Μια νέα, δύσκολη συνάντηση του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν με τον Τούρκο ομόλογό του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, θέτει σε δοκιμασία την εύθραυστη συμμαχία που επέτρεψε στη Ρωσία και την Τουρκία να συνεργαστούν στη Μέση Ανατολή. Αλλά υπάρχει ένας ακόμα σημαντικός λόγος για τον οποίο τα πράγματα μεταξύ τους δεν μπορούν να ξεπεράσουν κάποια όρια: οι δυο χώρες έχουν βαθιά εδραιωμένους οικονομικούς δεσμούς.
Τα περιθώρια διατάραξης αυτών των σχέσεων δοκιμάστηκαν το 2016 όταν η Μόσχα επέβαλε σαρωτικούς περιορισμούς στις εμπορικές σχέσεις με την Άγκυρα, μετά την κατάρρευση ενός ρωσικού αεροπλάνου στη Συρία από τα τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη. Η διμερής διαμάχη για τις εξαγωγές τροφίμων οδήγησε σε απώλειες θέσεων εργασίας και διεύρυνση του εμπορικού ελλείμματος στην Τουρκία, ενώ παράλληλα ώθησε προς τα πάνω τον πληθωρισμό στη Ρωσία. Ωστόσο οι εμπορικές σχέσεις αποκαταστάθηκαν το 2018 καθώς οι διμερείς σχέσεις βελτιώθηκαν.
Αυτή τη φορά, οι διαφορές θα μπορούσαν να είναι ακόμη μεγαλύτερες, επειδή οι στενές σχέσεις του τελευταίου καιρού μεταξύ Πούτιν – Ερντογάν έχουν εμβαθύνει τους οικονομικούς δεσμούς των δυο χωρών. Η Ρωσία πιστοποίησε τη θέση της ως ο δεύτερος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Τουρκίας, με συνολικό κύκλο εργασιών περίπου 26 δισεκατομμύρια δολάρια, δεδομένου ότι οι επιχειρήσεις έχουν ανακάμψει από την τελευταία δύσκολη περίοδο.
Καθώς οι δύο ηγέτες συναντιούνται σήμερα για συνομιλίες, με σκοπό να προσπαθήσουν να εξομαλύνουν τις πρόσφατες εντάσεις, υπάρχουν πέντε γραφήματα που δείχνουν τι διακυβεύεται εάν οι σχέσεις των δυο χωρών επιδεινωθούν.
Η Τουρκία κατατάσσεται στην έβδομη θέση της λίστας με τους μεγαλύτερους εμπορικούς εταίρους της Ρωσίας, αλλά η Μόσχα κατασκευάζει πυρηνικό εργοστάσιο 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων για τον νότιο γείτονά της, ενώ παράλληλα ξεκίνησε τον Ιανουάριο το σχέδιο για έναν δεύτερο αγωγό φυσικού αερίου κάτω από τον Εύξεινο Πόντο. Η Τουρκία αγόρασε επίσης ένα σύστημα αεροπορικής άμυνας αξίας 2,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων από τη Ρωσία πέρυσι και ταυτόχρονα έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον για την αγορά περισσότερων.
Η τουριστική βιομηχανία της Τουρκίας, μια σημαντική πηγή αναγκαίων εσόδων από τις συναλλαγματικές ισοτιμίες, βασίζεται στη Ρωσία για περίπου το 16% των ξένων επισκεπτών ετησίως και η απαγόρευση πτήσεων το 2016 ήταν ένα σημαντικό πλήγμα. Ο Ερντογάν αναγκάστηκε να προβεί σε προσπάθειες προσέγγισης για την άρση των κυρώσεων εκ μέρους του Πούτιν μετά την πτώση των εσόδων του κλάδου.
Οι Τούρκοι αγρότες ήταν οι μεγάλοι ηττημένοι της πρόσφατης εμπορικής κρίσης μεταξύ των δυο χωρών, καθώς ο Πούτιν απαγόρευσε την εισαγωγή φρούτων και λαχανικών, προκειμένου να βοηθήσει τις εγχώριες επιχειρήσεις να επενδύσουν στην παραγωγή τροφίμων. Η ρωσική κρατική τηλεόραση μεταδίδει πλάνα από μια “τελετουργική” καταστροφή φορτίων από τουρκικές ντομάτες. Η απαγόρευση των φρούτων ήταν η τελευταία που σταμάτησε, τον Μάιο του 2018. Οι πωλήσεις έχουν ανακάμψει από τότε, αλλά δεν έχουν επιστρέψει στα προ του 2016 επίπεδα.
Η Τουρκία είναι η μεγαλύτερη αγορά σιτηρών για τη Ρωσία και οι εξαγωγές έχουν φτάσει σε υψηλά επίπεδα τα τελευταία δύο χρόνια, γεγονός που ενδέχεται να καταστήσει τη Μόσχα πιο ευάλωτη σε αυτή τη συγκυρία. Το 2016, ο Ερντογάν, ως αντίποινα στις εμπορικές απαγορεύσεις εισαγωγής φρούτων- λαχανικών του Πούτιν, εμπόδισε αποτελεσματικά τις εξαγωγές σιταριού προς τη Ρωσία, αλλά η στρατηγική αυτή ενείχε κινδύνους για την Τουρκία, τον μεγαλύτερο εξαγωγέα αλεύρων στον κόσμο και έναν από τους μεγαλύτερους κατά κεφαλήν καταναλωτές ψωμιού.
Ένας άλλος τομέας όπου η Ρωσία έχει επενδύσει σημαντικά στους εμπορικούς δεσμούς με την Τουρκία είναι η αγορά φυσικού αερίου. Η εταιρεία – γίγαντας του φυσικού αερίου Gazprom PJSC ξεκίνησε τον Ιανουάριο τον αγωγό φυσικού αερίου TurkStream κάτω από τον Εύξεινο Πόντο, προκειμένου να αυξήσει το μερίδιό της στην τουρκική αγορά και να μειώσει την εξάρτηση της Ρωσίας από την Ουκρανία ως διαδρομή διέλευσης του φυσικού αερίου.
Το υψηλό εμπορικό έλλειμμα της Τουρκίας και το αυξανόμενο ποσοστό ανεργίας θέτουν τη χώρα σε ασθενέστερη θέση από αυτή της Ρωσίας, στην προσπάθεια να αντιμετωπίσει μια πιθανή επιβράδυνση των εμπορικών σχέσεων των δυο χωρών. Πάνω από το 13% των Τούρκων είναι τώρα άνεργοι, σε σύγκριση με μόλις πάνω από 10% πριν από την τελευταία κρίση. Αντίθετα, ο Πούτιν έχει περάσει τα τελευταία χρόνια δημιουργώντας μερικά από τα μεγαλύτερα αποθέματα ξένου νομίσματος στον κόσμο και περιορίζοντας τις δαπάνες, προκειμένου να καταστήσει τη Ρωσία πιο ανθεκτική στις εξωτερικές απειλές.
