Μεγάλο ρίσκο καλείται να επωμιστεί η Ευρώπη μετά το πρόσφατο εμπάργκο στο ρωσικό άνθρακα, όντας πια περισσότερο ευάλωτη σε blackout και ελλείψεις τη στιγμή που οι τιμές της ενέργειας αγγίζουν νέα ύψη παγκοσμίως.
Η Ρωσία είναι η μεγαλύτερη πάροχος θερμικού άνθρακα της Ευρώπης. Σημειωτέον πως ο άνθρακας αυτός χρησιμοποιείται για τη λειτουργία εργοστασίων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι ΗΠΑ αύξησαν τις κυρώσεις ενάντια στη Ρωσία, ως μέρος των πλάνων απαγκίστρωσης από τη ρωσική αγορά ενέργειας, αλλά το πρόβλημα της έλλειψης εναλλακτικών λύσεων παραμένει και απειλεί να δημιουργήσει νέο «ντόμινο» κρίσης στις παγκόσμιες αγορές.
Οι τιμές της αγοράς άνθρακα βρίσκονται ήδη σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα. Η τιμή του ευρωπαϊκού άνθρακα κατέγραψε αύξηση της τάξης του 14% σε υψηλό τριών εβδομάδων μετά από την ανακοίνωση των νέων κυρώσεων, με τα futures να έχουν διπλασιαστεί από τις αρχές του έτους. Η τιμή benchmark του ασιατικού άνθρακα κατέγραψε ιστορικό υψηλό το Μάρτιο, ενώ ο αμερικανικός άνθρακας ξεπέρασε τα $100/τόνο για πρώτη φορά εδώ και 13 χρόνια.
Εκτός από τις ελλείψεις υπάρχουν και προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα. Η εγγύτητα της Ρωσίας στην Ευρώπη έκανε τη μεταφορά άνθρακα σχετικά εύκολη, αλλά τώρα οι Ευρωπαίοι θα αναγκαστούν να προσεγγίσουν αγορές σε όλες τις γωνιές του κόσμου, όπως την Αυστραλία, τη Νότια Αφρική και την Ινδονησία.
«Ο ρωσικός άνθρακας είναι ο κοντινότερος, φθηνότερος και -για αρκετές αγορές όπως η Γερμανική- ο καλύτερος σε ό,τι αφορά την περιεκτικότητά του σε θειάφι και την θερμική του παραγωγή», ανέφερε ο Jake Horslen, αναλυτής της S&P Commodities Insights.
Σε μακροπρόθεσμο επίπεδο, η χρήση του άνθρακα θα πρέπει να μηδενιστεί για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Αυτή τη στιγμή, όμως, η αγορά του άνθρακα είναι εξαιρετικά προσοδοφόρα δεδομένης της ενεργειακής κρίσης και της αύξησης της ζήτησης. Σύμφωνα με το think tank Ember, η παραγωγή αερίων του θερμοκηπίου άγγιξε νέο ιστορικό υψηλό πέρυσι, οφειλόμενο κυρίως στην αυξημένη χρήση άνθρακα.
Η αύξηση της εξόρυξης άνθρακα έχει αντιμετωπίσει αρκετές δυσκολίες, δεδομένων των lockdowns και των κρουσμάτων της πανδημίας αλλά και της παροδικής απαγόρευσης εξαγωγής εκ μέρους της μεγαλύτερης εξαγωγού χώρας άνθρακα του κόσμου, Ινδονησίας.
Οποιεσδήποτε κυρώσεις ενάντια στο ρωσικό άνθρακα προφανώς επηρεάζουν αρνητικά τα αποθέματα της Ευρώπης, τα οποία βρίσκονται σε χαμηλό εξαετίας, σύμφωνα με την Argus Media.
H Ευρώπη εισάγει δύο είδη άνθρακα. Το θερμικό ο οποίος χρησιμοποιείται σε εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και το μεταλλουργικό ο οποίος χρησιμοποιείται στην παραγωγή ατσαλιού. Ο ρωσικός άνθρακας αποτελεί το 70% των εισαγωγών θερμικού άνθρακα της Ευρώπης, με κύριους προορισμούς τη Γερμανία και την Πολωνία.
Οι ΗΠΑ, από την πλευρά τους, δε θα μπορέσουν να βοηθήσουν την Ευρώπη με τον άνθρακα όπως κάνουν με το φυσικό αέριο, αφού οι αμερικανικές εξορυκτικές έχουν ήδη πουλήσει το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής τους λόγω μακροπρόθεσμων συμβολαίων, ενώ ο αριθμός των αμερικανικών ορυχείων άνθρακα μειώνεται συνεχώς λόγω της αναγκαιότητας της καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής.
Ακόμα και πριν τις νέες κυρώσεις, οι ευρωπαϊκές εταιρείες ενέργειας δε μπορούσαν εύκολα να αποκτήσουν ρωσικό άνθρακα. Αρκετές τράπεζες αρνούνται τη χρηματοδότηση της συγκεκριμένης αγοράς, οδηγώντας τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές εταιρείες σε εύρεση εναλλακτικών στη Νότια Αφρική και την Αυστραλία.
Σύμφωνα με την BofA «η εναλλακτική λύση της εισαγωγής άνθρακα από την Ινδονησία θα βοηθήσει στην αντιστάθμιση της έλλειψης αλλά η διαφορά της ποιότητας του άνθρακα θα γίνει αισθητή».
Οι νέες κυρώσεις επιδεινώνουν την κατάσταση στην αγορά ενέργειας. Η Ευρώπη και η Ασία καλούνται να αντιμετωπίσουν τεράστιες αυξήσεις στις τιμές φυσικού αερίου, ενώ σε χώρες όπως η Ινδία και η Κίνα τα blackouts αποτελούν -πια- σύνηθες φαινόμενο.
Aρκετοί ήταν οι αναλυτές οι οποίοι είχαν προειδοποιήσει για την εξάρτηση ορισμένων ευρωπαϊκών χωρών στη ρωσική ενέργεια ακόμη και πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Η Γερμανία, η Ολλανδία, η Τουρκία και η Πολωνία συνδυαστικά εισήγαγαν το 25% των ρωσικών εξαγωγών άνθρακα το 2021.
Περίπου το 10% της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της Γερμανίας βασίζεται στην καύση θερμικού άνθρακα, σε αντίθεση με τη γειτονική Γαλλία η οποία βασίζεται κυρίως στην πυρηνική ενέργεια. Παρά το μεγάλο βαθμό εξάρτησης αυτόν, ο Γερμανός ΥΠΟΙΚ Robert Habeck υποστήριξε πως η χώρα θα μπορέσει να απαγκιστρωθεί από το ρωσικό άνθρακα μέχρι το τέλος του έτους.
Διαβάστε ακόμη
Πάιατ: Μέσα σε λίγες εβδομάδες ο Πούτιν γύρισε τη ρωσική οικονομία 30 χρόνια πίσω
Πατέλης: Να μην γίνει ο πληθωρισμός ενδημικό πρόβλημα – Σε καλύτερη θέση η Ελλάδα από άλλες χώρες