Καθώς οι εργάτες του έτρεχαν για να προλάβουν μια προθεσμία, ο Αντρέ Σούλτε – Σουέντχοφ έκανε κάτι που είχε να κάνει πάνω από 20 χρόνια: μπήκε ο ίδιος στη γραμμή παραγωγής του εργοστασίου του κοντά στο Munster και πέρασε το Σαββατοκύριακό του βιδώνοντας εξοπλισμό σε φίλτρων αέρα.
«Αυτό είναι αρκετά παράξενο», δήλωσε το 46χρονο στέλεχος σε συνέντευξή του τον περασμένο μήνα, αλλά με το εργατικό δυναμικό των 200 ατόμων να υπολείπεται έως και κατά 15 άτομα και με τις οικονομικές κυρώσεις που θα έπρεπε να επιβληθούν σε περίπτωση που δεν κατάφερναν να παραδώσουν, δεν υπήρχε άλλη επιλογή, είπε. Για τη συγκεκριμένη οικογενειακή επιχείρηση και χιλιάδες άλλες σε όλη τη Γερμανία, τέτοιου είδους εμπλοκές γίνονται όλο και πιο συχνές και όλο και πιο επιζήμιες.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις ενός γερμανικού κυβερνητικού ερευνητικού ινστιτούτου, κάποια στιγμή σύντομα, το εργατικό δυναμικό της χώρας που αριθμεί 47 εκατομμύρια άτομα θα σταματήσει να αυξάνεται. Ίσως έχει ήδη σταματήσει.
Αυτή ακριβώς η στιγμή θα είναι το αποκορύφωμα ενός οικονομικού υπερκύκλου που μεταμόρφωσε μια χώρα κατεστραμμένη από τον πόλεμο σε εργοστάσιο παραγωγής και σε μια από τις πλουσιότερες χώρες του κόσμου. Ό,τι κι αν επακολουθήσει, η εποχή κατά την οποία πολλές γενιές Γερμανών είδαν το βιοτικό τους επίπεδο να ανεβαίνει χάρη στη σταθερή αύξηση του εργατικού δυναμικού, πλησιάζει στο τέλος της.
«Αυτές οι μέρες τελείωσαν», δήλωσε νωρίτερα φέτος η αναπτυξιακή τράπεζα KfW. «Τα θεμέλια για περαιτέρω άνοδο της ευημερίας καταρρέουν».
Αν δεν συμβεί κάποια σημαντική αλλαγή, το εργατικό δυναμικό της Γερμανίας θα συρρικνωθεί δραματικά τα επόμενα χρόνια, υπονομεύοντας την οικονομική ανάπτυξη, ενισχύοντας τις πληθωριστικές πιέσεις και θέτοντας ιδιαίτερα δύσκολες προκλήσεις στις μεταποιητικές επιχειρήσεις που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρώπης. Κατά την επόμενη δεκαετία, η προσφορά εργατικού δυναμικού θα συρρικνωθεί κατά 3 εκατομμύρια άτομα ή 7%, εκτός εάν οι Γερμανοί που συνταξιοδοτούνται αντικατασταθούν από σημαντική εισροή μεταναστών.
Μόνο για να παραμείνει σταθερή στα ίδια επίπεδα, η χώρα χρειάζεται 400.000 νεοεισερχόμενους ετησίως. Ενώ ο αριθμός αυτός έχει επιτευχθεί σε διάφορα σημεία στο παρελθόν, η μετανάστευση προς τη Γερμανία έχει ενισχυθεί από τους πρόσφυγες που προέρχονται από χώρες όπως η Συρία και η Ουκρανία. Και μετά την εμπειρία αυτών των ετών, οι ψηφοφόροι είναι επιφυλακτικοί απέναντι στις υποσχέσεις ότι η μετανάστευση μπορεί να ενισχύσει την ανάπτυξη. Αυτός ήταν ο ισχυρισμός το 2015, αλλά μόνο οι μισοί περίπου από τους πρόσφυγες που έφτασαν κατά τη διάρκεια εκείνου του κύματος είχαν βρει δουλειά πέντε χρόνια αργότερα.
Ο Σούλτε – Σουέντχοφ συγκρίνει την κρίση με την κλιματική αλλαγή: μια αργή καταστροφή που οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής έχουν δει να έρχεται εδώ και χρόνια. Και όπως και με την υπερθέρμανση του πλανήτη, λέει ότι οι προτεινόμενες λύσεις φαίνονται ανεπαρκείς.
