Η Τουρκία, επιδιώκοντας να επεκτείνει την επιρροή της στην Αφρική και να ενισχύσει την ενεργειακή ασφάλεια, θα στείλει το ερευνητικό σκάφος Oruc Reis για να πραγματοποιήσει έρευνες για φυσικό αέριο και πετρέλαιο σε τρία τεμάχια στην αποκλειστική οικονομική ζώνη της Σομαλίας.
Η κίνηση αυτή, την οποία επιβεβαίωσε ο Μοχάμεντ Χάσι, διευθυντής του υπουργείου Πετρελαίου της Σομαλίας, θα μπορούσε να βοηθήσει στη διαφοροποίηση του εφοδιασμού της Τουρκίας με αργό πετρέλαιο και αποτελεί μέρος της προσπάθειας της Άγκυρας να ενισχύσει τους δεσμούς της σε μια περιοχή όπου η Κίνα, η Ρωσία, τα κράτη του Κόλπου και η Δύση ανταγωνίζονται επίσης για την κυριαρχία. Η Τουρκία φιλοδοξεί ότι ο ορυκτός πλούτος της Αφρικής μπορεί να δώσει ώθηση στην προβληματική τουρκική οικονομία.
«Η Αφρική έχει ενδιαφέρον για την Τουρκία επειδή είναι μια περιοχή όπου μπορεί να πειραματιστεί με όλα τα νεοαποκτηθέντα εργαλεία και στόχους της εξωτερικής πολιτικής της», δήλωσε ο Batu Coşkun, ερευνητής με έδρα την Άγκυρα στη δεξαμενή σκέψης του Ινστιτούτου Libyan Sadeq. «Είναι η ήπια ισχύς από τη μία πλευρά, όπως η βοήθεια, η εκπαίδευση και τα κέντρα τουρκικής γλώσσας. Και εμπορικές και οικονομικές σχέσεις από την άλλη πλευρά», είπε. Η Σομαλία αποτελεί πεδίο πειραματισμού καθώς η Τουρκία λειτουργεί εκεί την μεγαλύτερη υπερπόντια στρατιωτική της βάση και τουρκικές εταιρείες διαχειρίζονται το λιμάνι και το αεροδρόμιο της πρωτεύουσας. Η Baykar, η τουρκική εταιρεία μη επανδρωμένων αεροσκαφών που διοικείται από τον γαμπρό του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, Selcuk Bayraktar, προμήθευσε τη Σομαλία με άγνωστο αριθμό drones TB2 για τις επιχειρήσεις κατά της ισλαμιστικής ομάδας al-Shabaab.
Παιχνίδια εξουσίας
Νωρίτερα φέτος, το τουρκικό κοινοβούλιο ενέκρινε πρόταση του Ερντογάν για την αποστολή ναυτικής υποστήριξης στα ύδατα της Σομαλίας εν μέσω αύξησης της πειρατείας στην Ερυθρά Θάλασσα που συνδέεται με επιθέσεις των υποστηριζόμενων από το Ιράν μαχητών Χούθι. «Για την Τουρκία, η Σομαλία προσφέρει μια γεωστρατηγική θέση για να προωθήσει την επιρροή της στο Κέρας της Αφρικής και στον Ινδικό Ωκεανό», δήλωσε ο Ομάρ Μαχμούντ, ανώτερος αναλυτής για την Ανατολική Αφρική της International Crisis Group.
Από τότε που ο λιμός αποδεκάτισε τον πληθυσμό της Σομαλίας το 2011, η Τουρκία έχει ρίξει το βάρος της στο φτωχό έθνος, το οποίο είναι συνώνυμο των συγκρούσεων και της δυστυχίας από τότε που ξέσπασε ένας εμφύλιος πόλεμος δεκαετιών το 1991. Σήμερα, οι νεαροί Σομαλοί μπορούν να φοιτήσουν σε ένα τουρκικό σχολείο που υποστηρίζεται από το κράτος και λειτουργεί από το Ίδρυμα Maarif στη Χαρτζίζα και το Μογκαντίσου. Η βοήθεια την περασμένη δεκαετία ξεπέρασε το 1 δισεκατομμύριο δολάρια, σύμφωνα με το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών και τουρικά προϊοντα από φάρμακα μέχρι ενδύματα έχουν πλημμυρίσει τη Σομαλία.
