Σε μια εξοχική κατοικία κοντά στη Φρανκφούρτη αυτό το Σαββατοκύριακο, η πρόεδρος της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ και οι συνεργάτες της θα προσπαθήσουν να λύσουν τα προβλήματα που δημιούργησε η μεγαλύτερη οικονομική αναδιάρθρωση εδώ και δύο δεκαετίες.
Για πρώτη φορά μετά από το ξέσπασμα της πανδημίας το ΔΣ της τράπεζας θα συναντηθεί με φυσική παρουσία. Ο στόχος τους, η ανασυγκρότηση της ΕΚΤ για τον 21ο αιώνα με νέο πληθωριστικό στόχο, καλύτερους τρόπους υπολογισμού της οικονομίας και νέα πλάνα για την αντιμετώπιση απειλών όπως η ανισότητα και η κλιματική αλλαγή.
Τα αποτελέσματα αναμένεται να ανακοινωθούν κατά τη διάρκεια του Φόρουμ της ΕΚΤ στις 28 και 29 Σεπτεμβρίου.
Η ιδέα ενός review πρωτοειπώθηκε από τον επικεφαλής της Κεντρικής Τράπεζας της Φινλανδίας Ολι Ρεν ο οποίος το 2018 προσπάθησε να διαδεχθεί τον Μάριο Ντράγκι ως πρόεδρο της ΕΚΤ. Οταν η Κριστίν Λαγκάρντ επιλέχθηκε αντί αυτού, αποφάσισε να αφήσει το δικό της στίγμα.
Από το προηγούμενο review του 2003, η ευρωζώνη έχει επεκταθεί από 12 κράτη-μέλη σε 19, έχει υποστεί δύο τεράστιες κρίσεις και έχει δει την παγκόσμια οικονομία να αλλάζει ριζικά.
Η υπόσχεση της Λαγκάρντ
Ο πληθωρισμός έχει βρεθεί υπό το στόχο της ΕΚΤ εδώ και χρόνια, απειλώντας την αξιοπιστία της. Αλλοι πίστευαν πως προβλήματα όπως η γήρανση του ευρωπαϊκού πληθυσμού, η παγκοσμιοποίηση ή η ψηφιοποίηση των οικονομιών ή η απαγκίστρωση της σχέσης μεταξύ της αγοράς εργασίας και του πληθωρισμού επηρέαζαν τους στόχους της κεντρική τράπεζας.
Οι νομοθέτες ήταν έτοιμοι να ανασυνταχθούν μετά από τα δύσκολα χρόνια του Ντράγκι όπου τα αμφιλεγόμενα εργαλεία όπως τα αρνητικά επιτόκια και το QE είχαν θεσπιστεί. Με υπόσχεση πως δε θα αφήσει τίποτα παράμερα η Κριστίν Λαγκάρντ ανακοίνωσε νέο review τον Ιανουάριο του 2020. Από τα πρώτα οκτώ νέα θέματα, η κλιματική αλλαγή στην οποία η Λαγκάρντ προσηλώνεται έγινε άμεσα ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα θέματα, με μερικούς να υποθέτουν πως η ΕΚΤ θα παρασυρθεί στα “νερά” των προβλημάτων των εκλεγμένων πολιτικών. Ο πληθωριστικός στόχος, ο οποίος είναι αρκετά πιο τεχνικός, είχε επίσης δημιουργήσει αμφιβολίες. Ο στόχος ήταν αρκετοί μήνες αναλύσεων και ανακοίνωση των αποτελεσμάτων, αλλά η πανδημία άλλαξε τα δεδομένα ριζικά.
Ο περασμένος Μάρτιος σημαδεύτηκε από την κατάρρευση των αγορών και από lockdowns αλλά και από την ανάγκη για εξεύρεση λύσεων και υποστήριξης προς τις παραπαίουσες οικονομίες, που οδήγησε στο πιο ισχυρό πρόγραμμα επαναγοράς ομολόγων της ΕΚΤ.
Το debate για το review το οποίο αρχικά είχε προγραμματιστεί για την 1η Απριλίου καθυστέρησε έξι εβδομάδες, και μετά μόνιμα. Μόνο με την έλευση του καλοκαιριού ένιωσε η Λαγκάρντ έτοιμη να το κανονίσει για τον Σεπτέμβριο με τέλος τον επόμενο χρόνο, θέτοντας επί τάπητος 4 επιπλέον θέματα, σε συνολικά δώδεκα, και προσθέτοντας το 13ο, την εργασία, το 2021. Περίπου 650 άτομα άρχισαν να εργάζονται για τη συνάντηση, με εκατοντάδες συνεργάτες.
Η όλη επιχείρηση συντονίζεται από την Επιτροπή Νομισματικής Πολιτικής που αποτελείται από μέλη της ΕΚΤ και εθνικών κεντρικών τραπεζών, με επικεφαλής τον οικονομολόγο Φίλιπ Λέιν. Ο Φρανκ Σμετς είναι επικεφαλής του γραφείου συντονισμού.
To όλο πόνημα είναι πολύ μεγαλύτερο από την προηγούμενη μορφή του η οποία κάλυπτε μόλις δύο θέματα και διήρκεσε μόλις επτά μήνες. Μοιάζει με το πρόγραμμα της Fed, το λεγόμενο “Fed Listens” το οποίο ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2019 και είχε πέντε συναντήσεις μέχρι να ανακοινωθούν τα αποτελέσματα τον Αύγουστο του 2020.
