Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα μείωσε, τελικά,  τα επιτόκια, περαιτέρω κάτω από το μηδέν και αποφάσισε να επαναρχίσει  αγορές ομολόγων. Και αυτό γιατί ο Πρόεδρος,  Μάριο Ντράγκι, αγνόησε τους επικριτές της πολιτικής δημιουργίας κινήτρων για την οικονομία με στόχο να επιτύχει μια τελική πορεία στην κατεύθυνση της αποκατάστασης της οικονομίας της ευρωζώνης.

Η ΕΚΤ μείωσε το επιτόκιο καταθέσεων σε -0,5% από -0,4% και δήλωσε ότι θα αγοράσει ομόλογα από την 1η Νοεμβρίου με ρυθμό 20 δισ. ευρώ το μήνα, για όσο διάστημα είναι απαραίτητο, για να επιτύχει τον στόχο της για τον πληθωρισμό.

«Έχουμε τον απαραίτητο χώρο για να συνεχίσουμε για κάποιο χρονικό διάστημα σε αυτό το ρυθμό», δήλωσε ο Ντράγκι- του οποίου η οκταετής θητεία λήγει τον επόμενο μήνα –  στη σχετική συνέντευξη Τύπου στη Φρανκφούρτη. «Εξακολουθούμε να πιστεύουμε ότι η πιθανότητα ύφεσης για τη ζώνη του ευρώ είναι μικρή, αλλά έχει αυξηθεί».

Τα ευρωπαϊκά κρατικά ομόλογα σημείωσαν άνοδο, συμπαρασυρόμενα από τη ραγδαία αύξηση των ιταλικών τίλτων τίτλους  που οδήγησαν τις αποδόσεις των 10ετών σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα με τα spreads να μειώνονται. Η πολιτική αυτή της ΕΚΤ  αρχικά επηρεάσε το ευρώ, το οποίο αποδυναμώθηκε έναντι των μεγάλων ανταγωνιστικών νομισμάτων, πριν ανακάμψει.

Οι ιταλικές τραπεζικές μετοχές κέρδισαν, αφού η ΕΚΤ έκανε τα μακροπρόθεσμα δάνειά της φθηνότερα. Οι τράπεζες θα κάνουν και μια εξαίρεση σε ότι αφορά τα αρνητικά επιτόκια για ορισμένες από τις καταθέσεις τους, μετά από πιέσεις καταθετών σχετικά με την περαιτέρω μείωση της κερδοφορίας.

Η ΕΚΤ άλλαξε την εκτίμησή της σχετικά με τα επιτόκια για να δηλώσει ότι θα μείνει στα σημερινά ή χαμηλότερα επίπεδα μέχρις ότου οι προοπτικές για τον πληθωρισμό δείξουν συγκράτηση στο στόχο που είναι λίγο κάτω από 2%. Η προηγούμενη εκτίμηση ανέφερε ότι το κόστος δανεισμού θα παραμείνει αμετάβλητο μέχρι τα μέσα του 2020.

Οι ανακοινώσεις αυτές ώθησαν τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ να στείλει μήνυμα μέσω twitter ότι η ΕΚΤ «ενεργεί γρήγορα» ενώ η Ομοσπονδιακή Τράπεζα της Αμερικής «κάθεται και κάθεται και κάθεται». Αυτό συμβαδίζει με τη στρατηγική του να καλέσει την Fed να μειώσει τα επιτόκια με επιθετικό τρόπο. Η Fed ενδέχεται να μειώσει το κόστος δανεισμού την επόμενη εβδομάδα για δεύτερη φορά φέτος, καθώς οι κεντρικές τράπεζες σε όλο τον κόσμο διευκολύνουν με παρόμοια μέτρα την καταπολέμηση των αδυναμιών των οικονομιών.

Ερωτηθείς σχετικά με αυτό το μήνυμα, ο Ντράγκι δήλωσε ότι «δεν στοχεύουμε στις συναλλαγματικές ισοτιμίες. Τελεία.»

Η ανακοίνωση της ΕΚΤ για ένα νέο πακέτο κινήτρων είναι μια αξιοσημείωτη εξέλιξη μόλις εννέα μήνες αφότου υπήρξαν τα πρώτα σημάδια ότι η πολιτική χαλάρωσης απαιτείται. Τώρα ο πληθωρισμός τρέχει μόλις στο μισό του στόχου και ο μεταποιητικός τομέας βρίσκεται σε συρρίκνωση που κινδυνεύει να εξαπλωθεί στην υπόλοιπη οικονομία.