«Η σχέση μας με την Τουρκία έχει τις ρίζες της σε αιώνες κοινού ισλαμικού πολιτισμού» λέει στο Bloomberg ο Mohamed Osman, ένας 18χρονος μαθητής στο σχολείο του Ιδρύματος Maarif στο Μογκαντίσου. Το σχολείο, που κάποτε ήταν ένα ερειπωμένο καταφύγιο για εσωτερικά εκτοπισμένους, έχει ανακαινιστεί σε σύγχρονες, εξοπλισμένες με ηλεκτρονικούς υπολογιστές αίθουσες διδασκαλίας. Ο Αμπντουλκαντίρ Μοχάμεντ Νουρ, υπουργός Άμυνας της Σομαλίας, μιλάει άπταιστα τουρκικά και αποφοίτησε από πανεπιστήμιο της Άγκυρας. Από το 1992, περισσότεροι από 1.000 Σομαλοί φοιτητές έχουν λάβει υποτροφίες σε τουρκικά πανεπιστήμια και οι περιορισμοί στη βίζα για τους Σομαλούς που επισκέπτονται την Τουρκία είναι ελάχιστοι σε σύγκριση με άλλα αφρικανικά έθνη.
Ευρύτερη στρατηγική
Η διείσδυση της Τουρκίας στη Σομαλία αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης πολιτικής στην Αφρική. Οι εξαγωγές προς την ήπειρο ανήλθαν σε 28,6 δισ. δολάρια το 2023, από 30,6 δισ. δολάρια το 2022, σύμφωνα με στοιχεία που συγκέντρωσε το Bloomberg, με τη μερίδα του λέοντος να πηγαίνει στην Αίγυπτο, το Μαρόκο, τη Νότια Αφρική και τη Νιγηρία. Όλο και περισσότερο, οι συναλλαγές της Άγκυρας με τα αφρικανικά έθνη συνδυάζουν τη συνεργασία στους τομείς των πληροφοριών και της άμυνας με συμφωνίες στους τομείς της εξόρυξης και της ενέργειας.
Νωρίτερα φέτος, αντιπροσωπεία υπό τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών Χακάν Φιντάν επισκέφθηκε την πρωτεύουσα του Νίγηρα και υπέγραψε πλήθος συμφωνιών, αφού η στρατιωτική κυβέρνηση της χώρας έδιωξε τα γαλλικά στρατεύματα και διέταξε τις ΗΠΑ να κλείσουν τη στρατιωτική τους βάση.Ο Νίγηρας είναι ο έβδομος μεγαλύτερος παραγωγός ουρανίου στον κόσμο. Η τουρκική μεταλλευτική εταιρεία MTA αναζητά ήδη χρυσό στη χώρα και έχει επίσης πραγματοποιήσει συνομιλίες με την Αλγερία, την Ακτή Ελεφαντοστού και τη Ζιμπάμπουε τους τελευταίους τρεις μήνες.
Η Τουρκία έχει υπογράψει παρόμοιες συμφωνίες με την Αλγερία, όπου η κρατική εταιρεία ενέργειας, Turkish Petroleum, δήλωσε ότι θα αναζητήσει πετρέλαιο και φυσικό αέριο.
Η Afro Turk SA έχει καταβάλει προσπάθειες να εισέλθει στην αγορά χρυσού της Μπουρκίνα Φάσο και η Turkish Airlines πετάει πλέον σε μερικές από τις πιο απομακρυσμένες γωνιές της ηπείρου.
Η SADAT, ένας ιδιώτης στρατιωτικός εργολάβος της Τουρκίας έχει στείλει συριακό προσωπικό στην περιοχή του Σαχέλ για να στηρίξει τη στρατιωτική χούντα του Νίγηρα, σύμφωνα με το Συριακό Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Ο διευθύνων σύμβουλός της, Melih Tanriverdi, δήλωσε στο Bloomberg σε γραπτή απάντηση σε ερωτήσεις ότι η εταιρεία του επιθυμεί να δραστηριοποιηθεί στην Αφρική, αλλά αρνήθηκε την παρουσία της στον Νίγηρα.
