Οταν οι ΗΠΑ εισέβαλαν στο Αφγανιστάν το 2001, η παγκόσμια οικονομία ήταν πολύ διαφορετική: Η Τesla δεν είχε ιδρυθεί ακόμη, δεν υπήρχαν iPhone και η Tεχνητή Νοημοσύνη ήταν απλά μια ταινία του Στίβεν Σπίλμπεργκ.
Τώρα πια, όλα αυτά βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της μοντέρνας οικονομίας η οποία «τροφοδοτείται» από μπαταρίες που κατασκευάζονται από σπάνια μέταλλα.
Το Αφγανιστάν έχει αποθέματα σπάνιων μετάλλων αξίας $1 τρισ., συμπεριλαμβανόμενων και των μεγαλύτερων αποθεμάτων λιθίου του κόσμου. Το θέμα είναι ποιός θα καταφέρει να τα εξορύξει.
Η χώρα βρίσκεται σε κατάσταση πολέμου εδώ και περίπου τέσσερις δεκαετίες. Πρώτα με τη Σοβιετική Ενωση, ύστερα μεταξύ των διαφορετικών φυλών της και τέλος με τις ΗΠΑ. Η κατάσταση -μέχρι τώρα- φαίνεται πως θα μείνει ίδια και απαράλλακτη, με τους Ταλιμπάν να θέλουν να επιβάλλουν τη θεοκρατία τους η οποία θα περιορίσει τα ανθρώπινα δικαιώματα και θα «γυρίσει» το Αφγανιστάν διακόσια χρόνια πίσω.
Παρ’ όλα αυτά υπάρχουν και οι αισιόδοξες εκτιμήσεις του Πεκίνου: Οι Ταλιμπάν θα ιδρύσουν μία «σχετικά δημοκρατική» κυβέρνηση που θα αποτελείται από γκρουπ ηγετών αντιπάλων φυλών, η οποία θα προστατεύσει τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα των γυναικών και των μειονοτήτων και θα αποτρέψει τις τρομοκρατικές επιθέσεις προς άλλες χώρες.
Από την πλευρά του, «το Πεκίνο μπορεί να προσφέρει αυτό που αποζητά η Καμπούλ: πολιτική ουδετερότητα και οικονομικές επενδύσεις», ανέφερε ο Ζhou Bo, πρώην συνταγματάρχης του Κινεζικού Στρατού σε άρθρο του στους New York Times, προσθέτοντας πως «αυτό που ψάχνει η Κίνα βρίσκεται στα έγκατα του Αφγανιστάν: επενδυτικές και βιομηχανικές ευκαιρίες και αποθέματα ορυκτού πλούτου αξίας $1 τρισ».
Ολα θα κριθούν τις επόμενες εβδομάδες. Τη στιγμή που οι ΗΠΑ προσπαθούν να εκκενώσουν χιλιάδες Αμερικανούς και Αφγανούς μετά από 20 χρόνια πολέμου, ο Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν έχει ακόμη την ευκαιρία να αποκλείσει τη νέα κυβέρνηση των Ταλιμπάν από την παγκόσμια πολιτική σκηνή και να αποτρέψει τις περισσότερες εταιρείες από το να δραστηριοποιηθούν στη χώρα.
Σε πρόσφατη δήλωσή τους, οι G7 ανέφεραν πως η νομιμότητα της αφγανικής κυβέρνησης βασίζεται στην προσήλωσή τους στους διεθνείς κανονισμούς και στην προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των γυναικών και των μειονοτήτων.
Οι ΗΠΑ έχουν ακόμη την ικανότητα άσκησης βέτο σε οποιεσδήποτε κινήσεις των Κινέζων ή των Ρώσων όσον αφορά τη συνεργασία με τους Ταλιμπάν, μέσω του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Η Ουάσινγκτον έχει ήδη «παγώσει» $9,5 δισ. των αποθεμάτων του Αφγανιστάν, ενώ το ΔΝΤ έχει διακόψει τη χρηματοδότηση της χώρας, συμπεριλαμβανόμενων και των $500 εκατ που θα παρέχονταν στην κυβέρνηση των Ταλιμπάν.
Για να έχουν πρόσβαση στα δισεκατομμύρια αυτά, οι Ταλιμπάν θα πρέπει να βοηθήσουν στην ομαλή εκκένωση, να υποστηρίξουν τα ανθρώπινα δικαιώματα των γυναικών και των μειονοτήτων και να σιγουρευτούν πως δε θα υπάρξει νέος εμφύλιος μεταξύ των διαφορετικών φυλών.
