Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε ένα άνευ προηγουμένου σχέδιο τόνωσης για την αντιμετώπιση της χειρότερης ύφεσης που αντιμετωπίζει το ευρωπαϊκό μπλοκ.
Το πρόγραμμα, το οποίο θα πρέπει να υποστηριχθεί από τα κράτη μέλη, θα χρηματοδοτηθεί από την έκδοση κοινού χρέους κάτι που συνιστά ένα σημαντικό βήμα προς την οικονομική ολοκλήρωση, όπως προκύπτει από τις λεπτομέρειες της ανακοίνωσης.
«Αυτή είναι η ώρα της Ευρώπης», δήλωσε η πρόεδρος της Επιτροπής Ουρσούλα φον ντερ Λέϊεν. «Η θέλησή μας για δράση θα πρέπει να ανταποκριθεί στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε όλοι».
Η Ιταλία οδήγησε σε υψηλότερο επίπεδο τα ομόλογα των χωρών της περιφέρειας, με τις αποδόσεις των 10 ετών να μειώνονται έως και εννέα μονάδες βάσης στο 1,46%, το χαμηλότερο επίπεδο σε διάστημα σχεδόν δύο μηνών. Τα γερμανικά ομόλογα υποχώρησαν καθώς οι επενδυτές περιόρισαν τα στοιχήματά τους για την πιθανή διάλυση της ΕΕ, ενώ το ευρώ ανέβηκε 0,5% στα 1,1031 δολάρια, που είναι το υψηλότερο επίπεδο από την 1η Απριλίου.
Η Φον ντερ Λέϊεν προσπαθούσε επί εβδομάδες να οργανώσει την απάντηση στην κρίση που έπληξε την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η πρόκληση που αντιμετώπιζε ήταν να κερδίσει τους σκεπτικιστές του μπλοκ στον πλούσιο Βορρά όπως η Ολλανδία και η Αυστρία, ενεργοποιώντας παράλληλα αρκετούς πόρους για να στηρίξει την Ιταλία, όπου το αυξανόμενο δημόσιο χρέος έχει εγείρει αμφιβολίες σχετικά με το αν η χώρα θα είναι σε θέση να παραμείνει στο ευρώ αλλά και αμφιβολίες ακόμα και για την ύπαρξη της ίδια της ΕΕ.
Δημοσιονομική δύναμη
Από το συνολικό ποσό, 500 δισ. ευρώ από το πακέτο θα διανεμηθούν με τη μορφή επιχορηγήσεων σε κράτη μέλη και 250 δισ. ευρώ θα διατεθούν σε δάνεια. Για τη χρηματοδότηση του πακέτου, η ΕΕ αναμένεται να δανειστεί έως 750 δισ. ευρώ από τις χρηματοπιστωτικές αγορές.
Η Ισπανία, η οποία μαζί με την Ιταλία υπέστη το μεγαλύτερο πλήμα από την πανδημία, αναμένεται να λάβει 77 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις και έως και 63 δισ. ευρώ. Η Ελλάδα θα μπορούσε να λάβει έως 32 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις και δάνεια. Η Γαλλία θα μπορούσε να λάβει 39 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις. Το χρέος θα αποπληρωθεί από κοινού εντός 30 χρόνων ξεκινώντας από το 2028.
Παρότι οι ανακοινώσεις προκάλεσαν την ανακούφιση της Ιταλίας, όπου η κυβέρνηση είχε κατηγορήσει την ΕΕ για εγκατάλειψη στην αρχή της επιδημίας, ανώτεροι κυβερνητικοί αξιωματούχοι δήλωσαν ότι η Ρώμη θέλει να δει ποια θα είναι τα κριτήρια και σε ποια προγράμματα θα διατεθούν τα κονδύλια.
