αναγκών του, καθώς ο φόβος εξάντλησης των αποθεμάτων είναι κάτι παραπάνω από υπαρκτός.
Ακόμη και οι πολυεθνικές τα βρίσκουν σκούρα. Ο CEO της Whirlpool Corp Μαρκ Μπίτζερ ανέφερε στο Bloomberg πως η προμηθευτική αλυσίδα έχει ανατραπεί, ενώ η επιχείρηση προετοιμάζει αυξήσεις των τιμών της.
Οι πιέσεις αυτές οφείλονται στην παγκόσμια παραγωγή πρώτων υλών και μπορεί να συνεχιστεί αφού η παραγωγή σπανίων -πια- αγαθών είναι δύσκολη, ακόμη και με αύξηση του εργατικού δυναμικού. Η τιμή της ξυλείας, του χαλκού, του σιδήρου και του ατσαλιού έχει αυξηθεί τα μάλα τους τελευταίους μήνες, λόγω της αυξημένης ζήτησης από τις δύο μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου, ΗΠΑ και Κίνα.
Η τιμή του αργού αυξάνεται κι αυτή, όπως και οι τιμές των εργοστασιακών υλικών από τα πλαστικά μέχρι το καουτσούκ και τα χημικά. Μερικά από τα κόστη αυτά επωμίζονται, πια, και οι τελικοί καταναλωτές.
Το κόστος των τροφίμων αυξάνεται επίσης. Το πιο δημοφιλές λάδι, το φοινικέλαιο, έχει επιδείξη αύξηση της τιμής κατά 135% το τελευταίο έτος. Μεγάλη τιμολογική αύξηση έχουν επιδείξει και η σόγια, το σιτάρι και το καλαμπόκι.
Ενας δείκτης του ΟΗΕ για τα τρόφιμα αυξήθηκε για 11ο συνεχόμενο μήνα τον Απρίλιο, σε ρεκόρ επταετίας. Στις αρχές του Μαΐου, ο δείκτης Bloomberg Commodity Spot Index έφτασε σε υψηλό δεκαετίας.
Σημαντικό ρόλο παίζει το ράλι της αμερικανικής οικονομίας, το οποίο είναι γρηγορότερο σε σχέση με τις περισσότερες οικονομίες. Η απόδειξη έγκειται στα δεκάδες φορτηγά-πλοία στις ακτές της Καλιφόρνια τα οποία περιμένουν να ξεφορτώσουν στα λιμάνια της πολιτείας. Τα περισσότερα αγαθά καταφτάνουν από την Κίνα, όπου οι τιμές των παραγωγών επέδειξαν αύξηση-ρεκόρ 4ετίας τον Απρίλιο.
Στην άλλη πλευρά του Ειρηνικού, στην ανατολική Ασία, το “μποτιλιάρισμα” είναι αισθητό. Το πρόβλημα με την έλλειψη μικροτσίπ έχει επεκταθεί από την αυτοκινητοβιομηχανία μέχρι τη βιομηχανία παραγωγής smartphones. Αντί να πρόκειται για μία παροδική κατάσταση, το πρόβλημα με τα μικροτσίπ απειλεί την ευρύτερη αγορά ηλεκτρονικών και μπορεί να ξεκινήσει να πιέζει τις εξαιρετικά προσοδοφόρες εξαγωγικές οικονομίες της Ασίας, σύμφωνα με τον Βίνσεντ Τσούι της Gavekal Research. Η Νότια Κορέα σκοπεύει να επενδύσει $450 δισ στη δημιουργία της μεγαλύτερης βιομηχανικής βάσης κατασκευής μικροτσίπ στον πλανήτη, κάτι που αναδεικνύει το παρόν πρόβλημα.
Τα φορτηγά-πλοία έχουν γεμίσει, δημιουργώντας καθυστερήσεις και αλαλούμ στα λιμάνια.
Στελέχη της A.P. Moller-Maersk A/S, της μεγαλύτερης εταιρείας φορτηγών-πλοίων του κόσμου, αναφέρουν πως θα υπάρξει ελάχιστη μείωση των τιμών των μεταφορών. Ακόμη και τότε, υπογραμμίζουν, δεν αναμένουν πως τα πράγματα θα επιστρέψουν στις χαμηλές τιμές της προηγούμενης δεκαετίας. Τα νέα πλοία κάνουν 2-3 χρόνια για να ναυπηγηθούν.
Τα κόστη στους σιδηρόδρομους και στις μεταφορικές φορτηγών έχουν επίσης αυξηθεί. Ο δείκτης Cass Freight Index ο οποίος μετρά τα έξοδα των μεταφορικών επέδειξε αύξηση-ρεκόρ τον Απρίλιο.
Διαβάστε ακόμα:
«Κτήμα Πεταλιοί»: Ξανά στο προσκήνιο η «ναυμαχία» για τις Ελληνικές Μαλδίβες
Σταϊκούρας σε Eurogroup/Ecofin: Να ενισχυθούν οι επενδύσεις και να στηριχθεί η αγορά εργασίας
Φωτιά στον Σχίνο: Για βελτιωμένη εικόνα μιλά η Πυροσβεστική – Παραμένουν οι διάσπαρτες εστίες