Τώρα καλούνται να διαχειριστούν μία δύσκολη κατάσταση. Οι τιμές του πετρελαίου και των βασικών αγαθών στην Καμπούλ έχουν αρχίσει να αυξάνονται επικίνδυνα. Τα φαρμακεία και τα ΑΤΜ είναι άδεια.
Γι αυτόν το λόγο οι Ταλιμπάν προχώρησαν στην τοποθέτηση νέου κεντρικού τραπεζίτη ο οποίος καλείται να αντιμετωπίσει όλα αυτά τα προβλήματα τη στιγμή που ο προκάτοχός του προειδοποιεί για τους πληθωριστικούς κινδύνους και τα οικονομικά σοκ που ενδέχεται να οδηγήσουν σε capital controls.
Σύμφωνα με εκπρόσωπό τους, οι Ταλιμπάν ζητούν άρση των διεθνών κυρώσεων. Ο Suhail Shahee μίλησε πρόσφατα στο κρατικό κινεζικό κανάλι CGTN και υπογράμμισε πως «οποιεσδήποτε επιπλέον κυρώσεις είναι αντίθετες με τη θέληση των πολιτών του Αφγανιστάν».
Οι Ταλιμπάν έχουν πολλάκις αναφέρει πως αποζητούν καλές διεθνείς σχέσεις με τις ξένες δυνάμεις, ιδιαίτερα με την Κίνα.
«Τα πάντα ρει»
Το Πεκίνο φαίνεται πως έχει «μαλακώσει» τη στάση του, με τα κυβερνητικά μίντια να υποστηρίζουν πως οι κινεζικές επενδύσεις θα «γίνουν αποδεκτές» από τους Αφγανούς, ενώ υπογράμμισαν πως «οι ΗΠΑ δεν έχουν δικαίωμα παρέμβασης στις διπλωματικές και οικονομικές σχέσεις μεταξύ της Κίνας και του Αφγανιστάν, συμπεριλαμβανόμενης και της εκμετάλλευσης των σπανίων μετάλλων».
Η εκπρόσωπος του κινεζικού ΥΠΕΞ, Hua Chunying, από την πλευρά της, ανέφερε χαρακτηριστικά πως «τα πάντα ρει. Πρέπει να βασίζουμε τις αποφάσεις μας στις πράξεις και τα λεγόμενα του παρόντος και να μη μένουμε στο παρελθόν».
Το Αφγανιστάν αποτελεί στόχο τεράστιας οικονομικής και στρατηγικής σημασίας για την Κίνα. Η κυβέρνηση του Πεκίνου έχει καλέσει τους Ταλιμπάν να εδραιώσουν την ισχύ τους και να αποτρέψουν οποιεσδήποτε τρομοκρατικές επιθέσεις έτσι ώστε να τεθούν τα θεμέλια μιας σταθερής οικονομικής συνεργασίας.
Το 2010 οι Αμερικανοί αναλυτές υπολόγισαν πως το Αφγανιστάν έχει ορυκτό πλούτο συνολικής αξίας $1 τρισ στα έγκατά του. Από την πλευρά της, η Αφγανική κυβέρνηση είχε αναφέρει πως η αξία αυτή είναι υπερτριπλάσια, ξεπερνώντας τα $3 τρισ. Στη λίστα συμπεριλαμβάνονται τεράστιες ποσότητες λιθίου και χαλκού, μεταξύ άλλων, μέταλλα μείζονος σημασίας για την ανάπτυξη της βιομηχανίας ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Παρ’ όλα αυτά, η Κίνα θα πρέπει να προχωρήσει με προσοχή. Στα μέσα της πρώτης δεκαετίας του 21ου αιώνα, η κρατική Metallurgical Corp of China Ltd είχε κερδίσει διαγωνισμό αξίας $3 δισ. για την εκμετάλλευση αποθεμάτων χαλκού κοντά στην Καμπούλ. Όμως, η επένδυση έχει «λιμνάσει» λόγω της ανακάλυψης αρχαιολογικών ευρημάτων και ανησυχιών για την ασφάλεια των εργαζομένων.
Οι Ταλιμπάν από την πλευρά τους προσπαθούν να αποδείξουν πως τα πράγματα έχουν αλλάξει σε σχέση με τη δεκαετία του ‘90. Παρ’ όλα αυτά, οι δολοφονίες, η σφαγή μειονοτήτων και η καταπίεση των γυναικών φαίνεται πως συνεχίζουν ακάθεκτες.
Διαβάστε ακόμα:
MAVA – Renault: Το μεγάλο ξεπούλημα και ο «Γολγοθάς» των εργαζομένων
Μπουρλά: Πιθανή η εμφάνιση μετάλλαξης «ανθεκτικής» στο εμβόλιο (vid)