Ώρες πριν από την απόφαση, τα στοιχεία για τη βιομηχανική παραγωγή έδειξαν ότι το τρίτο τρίμηνο ξεκίνησε με την παραγωγή στη ζώνη του ευρώ να μειώνεται κατά 0,4% τον Ιούλιο, κάτι περισσότερο από το αναμενόμενο. Η υποχώρηση προήλθε από τη Γερμανία, η οποία βρίσκεται στα πρόθυρα μιας ύφεσης αποτέλεσμα της παγκόσμιας επιβράδυνσης του εμπορίου που προκαλείται από την αμερικανική στάση και την αβεβαιότητα στο θέμα του Brexit και βλάπτει τους εξαγωγείς της χώρας.

Η έγκριση τέτοιων ευρέων μέτρων είναι μια νίκη για τον Ντράγκι στην προτελευταία συνεδρίαση της Κεντρικής Τράπεζας.  Οι κυβερνήσεις των μεγάλων και βασικών ευρωπαϊκών οικονομιών, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας και της Ολλανδίας πίεσαν προκειμένου να μην επαναληφθεί η ποσοτική χαλάρωση, λέγοντας ότι πρέπει να είναι η τελευταία λύση σε περίπτωση επιδείνωσης των προοπτικών.

Ο Ντράγκι, από την άλλη πλευρά αναγνώρισε την «ποικιλία απόψεων» για τις αγορές ομολόγων, αλλά δήλωσε ότι «στο τέλος η συναίνεση ήταν τόσο ευρεία, δεν χρειαζόταν η ψηφοφορία». Είπε επίσης ότι δεν υπήρχε «όρεξη» για να αυξηθούν τα αυτοεπιβαλλόμενα όρια πόσο χρέος μπορεί να αγοράσει η ΕΚΤ, ένα βασικό σημείο που παραμένει μεταξύ των επικριτών που βλέπουν την QE να «σβήνει» τη γραμμή μεταξύ νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής.

Τι λένε οι οικονομολόγοι του Bloomberg

«Ο σκοπός της εφαρμογής του πακέτου είναι σε γενικές γραμμές σύμφωνος με την πρόβλεψη του Bloomberg Economics. Οι αγορές περιουσιακών στοιχείων είναι μικρότερες από τα 45 δισ. ευρώ το μήνα, που αναμέναμε, αν και ο ανοικτός χαρακτήρας – όχι οι αναμενόμενοι 12 μήνες  – και η σύνδεση με την πορεία του πληθωρισμού σημαίνει ότι θα μπορούσαν να είναι πολύ σημαντικές ».

Αυτό αναφέρουν οι οικονομολόγοι του Bloomberg, σε μια πρώτη προσπάθεια αξιολόγησης των μέτρων πολιτικής κινήτρων της ΕΚΤ.
Ωστόσο, εκφράζονται αμφιβολίες σχετικά με το αν τα τελευταία μέτρα της ΕΚΤ θα αποδειχθούν τόσο αποτελεσματικά όσο ήλπιζαν οι οικονομολόγοι.  Οι αποδόσεις των μακροπρόθεσμων ομολόγων έχουν ήδη μειωθεί αισθητά λόγω της οικονομικής επιβράδυνσης και ένας άλλος γύρος αγορών χρεών ενδέχεται να μην ασκήσει πολύ μεγαλύτερη πίεση προς τα κάτω.

Οι ακαδημαϊκοί, αναφέρει το Bloomberg, αμφισβήτησαν την αποτελεσματικότητα των αρνητικών επιτοκίων, σε μια πρόσφατη μελέτη που δημοσίευσε το Πανεπιστήμιο του Bath, όπου διαπιστώθηκε ότι μειώθηκε ο δανεισμός. Το γεγονός ότι η τελευταία περικοπή των ποσοστών συνοδεύεται από εξαιρέσεις για την άμβλυνση των επιπτώσεων στις τράπεζες θα προκαλέσει ανησυχίες. Οι τράπεζες αναφέρουν ότι αναγκάζονται να απορροφήσουν το μεγαλύτερο μέρος του κόστους των αρνητικών επιτοκίων επειδή δεν μπορούν εύκολα να το μετακυλίσουν στους απλούς πελάτες.