Στο γραφείο του στον όγδοο όροφο του Ταλίν, ο Kούστι Σαλμ δείχνει ένα χάρτη με σταθμούς παραγωγής ενέργειας, αεροδρόμια και σιδηροδρομικές γραμμές σε όλη τη Φινλανδία, τη Βαλτική και την Πολωνία. Όλα αυτά θα αποτελούσαν πρώτους στόχους για έναν καταιγισμό πυραύλων και μη επανδρωμένων αεροσκαφών σε περίπτωση εισβολής της Ρωσίας. «Ούτε μία χώρα στην περιοχή εκτός από την Ουκρανία δε θα μπορούσε να αντέξει αυτή τη βροχή αεροπορικών επιθέσεων. Ούτε καν για μία ημέρα».

Μέχρι το περασμένο καλοκαίρι, ο Σαλμ ήταν ο κορυφαίος δημόσιος υπάλληλος στο Υπουργείο Άμυνας της Εσθονίας. Υποστηρικτής της στρατιωτικής βοήθειας προς την Ουκρανία, ήταν ανένδοτος στο ότι η χώρα του – και η υπόλοιπη Ευρώπη – ήταν διαχρονικά ανεπαρκώς προετοιμασμένη για μια ρωσική επίθεση. Ο στρατός συμφώνησε μαζί του, ζητώντας 1,6 δισεκατομμύρια ευρώ για πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς. Αυτό ήταν ένα τεράστιο ποσό, περίπου το 10% του ετήσιου εθνικού προϋπολογισμού της Εσθονίας. Η κυβέρνηση αμφιταλαντεύτηκε για το αν θα μπορούσε να βρει τα χρήματα. Από απογοήτευση, ο Σαλμ παραιτήθηκε δημόσια, οδηγώντας το θέμα στην κορυφή της εθνικής ατζέντας. Η κυβέρνηση τελικά υποχώρησε, αλλά ο Σαλμ έφυγε.

Τώρα ακολουθεί μια πιο πρακτική προσέγγιση για τον εξοπλισμό της Ευρώπης. Μαζί με τον πρώην κορυφαίο στρατηγό της Εσθονίας, έναν κορυφαίο επιστήμονα πυραύλων και έναν από τους πλουσιότερους επιχειρηματίες της χώρας, εγκαινίασε την Frankenburg Technologies, μια startup που θέλει να χρησιμοποιήσει τεχνολογία αισθητήρων σχεδιασμένη για smartphones, για να κατασκευάσει μια πλατφόρμα αεράμυνας με ένα μικρό ποσοστό του κόστους των υφιστάμενων συστημάτων.

Η Ευρώπη βρίσκεται στο κατώφλι μιας τεράστιας εκστρατείας αμυντικών δαπανών, αφού η αμερικανική κυβέρνηση του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ έθεσε υπό αμφισβήτηση δεκαετίες αμερικανικής υποστήριξης για την ευρωπαϊκή ασφάλεια. Ως απάντηση, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις σχεδιάζουν να επενδύσουν εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια για την επέκταση και τον εκσυγχρονισμό του στρατού τους.

Τα χρήματα αυτά δε θα πάνε μόνο στις μεγάλες αμυντικές εταιρείες που κυριαρχούν στη βιομηχανία. Ο τρόπος με τον οποίο εξελίχθηκε ο πόλεμος στην Ουκρανία έδειξε την ανάγκη για ταχεία καινοτομία του είδους που μπορούν να προσφέρουν οι νεοφυείς επιχειρήσεις. Η Εσθονία δεν είχε ιστορικά μεγάλη αμυντική βιομηχανία. Μέχρι το 2018, οι ιδιωτικές εταιρείες δεν είχαν καν τη νόμιμη άδεια να παράγουν εκρηκτικά. Η πλήρους κλίμακας εισβολή στην Ουκρανία οδήγησε τη χώρα σε δράση.

Από το 2022, η κυβέρνηση έχει διπλασιάσει τον στρατιωτικό προϋπολογισμό της. Τον Ιανουάριο, ο πρωθυπουργός Κρίστεν Μίχαλ δεσμεύτηκε να δαπανήσει το 5% του ΑΕΠ της χώρας για την άμυνα. Η Εσθονία οχυρώνει τα σύνορά της με τη Ρωσία με ένα δίκτυο κρυφών καταφυγίων πεζικού και ένα «τείχος μη επανδρωμένων αεροσκαφών» για τον εντοπισμό και την κατάρριψη εχθρικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών – αντανακλώντας τη μορφή του πεδίου μάχης στην Ουκρανία, το οποίο χαρακτηρίζεται από πόλεμο χαρακωμάτων και μάχη με μη επανδρωμένα αεροσκάφη υψηλής τεχνολογίας.