Τα νούμερα… απλά
- 560 δισ. ευρώ θα διατεθούν στο Ταμείο Ανάκαμψης που θα παρέχει επιχορηγήσεις και δάνεια για να στηρίξει επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις
- 55 δισ. ευρώ για τη χρηματοδότηση της στήριξης της συνοχής σε φτωχότερες χώρες, κυρίως στην Ανατολική Ευρώπη
- 31 δισ. ευρώ σε ένα εργαλείο για την αγορά μετοχών σε υγιείς εταιρείες. Αυτός ο μηχανισμός στοχεύει στην αποδέσμευση περισσοτέρων από 300 δισ. ευρώ σε ιδιωτικές επενδύσεις
- 15 δισ. ευρώ σε ένα άλλο ταμείο για την ενίσχυση της ανεξαρτησίας και της ανθεκτικότητας της ΕΕ σε στρατηγικούς τομείς. Αυτό το ταμείο στοχεύει στην αποδέσμευση 150 δισ. ευρώ ιδιωτικών επενδύσεων
- 9,4 δισ. ευρώ για την επένδυση σε προγράμματα υγειονομικής περίθαλψης, λοπου περιλαμβάνονται η πρόληψη, η προετοιμασία για κρίσεις, η προμήθεια ζωτικών φαρμάκων και εξοπλισμού, καθώς και η βελτίωση μακροπρόθεσμα του χώρου της υγείας
- 32,5 δισ. ευρώ διατίθενται στο Ταμείο Μετάβασης, το οποίο αναμένεται να βοηθήσει χώρες όπως η Πολωνία με τις πιο ρυπογόνες βιομηχανίες ενέργειας, στην προσπάθειά τους να περιορίσουν τις εκπομπές άνθρακα 15 δισ. ευρώ για την αγροτική ανάπτυξη
Το χρέος θα αποπληρωθεί μέσω των αυξημένων μελλοντικών συνεισφορών στον προϋπολογισμό της ΕΕ και νέων εσόδων, συμπεριλαμβανομένου ενός συστήματος εμπορίας εκπομπών ρύπων, ενός φόρου στις εισαγωγές υψηλών εκπομπών ρύπων και ενός φόρου στις ψηφιακές εταιρείες.
Εάν η Φον ντερ Λέϊεν καταφέρει να κερδίσει την υποστήριξη των κρατών-μελών, θα είναι μια καθοριστική στιγμή για το μπλοκ, καθώς η κατανομή των οικονομικών βαρών έχει αποτελέσει επί μακρόν το σημαντικότερο αγκάθι για την βαθύτερη ολοκλήρωσή του. Επιπλέον θα μπορούσε να εξαλείψει τις ανησυχίες ότι η έλλειψη αλληλεγγύης ενδυναμώνει τους λαϊκιστές που απειλούν την ίδια την ύπαρξη της ΕΕ.
Οι ηγέτες θα συζητήσουν την πρόταση της Κομισιόν στην επόμενη προγραμματισμένη σύνοδο κορυφής στις 19 Ιουνίου, όπως δήλωσε ο πρόεδρος του Συμβουλίου της ΕΕ Σαρλς Μισέλ.
Ωστόσο, οι συνομιλίες αναμένεται να είναι δύσκολες, κυρίως επειδή οι διαπραγματεύσεις σχετικά με το ταμείο ανάκαμψης θα συνδυαστούν με εκείνες για τον επόμενο επταετή προϋπολογισμό της ΕΕ. Μαζί με τα σχέδια ανάκαμψης, η επιτροπή πρότεινε ανανεωμένο προϋπολογισμό ύψους 1,1 τρισ. ευρώ για την περίοδο που ξεκινά από το 2021.
Η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ δήλωσε ότι δεν αναμένει από τους ηγέτες να εγκρίνουν την πρόταση της Επιτροπής τον Ιούνιο και πρόσθεσε ότι οι διαπραγματεύσεις δεν θα είναι εύκολες.
«Ο στόχος είναι να βρούμε αρκετό χρόνο το Φθινόπωρο ώστε τα εθνικά κοινοβούλια και το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο να συζητήσουν τα θέματα έτσι ώστε όλα να τεθούν σε ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 2021», είπε σε συνέντευξη Τύπου στο Βερολίνο.
