Η κεντρική τράπεζα της Τουρκίας αύξησε τα επιτόκια για πρώτη φορά μετά από μια νομισματική κρίση στα τέλη του 2018, εκπλήσσοντας τους περισσότερους οικονομολόγους. Η κίνηση ακολούθησε μια σειρά κεκαλυμμένων, τεχνοκρατικών μέτρων που αύξαναν μεν το κόστος δανεισμού για τις εμπορικές τράπεζες αλλά απέτυχαν να πείσουν τις διεθνείς αγορές και να σταθεροποιήσουν τη λίρα.
Έτσι η Επιτροπή Νομισματικής Πολιτικής με επικεφαλής τον διοικητή Μουράτ Ουιζάλ αύξησε το επιτόκιο repo μιας εβδομάδας αναφοράς σε 10,25% από 8,25%. Ήταν έκπληξη πρώτου μεγέθους, καθώς οι οικονομολόγοι της δημοσκόπησης του Bloomberg δεν προέβλεψαν αλλαγή, με δεδομένες τις λυσσαλέες επιθέσεις του Ερντογάν «στα υψηλά επιτόκια».
Η λίρα ενισχύθηκε μετά την ανακοίνωση κατά 1,2% έναντι του δολαρίου σε σχέση από το ιστορικά χαμηλό της επίπεδο στο οποίο είχε πέσει το τελευταίο 24ωρο.
Ωστόσο τα κέρδη της γρήγορα αυτή την ώρα υποχωρούν στο 0,8% επιβεβαιώνοντας τις αμφιβολίες αρκετών ότι η αύξηση του επιτοκίου δεν είναι αρκετή να σταματήσει τον κατήφορο της τουρκικής οικονομίας και της λίρας, αλλά απαιτούνται διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που ο Ερντογάν δεν είναι διατεθειμένος να κάνει.
Αν η εντυπωσιακή κίνηση της κεντρικής τράπεζας δεν έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα στην συγκράτηση της ισοτιμίας της λίρας, τότε όλα τα φρένα θα έχουν σπάσει.
Αλλεπάλληλες μανούβρες
Η σημερινή απόφαση είναι η κορωνίδα μιας περιόδου «διακριτικής» αυστηροποίησης της νομισματικής πολιτικής που ξεκίνησε τον Αύγουστο: Η κεντρική τράπεζα προσπάθησε να περιορίσει την αδυναμία της λίρας καταργώντας τη χρηματοδότηση των τραπεζών με το ονομαστικό (χαμηλό) επιτόκιο αναφοράς, χωρίς όμως να το αυξάνει γιατί έτσι θα πήγαινε κόντρα στην ιδεολογία του Ερντογάν.
Οι επενδυτές ωστόσο δεν εντυπωσιάστηκαν από την προσέγγιση και επισήμαναν την έλλειψη διαφάνειας του «μουλωχτού» μέτρου αλλά και την ευκολία με την οποία θα μπορούσε να αναιρεθεί.
«Η Επιτροπή αξιολόγησε ότι τα μέτρα που ελήφθησαν από τον Αύγουστο πρέπει να ενισχυθούν προκειμένου να περιοριστούν οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό και οι κίνδυνοι για τις προοπτικές για τον πληθωρισμό», ανέφερε η κεντρική τράπεζα στο κείμενο της απόφασης αύξησης του επιτοκίου.
Παρά τις εκκλήσεις του Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για χαμηλότερο κόστος δανεισμού, η κεντρική τράπεζα έχει ήδη ανταποκριθεί στην αναταραχή της αγοράς, τροποποιώντας το κόστος χρηματοδότησης σε καθημερινή βάση, τροποποιώντας το ποσό ρευστότητας που διατίθεται στους δανειστές στα διάφορα επιτόκια της. Ως αποτέλεσμα, το μέσο κόστος μετρητών που παρείχε η κεντρική τράπεζα είχε ήδη αυξηθεί σε 10,65% την Τετάρτη, σε σύγκριση με το 7,34% τον Ιούλιο.
Ο Τίμοθυ Ας, στρατηγικός στη BlueBay Asset Management στο Λονδίνο, χαρακτήρισε την απόφαση της Πέμπτης «τεράστια έκπληξη και θετική».
«Υποδηλώνει ότι η τουρκική κεντρική τράπεζα άκουσε την αγορά και αποφάσισε ότι έπρεπε να κινηθούν για να αποφύγουν μια άτακτη υποτίμηση και πιθανή κρίση ισοζυγίου πληρωμών», είπε. «Δεν έχουν γλιτώσει τα χειρότερα, αλλά τουλάχιστον έχουν μια ελπίδα αν το παλαίψουν».
Αναμένοντας τις αντιδράσεις Ερντογάν
Η στροφή του διοικητή Ουιζάλ, έχει τον κίνδυνο να εξοργίσει τον Ερντογάν, ο οποίος πιστεύει ακράδαντα ότι τα υψηλά ποσοστά προκαλούν πληθωρισμό – μόνον αυτός: Οι περισσότεροι οικονομολόγοι και κεντρικές τράπεζες σε όλο τον κόσμο πιστεύουν ότι ισχύει το αντίθετο.
Τι λένε οι οικονομολόγοι του Bloomberg…
«Η οικονομική πίεση αποδείχθηκε υπερβολικά ισχυρή και έβαλε στην άκρη την πολιτική. Η κεντρική τράπεζα θα μπορούσε να σταματήσει για το υπόλοιπο του έτους εάν το νόμισμα σταθεροποιηθεί και ο πληθωρισμός μειώθηκε. ”
Μέχρι τον Ιούνιο, η κεντρική τράπεζα μείωσε τα επιτόκια κατά 1.575 μονάδες βάσης, σε εννέα διαδοχικά βήματα χαλάρωσης. Έτσι όμως μετέτρεψε τα πραγματικά επιτόκια (αφαιρουμένου του πληθωρισμού) αρνητικά, κάνοντας ξένους και εγχώριους επενδυτές να θέλουν να πουλήσουν τη λίρα.
Επί θητείας του προκατόχου του Uysal, ο οποίος απολύθηκε από τον Ερντογάν ακριβώς γιατί δεν μείωνε τα επιτόκια, η κεντρική τράπεζα εστίαζε σε ένα ενιαίο επιτόκιο αναφοράς το 2018. Η κίνηση επαινέθηκε τότε ως «απλοποίηση» του νομισματικού καθεστώτος της Τουρκίας και ως βήμα που έκανε τη νομισματική πολιτική πιο αξιόπιστη και προβλέψιμη.
Η επιστροφή μιας λιγότερο διαφανούς προσέγγισης έφερε πίσω την αβεβαιότητα, καθώς οι επενδυτές απαιτούσαν όλο και υψηλότερα επιτόκια για να διακρατήσουν τουρκικά περιουσιακά στοιχεία.
«Η αύξηση των επιτοκίων αποδείχθηκε απολύτως επιβεβλημένη και τελικά η κεντρική τράπεζα της Τουρκίας τράβηξε τη σκανδάλη», δήλωσε ο Πιότρο Μάτις, υπεύθυνος στρατηγικής της Rabobank που εδρεύει στο Λονδίνο. «
Τούτου λεχθέντος, πρέπει να είμαστε προσεκτικοί ότι η σημερινή αύξηση των επιτοκίων ενδέχεται να μην αποδειχθεί επαρκής για τη σταθεροποίηση της λίρας με βιώσιμο τρόπο χωρίς η κυβέρνηση Ερντογάν να σημειώσει πρόοδο στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις».