Η ΕΕ μπορεί να προσφέρει φθηνά δανεικά στο Νότο – Το ερώτημα είναι αν ο Νότος θα δεχθεί να τα πάρει

Η Ιταλία, η Ελλάδα και άλλες κυβερνήσεις της Νότιας Ευρώπης ζήτησαν βοήθεια από τα πιο πλούσια μέλη της ΕΕ για να αντιμετωπίσουν την άνευ προηγουμένου ύφεση που κατακλύζει την ήπειρο. Θα τους προσφερθεί σε κάποιο βαθμό – αν και δεν είναι σαφές εάν πρόκειται να την χρησιμοποιήσουν.

Στην αποψινή τηλεδιάσκεψη του Eurogroup, οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης θα επιδιώξουν συμφωνία προκειμένου ο ESM να παράσχει πιστωτικές γραμμές σε καθεμία από τις κυβερνήσεις του μπλοκ, χωρίς όμως τους επαχθείς όρους των μνημονίων που συνόδεψαν τα δάνεια που χορηγήθηκαν κατά τη διάρκεια την κρίσης χρέους στην Ελλάδα και αλλού.

Αυτό θα επιτρέψει στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας να δανείσει στην Ιταλία σαν να δάνειζε μια χώρα με κορυφαία πιστοληπτική αξιολόγηση, χωρίς πολλές πολλές ερωτήσεις.

Υποστηριζόμενος από την πιστοληπτική αξιοπιστία της Γερμανίας, ο ESM μπορεί να δανείστεί χρήματα με αρνητικό επιτόκιο, και στη συνέχεια να τα δανείζει σε κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ χρεώνοντας ένα μικρό τέλος.

Με το κόστος δανεισμού στην περιφέρεια της ζώνης του ευρώ να σκαρφαλώνει τους τελευταίους μήνες λόγω της ύφεσης που προκαλεί ο κορωνοϊός, οι κυβερνήσεις που δεν έχουν αρκετά μετρητά θα μπορούσαν να εξοικονομήσουν έτσι δισεκατομμύρια που είναι απαραίτητα για να μετριάσουν το πλήγμα της ύφεσης.

Το πρόγραμμα θα μπορούσε να τεθεί σε εφαρμογή τον Ιούνιο, αλλά η τοξική πολιτική αντιπαράθεση θα μπορούσε να εξουδετερώσεις το «δώρο» των 240 δισεκατομμυρίων ευρώ.

Στην Ιταλία, ο πρωθυπουργός Τζουζέπε Κόντε, υπό την πίεση λαϊκιστών τόσο εντός όσο και εκτός του προβληματικού κυβερνητικού συνασπισμού του, είχε αρχικά αποκλείσει τη χρήση των πιστωτικών γραμμών από τον ESM, δεδομένου του στίγματος των μνημονίων που συνόδευαν τις διασώσεις την τελευταία δεκαετία.

Η ελληνική κυβέρνηση είπε επίσης ότι δεν σκοπεύει να τα αξιοποιήσει, παρόλο που το κόστος δανεισμού για το πιο χρεωμένο κράτος της Ευρώπης είναι πολύ υψηλότερο από τους όρους που θα μπορούσε να εξασφαλίσει από τον ESM.

Σε μια προσπάθεια να καθησυχάσει τον Νότο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε την Πέμπτη να εξαλείψει ουσιαστικά όλους τους συνηθισμένους όρους που θα συνόδευαν τα δάνεια, όπως τακτικές επισκέψεις ελεγκτών για να ελέγξουν τα οικονομικά του κράτους. Οι ιταλικές εφημερίδες ανέδειξαν την έλλειψη όρων την Παρασκευή, με την Corriere della Sera να γράφει στο πρωτοσέλιδό της: «Η Ευρώπη δεσμεύεται: Ο ESM χρηματοδοτεί υγειονομικές δαπάνες χωρίς όρους».

«Με τα δάνεια του ESM χωρίς όρους για όσους το ζητούν, οι Βρυξέλλες ανοίγουν το δρόμο για την Ιταλία», απηχεί η La Repubblica. Ο ίδιος ο Κόντε μαλάκωσε τη θέση του για το θέμα τον περασμένο μήνα. «Είμαστε έτοιμοι να εργαστούμε για αυτή τη νέα πιστωτική γραμμή, προκειμένου να μην εισαχθούν προϋποθέσεις», είπε ο Κόντε στους γερουσιαστές στις 21 Απριλίου.