«Πρέπει να κινηθούμε γρήγορα και να υιοθετήσουμε μια φιλόδοξη συμφωνία με όλους τους ευρωπαίους εταίρους μας», δήλωσε ο Πρόεδρος της Γαλλίας Εμμανουέλ Μακρόν. Ο πρωθυπουργός της Ισπανίας Πέδρο Σάντεθ επικρότησε το κάλεσμα του Μακρόν για ταχεία συμφωνία και χαρακτήρισε την πρόταση της Επιτροπής ως «βάση διαπραγματεύσεων».
Επιχορηγήσεις έναντι δανείων
Τον Φεβρουάριο οι ηγέτες χρειάστηκαν περισσότερες από 28 ώρες διαπραγματεύσεων για τον προϋπολογισμό πριν παραδεχθούν ότι δεν κατέληξαν σε αποτέλεσμα. Ωστόσο, τα πράγματα είναι τώρα διαφορετικά, καθώς η ύφεση που προκαλεί ο ιός έχει αλλάξει δραματικά τόσο την οικονομική κατάσταση όσο και τις προτεραιότητες πολιτικής των χωρών της ΕΕ και καθιστά επείγουσα ανάγκη την επίτευξη συμφωνίας.
Η ισορροπία μεταξύ δανείων και επιχορηγήσεων αναμένεται να είναι ένα από τα πιο «καυτά» θέματα των διαπραγματεύσεων μεταξύ των κυβερνήσεων της ΕΕ τους επόμενους μήνες, όπως και τα κριτήρια κατανομής που θα καθορίσουν το πόσα χρήματα θα καταλήξουν σε κάθε χώρα.
Ενδεχόμενη συμφωνία θα αφαιρούσε μέρος της πίεσης που ασκείται στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η οποία μέχρι στιγμής ηγείται στην προσπάθεια αντιμετώπισης από την ΕΕ, έχοντας δεσμευτεί να αγοράσει χρέος άνω του 1 τρισ. ευρώ για τη σταθεροποίηση των αγορών.
Η πρόταση της επιτροπής έρχεται μετά την ανακοίνωση της γαλλογερμανικής συμφωνίας στις αρχές του μήνα σύμφωνα με την οποία ζήτησαν από την ΕΕ να δανειστεί 500 δισ. ευρώ που θα μπορούσαν να διατεθούν ως επιχορηγήσεις. Η πρωτοβουλία αυτή σηματοδότησε μία εντυπωσιακή αλλαγή στάσης για το Βερολίνο.
Ωστόσο ακόμη και με την αλλαγή της Γερμανίας, το σχέδιο αντιμετωπίζεται με σκεπτικισμό από τα πιο αυστηρά μέλη του μπλοκ τους λεγόμενους και υποστηρικτές της λιτότητας καθώς και από πιο μικρές χώρες της ανατολικής Ευρώπης.
Η Αυστρία, η Δανία, η Ολλανδία και η Σουηδία έχουν δηλώσει την αντίθεσή τους στην παροχή χρημάτων ως επιχορηγήσεις και έχουν προσθέσει ότι θα εξετάσουν προσεκτικά τους όρους που συνδέονται με οποιαδήποτε βοήθεια, προκρίνοντας τη λύση των δανείων.
“Αυτό είναι το σημείο εκκίνησης των διαπραγματεύσεων“, ανέφερε σε δήλωσή του ο Αυστριακός Καγκελάριος Σεμπαστιάν Κουρτς. «Το θετικό είναι ότι οι πληρωμές από το ταμείο ανάκαμψης έχουν σαφή χρονικό περιορισμό και αυτό αποτελεί εγγύηση για το ότι δεν θα είναι η αρχή μιας μόνιμης ένωσης χρέους. Αυτό που πρέπει ακόμη ξεκαθαριστεί με διαπραγματεύσεις είναι το μέγεθος και ο διαχωρισμός μεταξύ επιχορηγήσεων και δανείων».