Ο ενεργός πληθυσμός στη Γερμανία κορυφώθηκε στα τέλη του περασμένου αιώνα, αλλά η χώρα κατάφερε να αποφύγει τη δημογραφική μείωση για αρκετό καιρό χάρη στην άφιξη εκατομμυρίων μεταναστών και στην αύξηση του αριθμού των γυναικών που εργάζονται. Αλλά και οι δύο τάσεις μειώνονται τώρα, καθώς αυτοί που γεννήθηκαν μεταπολεμικά συνταξιοδοτούνται.
Αυτό σημαίνει ότι η οικονομία θα εξαρτηθεί από την αύξηση της παραγωγικότητας των εργαζομένων που διαθέτει προκειμένου να προωθήσει την επέκταση. Κατά συνέπεια, η συνολική ανάπτυξη είναι απίθανο να ξεπεράσει το 1% για δεκαετίες, σύμφωνα με τις προβλέψεις του Bloomberg Economics.
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο περιγράφει μια παρόμοια ζοφερή προοπτική. «Οι δυσμενείς συνθήκες από τη γήρανση του πληθυσμού είναι ήδη υπαρκτές και θα συνεχίσουν να επιταχύνονται τα επόμενα χρόνια», ανέφερε ο Κέβιν Φλέτσερ, επικεφαλής πρόσφατης αποστολής του ΔΝΤ στη Γερμανία.
Σύμφωνα με το Bloomberg Economics, η Γερμανία αντιμετωπίζει μεγαλύτερη δημογραφική επιβάρυνση στην ανάπτυξη από οποιονδήποτε δυτικό εταίρο της για την επόμενη δεκαετία. Μόνο η Ιαπωνία – ιστορικά μια πιο κλειστή κοινωνία με χαμηλότερο ποσοστό συμμετοχής των γυναικών στην εργασία και ταχύτερη γήρανση του πληθυσμού – βρίσκεται πιο μπροστά από τη Γερμανία.
Οι δύο κύριοι μοχλοί που έχουν στη διάθεσή τους οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής είναι η αύξηση του αριθμού των εργαζομένων και η αξιοποίηση στο έπακρο των ήδη εργαζομένων. Και τα δύο μπορεί να αποδειχθούν πολύ δύσκολα.
Η μετανάστευση έχει αποτελέσει σημαντική ευλογία για την οικονομία της Γερμανίας και παραμένει ο πιθανότερος τρόπος για να αλλάξει η πορεία της χώρας. Ο υπουργός Εργασίας δεσμεύτηκε ότι η κυβέρνηση θα κάνει τα πάντα για να προσελκύσει εξειδικευμένους εργαζόμενους. Όμως το κύμα μεταναστών από την κεντρική και ανατολική Ευρώπη επιβραδύνεται καθώς το βιοτικό επίπεδο στις χώρες αυτές πλησιάζει τη Γερμανία.
Η μετανάστευση παραμένει ένα πολιτικά ύπουλο ζήτημα και η γερμανική κοινωνία αγωνίζεται να ενσωματώσει ένα εκατομμύριο Ουκρανούς που έφτασαν πέρυσι. Οι τοπικοί αξιωματούχοι λένε ότι τα σχολεία είναι γεμάτα και δεν υπάρχουν αρκετές κατοικίες, ενώ η υποστήριξη προς την αντιμεταναστευτική Εναλλακτική για τη Γερμανία έχει αυξηθεί κατακόρυφα.
Στην Ιταλία, η οποία πρόκειται να είναι η επόμενη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης που θα αντιμετωπίσει σοβαρούς δημογραφικούς κινδύνους μόνο το 40% των γυναικών σε ηλικία να εργαστούν είναι οικονομικά ενεργές, πράγμα που σημαίνει ότι υπάρχει μια δεξαμενή επιπλέον εργατικού δυναμικού που μπορεί να αξιοποιηθεί. Αλλά η Γερμανία έχει ήδη αντλήσει αυτόν τον πόρο. Το ποσοστό συμμετοχής των γυναικών έχει αυξηθεί κατά περίπου 10 ποσοστιαίες μονάδες τα τελευταία 30 χρόνια, φέρνοντάς την στα ίδια επίπεδα με τις ΗΠΑ και πάνω από τις άλλες μεγάλες χώρες της ΕΕ.