Τέτοιες κινήσεις διευκολύνονται από το συγκεντρωτικό στυλ ηγεσίας του Ερντογάν, σύμφωνα με τον αναλυτή Coşkun, ο οποίος σημείωσε την έλλειψη ελέγχων των εξαγωγών των τουρκικών στρατιωτικών προϊόντων. «Εάν ο Ερντογάν υπογράψει τη συμφωνία, αυτή απλώς θα πραγματοποιηθεί», δήλωσε. «Δεν είναι όπως το Κογκρέσο των ΗΠΑ που εξετάζει κάθε πώληση».
Το ρίσκο
Η επιδίωξη της Τουρκίας για επιρροή στην Αφρική – και ιδιαίτερα στη Σομαλία ενέχει και κινδύνους. Η Σομαλία βρίσκεται σε αντιπαράθεση με την Αιθιοπία – έναν άλλο σταθερό εταίρο της Τουρκίας – για την απόφαση της Αντίς Αμπέμπα να αναγνωρίσει την κυριαρχία του αποσχισθέντος κράτους της Σομαλιλάνδης με αντάλλαγμα μια ναυτική βάση και πρόσβαση σε λιμάνι στην παράκτια πόλη Μπερμπέρα.
Η Άγκυρα διαμεσολαβεί επί του παρόντος σε συνομιλίες μεταξύ της Αιθιοπίας και της Σομαλίας για τον τρόπο επίλυσης της διαφοράς, που αποτελεί βασικό στόχο της εξωτερικής πολιτικής της Άγκυρας, εάν πρόκειται να αρχίσει να εκμεταλλεύεται τα αποθέματα πετρελαίου στην περιοχή. Αυτό προκάλεσε την Τρίτη ένα πικρό παράπονο από τη Σομαλιλάνδη, η οποία την κατηγόρησε για ανάμειξη. «Για την Τουρκία το καλύτερο σενάριο είναι η επίτευξη συμφωνίας, με την Άγκυρα να αναδεικνύεται σε διαμεσολαβητή και την Τουρκία να εδραιώνει τον ρόλο της στο πολιτικό μέτωπο της Ανατολικής Αφρικής», δήλωσε ο Coşkun. «Η Τουρκία δεν επιθυμεί συγκρούσεις όταν θα αρχίσει την εξερεύνηση υδρογονανθράκων». Αλλά τα οφέλη σε περίπτωση που μεσολαβήσει σε μια συμφωνία μεταξύ των δύο και αξιοποιήσει το πετρέλαιο που βρίσκεται κάτω από τον βυθό της Σομαλίας, θα μπορούσαν να είναι τεράστια.
Η Τουρκία επιδιώκει εδώ και καιρό να μειώσει την εξάρτησή της από τις εισαγωγές ενέργειας από τη Ρωσία και το Ιράν, αυξάνοντας με επιτυχία τις εισαγωγές από τις ΗΠΑ, την Αλγερία, την Αίγυπτο και το Αζερμπαϊτζάν.
«Η εξερεύνηση πετρελαίου στα υπεράκτια κοιτάσματα της Σομαλίας και αλλού θα συμβάλει στη στρατηγική διαφοροποίησης της Άγκυρας, στην ανάπτυξη των ενεργειακών δραστηριοτήτων της Τουρκίας και στην επέκταση της περιφερειακής παρουσίας των τουρκικών εταιρειών», δήλωσε ο Αλί Μπακίρ, επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Κατάρ και πρώην διπλωμάτης του Κατάρ στην Τουρκία.
Διαβάστε ακόμη:
Γιάννης Γρατσώνης (BSH Hellas): Aδιατάρακτη η ηγετική της θέση στην αγορά ηλεκτρικών
Cenergy Holdings: Απόβαση στην Αμερική μετά τα μεγάλα deals του πρώτου εξαμήνου
Σούπερ μάρκετ: Μάχη για το συνάλλαγμα των τουριστών
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο ΘΕΜΑ