Όμως, ενώ η Ιταλία έχει κάπως χαλαρώσει την αντίστασή της, το θέμα παραμένει αμφιλεγόμενο, καθώς χώρες όπως οι Κάτω Χώρες προσπαθούν να μειώσουν την ακτίνα δράσης των ευνοικών δανείων και το χρόνο που θα είναι διαθέσιμα, προκειμένου να μην νομίσουν οι ψηφοφόροι τους ότι ο Νότος παίρνει λευκή επιταγή.

Ταμείο Ανάκαμψης

Η πιστωτική γραμμή για την πανδημία – όπως ονομάστηκε – από τον ESM είναι μέρος του σχεδίου αντίδρασης της ΕΕ απέναντι στην τεράστια ύφεση που προκαλεί η θανατηφόρα πανδημία. Η επιτροπή επεξεργάζεται επίσης μια πρόταση για ένα Ταμείο Ανάκαμψης που θα συγχρηματοδοτείται από τα κράτη μέλη του μπλοκ.

Αυτό το σχέδιο, το οποίο θα στοχεύει στην κινητοποίηση περίπου 2 τρισεκατομμυρίων ευρώ σε επενδύσεις και χρηματοδοτήσεις, σύμφωνα με ένα προσχέδιο που είδε το Bloomberg τον περασμένο μήνα, είναι ακόμη πιο αμφιλεγόμενο, με τα κράτη μέλη να διαφωνούν για το μέγεθός του, αλλά και για το αν θα δίνει ευνοϊκά δάνεια ή επιχορηγήσεις.

Το μπλοκ των 9 νότιων κρατών μελών με επικεφαλής τη Γαλλία – στο οποίο συμμετέχει και η Ελλάδα – ζητά να χρηματοδοτηθεί το Ταμείο Ανάκαμψης από κοινή έκδοση χρέους και τα μετρητά του να διοχετευτούν σε κράτη μέλη που το χρειάζονται περισσότερο με τη μορφή επιχορηγήσεων. «Διαφορετικά, απλώς θα αναπαράγει τη λογική των ήδη υπαρχόντων μέσων», δήλωσε η γαλλική κυβέρνηση σε υπόμνημα σε άλλα κράτη μέλη, αναφερόμενη στα πιστωτικά όρια του ΕΜΣ.

Σύμφωνα με τη Γαλλική πρόταση που είδε το Bloomberg, το Ταμείο Ανάκαμψης θα πρέπει να προικοδοτηθεί με 150 έως 300 δισ. ευρώ κάθε χρόνο, μεταξύ 2021 και 2023. Οι πόροι του θα προέρχονται από ανάληψη χρέους με κοινές εγγυήσεις, το οποίο θα αποπληρωθεί από τον υπάρχοντα κοινό προϋπολογισμό της ΕΕ σε μια περίοδο που θα φτάσει έως το 2060.

Η Γερμανία, οι Κάτω Χώρες, η Αυστρία και άλλα κράτη-μέλη του Βορρά έχουν ήδη απορρίψει την προοπτική κοινής έκδοσης χρέους, βάζοντας έτσι την Κομισιόν στη δύσκολη θέση να γεφυρώσει διαμετρικά αντίθετες θέσεις. Η εκτελεστική αρχή της ΕΕ αναμενόταν αρχικά να παρουσιάσει την πρότασή της στις 6 Μαΐου, αλλά αυτό δεν αναμένεται τώρα πριν από την τρίτη εβδομάδα του Μαΐου.

Προς το παρόν, οι πιστωτικές γραμμές είναι το μόνο ουσιαστικό εργαλείο κοινής χρηματοδότησης που μπορεί να διατεθεί άμεσα στις οικονομικές οικονομίες. «Η απόρριψη αυτής της νέας πιστωτικής γραμμής σημαίνει ότι προσβάλλουμε τις χώρες που μας στηρίζουν σε αυτή τη μάχη», έχει πει ο Κόντε.