Όταν ο Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ υποδέχθηκε τον Ούγγρο πρωθυπουργό Βίκτορ Ορμπάν στη σύνοδο κορυφής της ΕΕ το 2015, αναφώνησε «Έρχεται ο δικτάτορας», προτού τον χαιρετήσει με μια χειραψία και ένα απαλό… χαστούκι στο πρόσωπο. Το αστείο του Γιούνκερ δε φαίνεται να είναι και τόσο αστείο πια.
Η Σύνοδος Κορυφής της Πέμπτης καλείται να διορθώσει χρόνιες πρακτικές παθητικής αντιμετώπισης των πολιτικών κινήσεων της Ουγγαρίας και της Πολωνίας, οι οποίες έχουν διαβρώσει τις δημοκρατικές αξίες της Ένωσης.
Από τότε μέχρι σήμερα, η ΕΕ έχει αντιμετωπίσει οικονομικές κρίσεις, ένα τεράστιο μεταναστευτικό πρόβλημα και μια πανδημία, ενώ βρίσκεται σε πυρετώδεις διαπραγματεύσεις με τη Βρετανία για το Brexit. H διαμάχη για τους κανόνες δικαίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης δεν βρισκόταν στο προσκήνιο της ατζέντας της ΕΕ, αλλά μπορεί να αποτελέσουν ως και «δηλητήριο» για τη συμμαχία που δημιουργήθηκε για να αντιταχθεί στην απολυταρχία της Σοβιετικής Ενωσης.
«Αυτή είναι η μεγαλύτερη απειλή για την ΕΕ», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Ντάνιελ Κέλερμαν, καθηγητής πολιτικών επιστημών και νομικής στο Rutgers University. «Πρόκειται για μία Ενωση η οποία βασίζεται στην εφαρμογή κοινών κανόνων δικαίου από τα κράτη-μέλη της. Εάν χαθεί αυτή η συλλογικότητα, τότε η Ενωση κινδυνεύει με διάλυση».
Οι δύο πρωθυπουργοί της Ουγγαρίας και της Πολωνίας, Βίκτορ Ορμπάν και Ματέους Μοραγιέτσκι αντίστοιχα, είχαν αρχικά ασκήσει βέτο στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό των 1,8 τρισεκατομμυρίων ευρώ, λόγω των νέων μηχανισμών που -με τη συμφωνία αυτή- θα επέβαλλε η Ένωση προς τις εκάστοτε κυβερνήσεις για εφαρμογή των ευρωπαϊκών κανόνων δικαίου.
Η διαμάχη αυτή είχε προκαλέσει ανησυχίες για το αν η οικονομία της ΕΕ θα μπορέσει να ανακάμψει μετά την πανδημία και για το εάν θα μπορούσαν να υπάρξουν περαιτέρω μακροπρόθεσμες συμφωνίες μεταξύ των κρατών-μελών, λόγω της αποστασίας δύο εξ αυτών.
«Το μόνο για το οποίο νοιάζονται οι δύο αυτοί ηγέτες είναι η καρέκλα τους και η παραμονή τους σε αυτή», ανέφερε καυστικά η Σκα Κέλλερ, ηγέτης των Πρασίνων στο Ευρωκοινοβούλιο, προσθέτοντας πως «πρόκειται για μία κυνική αδιαφορία για τους πολίτες των χωρών τους».
Η συμφωνία της τελευταίας στιγμής για τον προϋπολογισμό μπορεί να απελευθέρωσε τα 1,8 τρισεκατομμύρια ευρώ, αλλά η διαμάχη αυτή καθεαυτή υποδαυλίζει το χάσμα στην καρδιά της ΕΕ και αυξάνει τους φόβους και τα ερωτήματα για την κοινή πορεία της Ένωσης σε μακροχρόνια επίπεδο.
Η Ουγγαρία και η Πολωνία έχουν βγει κερδισμένες από την διοχέτευση δισεκατομμυρίων ευρώ στις οικονομίες τους μετά την ένταξή τους στην Ενωση το 2004 και παραμένουν εξαρτημένες από το «κέρας της Αμάλθειας» του μπλοκ. Παρόλα αυτά, οι δύο χώρες έχουν αποδείξει επανειλημμένα πως δε θα διστάσουν να κρατήσουν την Ενωση όμηρο εάν νιώσουν πως απειλείται αυτονομία τους. Αυτό μπορεί να αποτελέσει και πρόβλημα στην ικανότητα της Ενωσης ως προς την εφαρμογή μιας κοινής εξωτερικής πολιτικής μέχρι και τη θέσπιση νέων κανόνων για τις καθαρές πηγές ενέργειας. Μάλιστα η συγκεκριμένη διαμάχη έρχεται τη στιγμή που η πανδημία έχει κοστίσει 300.000 ζωές στο μπλοκ. Τα κράτη της Ενωσης έπρεπε να αφιερώσουν πολύτιμο χρόνο στην αντιμετώπιση των πρακτικών των δύο εν λόγω χωρών εν μέσω μιας παγκόσμιας κρίσης.
Ο ρόλος της Μέρκελ
Το κόμμα του Ορμπάν, το οποίο επέστρεψε στον θώκο της εξουσίας το 2010 και ξεκίνησε τη δραματική επιρροή του στα ΜΜΕ της χώρας, είναι ευρωπαϊκός σύμμαχος του κόμματος των Χριστιανοδημοκρατικών της Καγκελάριου Άνγκελα Μέρκελ. Παρά τις χρόνιες, σφοδρές κριτικές, το κόμμα δεν έχασε την… κάρτα μέλους του στην ευρωπαϊκή συμμαχία των κομμάτων αυτών μέχρι το 2019, όταν το κακό είχε ήδη παραγίνει.
Ο Ορμπάν «έχει πάρει αέρα» και από τις παθητικές πρακτικές της ΕΕ η οποία μέχρι τώρα ένιπτε τας χείρας της όσον αφορά τις εγχώριες πολιτικές των χωρών αυτών. Η άσκηση πίεσης μέσω κυρώσεων έναντι χωρών-μελών χρειάζεται την ομόφωνη συμφωνία των αρχηγών των κρατών, κάτι το οποίο σήμαινε πως η Ουγγαρία και η Πολωνία ασκούσαν βέτο η μία για την άλλη.
Ακόμη και ο νέος μηχανισμός για την πρόσβαση στο ταμείο μόνο μετά την ακολούθηση κοινών κανόνων δικαίου είναι δύσκολος στην εφαρμογή του, αν και η παρουσία του μπορεί να αποδειχθεί καταλυτική, σύμφωνα με τον Τζανή Εμμανουηλίδη του European Policy Centre των Βρυζελλών, αφού θα αποτελέσει προμαχώνα κατά παράνομων τακτικών των κυβερνήσεων και υποστήριξη των κομμάτων που βρίσκονται -αξιακά- πιο κοντά στην Ενωση.
Κάτι τέτοιο, εν κατακλείδι, μπορεί να αποτελέσει και το «κλειδί» στην επίλυση του παρόντος προβλήματος. Η Ουγγαρία και η Πολωνία μπορεί να έχουν παραβεί κατάφωρα τους κανόνες δικαίου της ΕΕ, αλλά σίγουρα δεν αποτελούν τις μόνες χώρες για τις οποίες ανησυχούν τις Βρυξέλλες.
Διαβάστε περισσότερα
Αμφίβολο αν θα κατέβει η ΟΝΕΧ στο διαγωνισμό για τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά
Οριστικό: Ανοίγουν τα κομμωτήρια, ίσως και το Σαββατοκύριακο