Η Λαγκάρντ υποστηρίζει πως η όλη διαδικασία ήταν “all-inclusive” έτσι ώστε οι βιομηχανίες, οι ΜΚΟ, οι ακαδημαϊκοί, οι νομοθέτες και οι πολίτες να έχουν όλοι φωνή. Γι αυτό και κράτησε 18 “listening events” κατά τα οποία περίπου 4000 άτομα απάντησαν σε virtual ερωτηματολόγια για τις ανησυχίες τους.
Τα στελέχη της ΕΚΤ μελέτησαν τα δεδομένα του πληθωρισμού και των τιμών πριν τη μεσοπρόθεσμη αναθεώρησή τους τον περασμένο Φεβρουάριο. Από τότε, έχουν προσηλωθεί σε ευρύτερα θέματα όπως η οικονομική σταθερότητα και η αλληλεπίδραση των νομισματικών και χρηματοπιστωτικών πολιτικών.
Πολλοί αστειεύονται πως ό,τι κι αν αποφασίσουν, τουλάχιστον θα έχουν δημιουργήσει ένα πλήθος ερευνητικών στοιχείων. Τα στελέχη “πνίγονται” από στοιχεία πριν από κάθε debate. Πολλοί αναφέρουν πως έχουν γεμίσει φακέλους ολόκληρους με σημειώσεις έτσι ώστε να μπορούν να τα παρακολουθούν, ενώ άλλοι βασίζονται στις προσπάθειες των εργαζομένων τους για σύμπτυξη. Η συνεδρία για την “εργαλειοθήκη” της ΕΚΤ έφτασε τις 500 σελίδες, ενώ η συνεδρία για τη νομισματική και οικονομική στρατηγική έφτασε τις 800 σελίδες.
Οι παρουσιάσεις μελετώνται από την Επιτροπή πριν φτάσουν στα χέρια του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ αλλά η Λαγκάρντ είχε χάσει την υπομονή της όταν προηγούμενες συνεδρίες είχαν διαρκέσει για πάνω από 90 λεπτά και τελικά κατάφερε να τις μειώσει στα 30 λεπτά. Η Λαγκάρντ, η οποία έχει πολλάκις επικρίνει τα στελέχη της ΕΚΤ κατά τη διάρκεια αυτών των ψηφιακών συναντήσεων συνήθως μιλά στο τέλος, ενώ έχει ζητήσει από τα στελέχη να μη σχολιάζουν δημόσια τα αποτελέσματα των συνεδριών.
Δύο σημαντικά σημεία στο συνέδριο κοντά στη Φρανκφούρτη θα είναι ο πληθωρισμός και η κλιματική αλλαγή. Ο πληθωριστικός στόχος είναι καίριο σημείο αν και οι όποιες αλλαγές θα είναι ελάχιστες. Ολοι συμφωνούν πως πρέπει να αλλάξει αλλά κανείς δε συμφωνεί στο πόσο. Αρκετοί αποζητούν ένα στόχο του 2% με ελαστικότητα για την επίτευξή του ενώ άλλοι ζητούν μεγαλύτερο πληθωριστικό στόχο, ιδιαίτερα στη νότια Ευρώπη.
Η τελευταία αυτή προσπάθεια θυμίζει την αντίστοιχη της Fed η οποία έθεσε μεν στόχο 2% αλλά πρόκειται να δεχθεί πληθωρισμό υπό ή άνω του ποσοστού όταν αυτό κρίνεται αναγκαίο. Ο Ρεν ζήτησε κάτι παρόμοιο, ενώ ο Λέιν αποδέχθηκε την πρόταση αλλά πρότεινε μία “συμμετρική” απάντηση, αντιδρώντας άμεσα σε υπό ή υπερπληθωρισμό χωρίς να επιμένει σε “συμμετρικά” αποτελέσματα, κάτι που σημαίνει πως η αύξηση των τιμών δε θα χρειάζεται να έχει ως μέσο όρο το 2% πάντα.
Οι συνομιλίες για την κλιματική αλλαγή έχουν αποτελέσει άλλο ένα “αγκάθι” στις διαπραγματεύσεις. Η Λαγκάρντ αποζητά από την ΕΚΤ μια συνολική και γενική απάντηση αν και αρκετοί φοβούνται πως η επικέντρωση στο ζήτημα μπορεί να τους αποσπάσει την προσοχή από το θέμα της εξισορρόπησης των τιμών. Μερικοί ανέφεραν πως η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής θα πρέπει να έρθει σε δεύτερη μοίρα σε σχέση με την αντιμετώπιση της ανισότητας όσον αφορά την ΕΚΤ.
Ενα άλλο σημείο διάσπασης είναι και η ουδετερότητα της αγοράς η οποία αυτή τη στιγμή συμβαίνει μέσω της αγοράς ομολόγων ως προς εξισορρόπηση της σύνθεσης της αγοράς. Αποτελεί σημαντικό θέμα για τα στελέχη που υποστηρίζουν πως δε θα πρέπει να ευνοούν ορισμένες βιομηχανίες αλλά σημαίνει αυξημένη αγορά χρέους βιομηχανιών που βασίζονται στην παραγωγή υδρογονανθράκων.
Διαβάστε ακόμα
Αλέξης Τσίπρας: Τι «ψάχνει» σε Βρυξέλλες και Βερολίνο
Δρ Χρήστος Ε. Γεωργίου: Το μυστικό της διαδοχής στις οικογενειακές επιχειρήσεις
Τι σημαίνει για την Ελλάδα η συμφωνία για παγκόσμιο εταιρικό φόρο