Εκτός από το σχεδιασμό ενός εργοστασίου εκρηκτικών υλών, την αγορά πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς και την εφαρμογή ενός αμυντικού φόρου, τον Ιανουάριο η εσθονική κυβέρνηση εγκαινίασε ένα ταμείο 100 εκατομμυρίων ευρώ για επενδύσεις σε νεοσύστατες αμυντικές επιχειρήσεις.

Η μικρή χώρα της Βαλτικής είχε ήδη μια ανθούσα τεχνολογική κοινότητα, διαθέτοντας τις περισσότερες νεοφυείς επιχειρήσεις αξίας 1 δισεκατομμυρίου ευρώ ανά κάτοικο στην Ευρώπη, σύμφωνα με έκθεση της εταιρείας επιχειρηματικών κεφαλαίων Atomico. Η Founders Society, μια ένωση νεοφυών επιχειρήσεων, λέει ότι έχει τώρα περίπου 100 μέλη που εργάζονται σε εφαρμογές που σχετίζονται με την άμυνα. Περίπου τα μισά από αυτά ιδρύθηκαν τα τελευταία τρία χρόνια. 

Μεταξύ των τοπικών νεοφυών επιχειρήσεων είναι εταιρείες που παράγουν αυτοκινούμενα τεθωρακισμένα οχήματα, πλατφόρμες στόχευσης με τεχνητή νοημοσύνη, συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου και υποβρύχια μη επανδρωμένα αεροσκάφη.

Στελέχη ορισμένων από τις πιο επιτυχημένες τεχνολογικές εταιρείες της Εσθονίας έχουν εμψυχώσει τον τομέα. Η Plural έχει παράσχει χρηματοδότηση. Ο Μάργκους Λιναμάε, ο πέμπτος πλουσιότερος άνθρωπος της Εσθονίας, είναι επενδυτής στην Frankenburg.

Ο πιο επιτυχημένος παίκτης του ευρωπαϊκού τομέα αμυντικής τεχνολογίας, η γερμανική νεοφυής επιχείρηση Helsing, δημιούργησε πρόσφατα γραφείο στην Εσθονία. Η Helsing ιδρύθηκε το 2021, ενώ η αξία της αποτιμάται σήμερα σε 5 δισεκατομμύρια ευρώ και έχει επεκταθεί από τις ρίζες της στην τεχνητή νοημοσύνη στην προμήθεια μη επανδρωμένων αεροσκαφών στην Ουκρανία.

Το 2023, η Milrem Robotics έγινε η πρώτη μεγάλη εξαγορά εσθονικής αμυντικής εταιρείας από διεθνή αγοραστή, σε μια συμφωνία με την Edge Group με έδρα τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Τα μη επανδρωμένα στρατιωτικά οχήματά της χρησιμοποιούνται επί του παρόντος από τις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις για τη μεταφορά πυρομαχικών και την εκκένωση τραυματισμένων στρατιωτών.

Πολλές από τις νεοσύστατες επιχειρήσεις του τομέα λένε ότι είναι σε θέση να είναι πιο ευέλικτες και καινοτόμες από τους αμυντικούς κολοσσούς, οι οποίες τείνουν να απασχολούνται με μακροχρόνιες συμβάσεις μεγάλης κλίμακας.

Ενώ μεγάλος αριθμός αρμάτων μάχης, πυροβόλων και αεροσκαφών εξακολουθεί να αποτελεί μέρος του σύγχρονου πεδίου μάχης, ο πόλεμος στην Ουκρανία έδειξε την ανάγκη για φθηνότερα, πιο προσαρμόσιμα συστήματα. Τα σχετικά φθηνά μη επανδρωμένα αεροσκάφη μπορούν να καταστρέψουν άρματα μάχης αξίας εκατομμυρίων δολαρίων. Δεν έχει νόημα να χρησιμοποιηθεί ένας πύραυλος αεράμυνας Patriot που κοστίζει 4 εκατομμύρια δολάρια για να καταρρίψει ένα ιρανικής κατασκευής μη επανδρωμένο αεροσκάφος καμικάζι Shahed που, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της εσθονικής υπηρεσίας πληροφοριών, κοστίζει λιγότερο από 300.000 δολάρια.