Μια ομάδα που η Γερμανία θα μπορούσε να έχει μεγαλύτερη επιτυχία αξιοποίησης είναι οι άνθρωποι σε ηλικία συνταξιοδότησης. Ενώ έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο από το 2000, τα τελευταία χρόνια παρουσιάζει στασιμότητα. Λιγότερο από το 9% των Γερμανών 65 ετών και άνω εργάζονται, σε σύγκριση με σχεδόν 20% στις ΗΠΑ και περίπου έναν στους τέσσερις ηλικιωμένους Ιάπωνες. Με την ηλικία συνταξιοδότησης να αυξάνεται σταδιακά στα 67 έτη έως το 2030, ο αριθμός αυτός θα πρέπει να αυξηθεί αλλά με αργούς ρυθμούς..
Μετά την ταχεία αύξησή της κατά τις δεκαετίες πριν από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, η παραγωγικότητα της εργασίας στη Γερμανία έχει μείνει στάσιμη τα τελευταία χρόνια. Έχει αυξηθεί λιγότερο από 2% από το 2015, σε σύγκριση με 8% στις ΗΠΑ την ίδια περίοδο, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ.
Ένας παράγοντας πίσω από αυτό είναι το πόσο πολύ υστερεί σε σχέση με άλλες χώρες στη μετάβαση στην ψηφιακή εποχή. Ο δείκτης ψηφιακής οικονομίας και κοινωνίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατατάσσει τη Γερμανία στη 13η θέση μεταξύ 27 χωρών μελών το 2022, μόλις λίγο πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ.
Το φαινόμενο ChatGPT πυροδότησε φέτος ένα νέο κύμα αισιοδοξίας ότι η τεχνητή νοημοσύνη και η ρομποτική θα μπορούσαν να βοηθήσουν προηγμένες οικονομίες όπως η Γερμανία να διαχειριστούν τη γήρανση του πληθυσμού τους.
Η νέα τεχνολογία μπορεί να αυξήσει την παραγωγικότητα, αλλά εξακολουθούν να χρειάζονται ειδικευμένοι εργαζόμενοι για την εξυπηρέτηση των ρομπότ και τη δημιουργία της ψηφιακής υποδομής και αυτό επιστρέφει στο θεμελιώδες πρόβλημα της χώρας.
Βιομηχανίες υψηλής τεχνολογίας και μηχανολογικές βιομηχανίες που βρίσκονται εδώ και πολύ καιρό στο επίκεντρο του ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος της Γερμανίας και στο παρελθόν εξυπηρετούνταν από μια σταθερή ροή εξειδικευμένων εργαζομένων από τα περίφημα επαγγελματικά σχολεία και τα προγράμματα μαθητείας της χώρας. Αλλά οι νέοι Γερμανοί δεν θέλουν πλέον να μάθουν αυτές τις δεξιότητες.
Όλο και περισσότεροι φοιτητές επιλέγουν να σπουδάσουν στο πανεπιστήμιο αντί γι’ αυτό, ενώ η πανδημία δημιούργησε πρόσθετα εμπόδια στο να ταιριάξουν οι εταιρείες με τους πιθανούς υποψηφίους.
Ο Σούλτε Σουέντχοφ μπορεί να καταλάβει την οικονομική λογική για τη μετατόπιση των δραστηριοτήτων του σε μια πιο δυναμική τοποθεσία παραγωγής όπως το Μεξικό, όπου θα μπορούσε να αξιοποιήσει μια έτοιμη προσφορά εξειδικευμένων εργαζομένων, αλλά λέει ότι αυτές οι πρωτοβουλίες δεν είναι γι’ αυτόν. «Είμαι πολύ πατριώτης», λέει.
Παρ’ όλα αυτά, είναι απαισιόδοξος για τις προοπτικές της χώρας του αν δεν γίνει μια σημαντική αλλαγή κατά του δημογραφικού μαρασμού..
«Διαφορετικά πρέπει απλώς να περιοριστούμε οικονομικά και να αποδεχτούμε ότι η ανάπτυξη συμβαίνει αλλού», αναφέρει χαρακτηριστικά .
Διαβάστε ακόμα
Το Aγιον Oρος, η αλήθεια για τον τουρισμό, η μεταγραφή της Ιντρακάτ και η βίλα Νάτση στο Ελληνικό
Επενδυτικό comeback ετοιμάζει ο Τζον Κουδούνης με «κλειδί» τον Αντετοκούνμπο (pics)
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο ΘΕΜΑ