Tα αποθέματα φυσικού αερίου της Ευρώπης δεν ήταν ποτέ τόσο άδεια.
Μόλις τέσσερις μήνες μετά τις δηλώσεις του Αμερικανού απεσταλμένου για την ενεργειακή ασφάλεια Amos Hochstein σύμφωνα με τις οποίες η Ευρώπη δεν έχει λάβει βήματα για την εξασφάλιση των αποθεμάτων της ενόψει του χειμώνα, η Γηραιά Ήπειρος αντιμετωπίζει μια τεράστια έλλειψη η οποία έχει οδηγήσει τις τιμές του φυσικού αερίου σε ραγδαία άνοδο, ασκώντας ασφυκτικές πιέσεις σε εταιρείες και νοικοκυριά.
Η κρίση αυτή έχει μετατρέψει την Ευρώπη σε έρμαιο του Ρώσου Προέδρου Πούτιν, ο οποίος παραμένει απρόβλεπτος.
Aν και η παρούσα κρίση τελματώθηκε απότομα, πολλοί την είχαν προβλέψει εδώ και αρκετά χρόνια. Η Ευρώπη βρίσκεται εν μέσω ενεργειακής μετάβασης, κλείνοντας τα εργοστάσια καύσης άνθρακα και μεταπηδώντας σε αυτά που χρησιμοποιούν ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Τόσο η αιολική όσο και η ηλιακή ενέργεια είναι καθαρές πηγές ενέργειας αλλά τα επίπεδα παραγωγής τους παραμένουν αβέβαια, όπως διαφαίνεται και στην πρόσφατη, περσινή μείωση του επιπέδου παραγωγής αιολικής ενέργειας το 2021.
Η κρίση επιδεινώθηκε όσο αυξανόταν η επιρροή της Μόσχας στην ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας. Η Gazprom PJSC ξεκίνησε να θέτει πλαφόν εξαγωγής προς την ήπειρο, επιδεινώνοντας την κατάσταση, πιέζοντας για πλήρη και άμεση λειτουργία του αγωγού Nord Stream 2.
Παράλληλα, χώρες όπως η Ιαπωνία και η Κίνα αύξησαν τις εισαγωγές LNG προετοιμαζόμενες για τον χειμώνα. Η Ευρώπη βρέθηκε με άδεια αποθέματα και χωρίς επιλογές αναπλήρωσής τους κατά τη διάρκεια των θερινών μηνών, όταν οι τιμές είναι μειωμένες.
Τι ξέχασαν οι Ευρωπαίοι ηγέτες
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν έμοιαζαν να ανησυχούν. Στις 14 Ιουλίου αποκάλυψαν το πιο γενναίο σχέδιο μετάβασης σε καθαρές πηγές ενέργειας για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Με το βλέμμα τους σε μακροπρόθεσμα θέματα οι πολιτικοί ξέχασαν πως καλούνται να αντιμετωπίσουν τα βραχυπρόθεσμα, συγκεκριμένα αυτά της έλλειψης ενεργειακών πόρων κατά τη μεταβατική περίοδο.
Η παραγωγή φυσικού αερίου της Ευρώπης κατέγραφε συνεχή μείωση τα τελευταία χρόνια. Αυτό με τη σειρά του σήμαινε την ολοένα και αυξανόμενη εξάρτησή της από τις εισαγωγές.
Τώρα η Ρωσία αναμένεται να εδραιώσει την κυριαρχία της ως η μεγαλύτερη προμηθευτής ενέργειας της Ευρώπης. Η Gazprom και οι ευρωπαϊκές χώρες έχουν επενδύσει $11 δισ στον αγωγό Nord Stream 2 που ενώνει τη Γερμανία με τη Ρωσία μέσω του βυθού της Βαλτικής.
Οι συνεχόμενες κυρώσεις των Αμερικανών και η πρόσφατη αλλαγή κυβέρνησης στη Γερμανία καθυστερούν τη λειτουργία του αγωγού, ταρακουνώντας τις ευρωπαϊκές αγορές ενέργειας, με το φυσικό αέριο να αγγίζει συνεχώς νέα υψηλά. Σύμφωνα με δηλώσεις του Πούτιν στις 24 Δεκεμβρίου, η λειτουργία του Nord Stream 2 θα μειώσει τις τιμές άμεσα.
Αν και η πρόσφατη εισαγωγή μεγάλης ποσότητας LNG από τις ΗΠΑ έχει προσφέρει κάποια όποια ανακούφιση, πρόκειται μόνο για μια παροδική λύση. Η Γαλλία πρέπει να κλείσει αρκετά από τα εργοστάσια πυρηνικής της ενέργειας για επισκευές και συντήρηση, κάτι που θα μειώσει την ικανότητα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας κατά 30%. Η Γερμανία, από την πλευρά της, αναμένεται να κλείσει όλα τα πυρηνικά της εργοστάσια. Οι φόβοι πως η Ευρώπη θα ξεμείνει από φυσικό αέριο και θέρμανση μέσα στο χειμώνα, παραμένουν.
Τα αποθέματα βρίσκονται στο 56% της πληρότητάς τους, 15% υπό το μέσο όρο δεκαετίας. Σύμφωνα με την εταιρεία αναλύσεων Wood Mackenzie Ltd, εάν δεν υπάρξουν ακραίες κλιματικές συνθήκες, το ποσοστό αυτό θα μειωθεί στο 15% μέχρι το τέλος Μαρτίου.
Ο ρόλος της Ουκρανίας
Με την ενεργειακή πολιτική να βασίζεται στις επιμέρους αποφάσεις των κρατών-μελών, οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι δεν έχουν τη δυνατότητα επιβολής λύσεων. Η κατάσταση επιδεινώνεται εάν αναλογιστεί κανείς πως η Ρωσία έχει συγκεντρώσει στρατεύματα στα σύνορα με την Ουκρανία, κάτι που πολλοί υποθέτουν πως αποτελεί προάγγελος στρατιωτικής εισβολής.
Περίπου το 1/3 του ρωσικού φυσικού αερίου περνάει από την Ουκρανία και υπάρχει κίνδυνος παύσης της λειτουργίας των αγωγών αυτών, αν και κάτι τέτοιο δεν είχε συμβεί το 2014 όταν η Ρωσία προσάρτησε την Κριμαία.
Η ενεργειακή κρίση προφανώς μειώνει την ικανότητα διπλωματικών πιέσεων της Δύσης προς τους Ρώσους οι οποίοι κρατούν όλα τα χαρτιά και μπορούν να κλείσουν ή να ανοίξουν τις κάνουλες όποτε θελήσουν.
Οι επενδυτές της αγοράς προετοιμάζονται για τα χειρότερα, με τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης μέχρι το 2023 να έχουν καταγράψει άνοδο τιμής 40% τον τελευταίο μήνα. Αρκετοί υπολογίζουν πως η κρίση θα κρατήσει μέχρι το 2025, όταν δηλαδή ολοκληρωθούν τα νέα πρότζεκτ των ΗΠΑ στο LNG και η χώρα θα αυξήσει σημαντικά τις εξαγωγές προς το εξωτερικό.
Διαβάστε ακόμα:
Το μεγάλο comeback των ελληνικών τραπεζών στο εξωτερικό – Ποιες χώρες βρίσκονται στο βεληνεκές τους
Handelsblatt: Από την παγίδα χρέους θα γλυτώσουν μόνο Ελλάδα και Πορτογαλία