Αυτό το τελευταίο πρόβλημα προσπαθεί να λύσει η Frankenburg. Εκατοντάδες χιλιάδες φτηνά αλλά θανατηφόρα drones παράγονται τώρα από ρωσικά εργοστάσια. Αλλά η Ευρώπη δεν διαθέτει επί του παρόντος ένα προσιτό αντίμετρο, και δεν έχει δει πραγματικά καινοτομία στη στρατηγική της για την αεράμυνα εδώ και δεκαετίες. Ο Σαλμ θέλει να κατασκευάσει φθηνούς, ελαφρούς πυραύλους που θα μπορούν να πετούν τρεις φορές πιο γρήγορα από τα drones και θα μπορούν να παράγονται κατά εκατομμύρια. Σχεδιάζει να τους δοκιμάσει στην Ουκρανία φέτος.

Εν μέσω του πανικού που προκάλεσε ο πόλεμος και οι αλλαγές στην πολιτική των ΗΠΑ, η Εσθονία βλέπει μια ευκαιρία να εισέλθει σε άλλες ευρωπαϊκές αμυντικές αγορές. Από το 2022 έως το 2023, τα έσοδα του εσθονικού αμυντικού τομέα αυξήθηκαν κατά σχεδόν 60%- ο αριθμός των εργαζομένων στη βιομηχανία αυξήθηκε κατά περισσότερο από 17%.

Η Πολωνία και η Βαλτική είχαν ήδη ανακοινώσει σημαντικές αυξήσεις του προϋπολογισμού πριν από τις ανακοινώσεις-σοκ της κυβέρνησης Τραμπ τον Φεβρουάριο, οι οποίες ώθησαν άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένου του Ηνωμένου Βασιλείου, να ακολουθήσουν το παράδειγμά τους. Ο εν αναμονή καγκελάριος της Γερμανίας επιδιώκει την έγκριση ενός έκτακτου ταμείου 200 δισεκατομμυρίων ευρώ για την άμυνα. Ο Σαλμ εκτιμά ότι η ευρωπαϊκή αμυντική αγορά θα τριπλασιαστεί τα επόμενα πέντε έως 10 χρόνια.

Οι επενδύσεις επιχειρηματικών κεφαλαίων σε ευρωπαϊκές νεοσύστατες επιχειρήσεις στον τομέα της άμυνας αυξήθηκαν κατά 24% το 2024 σε ένα ρεκόρ ύψους 5,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του Ταμείου Καινοτομίας του ΝΑΤΟ. Αλλά αυτά τα χρήματα δεν είναι πάντα διαθέσιμα στους επιχειρηματίες μικρής κλίμακας. Το οικοσύστημα χρηματοδότησης είναι κατακερματισμένο, συχνά κατά μήκος εθνικών γραμμών, με τα κρατικά ταμεία να υποστηρίζουν μόνο τοπικές εταιρείες. Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων δεν μπορεί επί του παρόντος να επενδύσει σε όπλα αν και ο θεσμός έχει προτείνει την αλλαγή των κανόνων. Επιπλέον, οι στρατοί τείνουν να είναι συντηρητικοί και είναι απίθανο να υποστηρίξουν τεχνολογίες που δεν έχουν αποδειχθεί στο πεδίο της μάχης.

Σύμφωνα με το Bloomberg, στην Εσθονία, η επείγουσα ανάγκη για τη δημιουργία μιας βιομηχανίας δεν αφορά μόνο τα χρήματα. Η χώρα προειδοποιεί εδώ και χρόνια για τη ρωσική επιθετικότητα. Το Κρεμλίνο άργησε να αποσύρει τα στρατεύματά του από την Εσθονία μετά την ανεξαρτησία της τη δεκαετία του 1990 και εξακολουθεί να χρησιμοποιεί τη χώρα ως στόχο σε ασκήσεις προσομοίωσης εκτόξευσης πυραύλων. Η κυβέρνηση έχει κατηγορήσει τη Ρωσία για τη διοργάνωση κυβερνοεπιθέσεων, πράξεων δολιοφθοράς και άλλων τακτικών του λεγόμενου «υβριδικού πολέμου». Έχοντας παρακολουθήσει τη Ρωσία να εισβάλλει στη Γεωργία το 2008, να καταλαμβάνει παράνομα την Κριμαία το 2014 και στη συνέχεια να εξαπολύει την εισβολή πλήρους κλίμακας το 2022, πολλοί στα κράτη της Βαλτικής αισθάνονται έντονη την ανάγκη να προετοιμαστούν.

Διαβάστε ακόμη

Τα 6+1 βήματα προς τη νέα ταυτότητα των ελληνικών τραπεζών

Αριστοτέλης Ωνάσης: Πενήντα χρόνια από τον θάνατό του ο μύθος παραμένει ζωντανός (pics)

e-ΕΦΚΑ – ΔΥΠΑ: Μπαράζ πληρωμών από 17 έως 21 Μαρτίου – Οι δικαιούχοι

Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα