Πριν διατυπώσω μερικές σκέψεις θα ήθελα να τονίσω ότι από το 1985 που γράφω, μεταξύ άλλων, ρεπορτάζ για τον τουρισμό, δεν θυμάμαι να έχει περάσει ούτε μία χρονιά που τέτοια εποχή, μεσοκαλόκαιρο, να μην ακούω τις πιο αντιφατικές απόψεις για την τουριστική κίνηση.
Θα έλεγα, με λίγη δόση υπερβολής, ότι δεν υπάρχει χρονιά που οι επιχειρηματίες του κλάδου… να μην κλαίγονται και να μη θυμούνται με νοσταλγία το πόσο καλύτερη ήταν η περσινή χρονιά, με εξαίρεση βέβαια τις δύο σεζόν της πανδημίας.
Αν, λοιπόν, δει κανείς τα νούμερα, την επίσημη στατιστική με τις αφίξεις αεροπορικών ταξιδιωτών από το εξωτερικό ή το εσωτερικό, θα διαπιστώσει ότι μέχρι και τον Ιούλιο είναι αυξημένα σε σχέση με πέρυσι, το ίδιο επτάμηνο, περί το 10%-13%, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, ας πούμε η Μύκονος, που είναι 5%-7% κάτω, και περίπου στα ίδια με πέρυσι η Σαντορίνη.
Το ίδιο συμβαίνει και με τις αναχωρήσεις πλοίων από το λιμάνι του Πειραιά, είναι περίπου 13% πιο πάνω από πέρυσι συνολικά, η δε πληρότητα των πλοίων είναι 85%-90%.
Με βάση αυτά τα νούμερα μιλάμε, λοιπόν, για μια πολύ καλή επίδοση, μια πολύ καλή χρονιά, και φυσικά τα στοιχεία αυτά της Fraport και της ΥΠΑ, καθώς και του Λιμένος Πειραιώς δεν μπορεί να αμφισβητηθούν. Είναι όμως έτσι όπως λένε τα νούμερα;
Από εδώ και στο εξής ξεκινάμε τις ενστάσεις και τους αστερίσκους που συζητούνται σε όλη την τουριστική αγορά και ασφαλώς υπάρχουν αλήθειες, μισές αλήθειες, αλλά και υπερβολές.
Κατ’ αρχήν, καθίσταται σαφές ότι όλα είναι πιο ακριβά φέτος, άρα σχεδόν όλοι οι τουρίστες, Ελληνες και ξένοι, είναι πιο μαζεμένοι στην κατανάλωση, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται διαφορετικές εντυπώσεις και μάλιστα κατά τόπους.
Οι Κυκλάδες, κυρίως οι κοσμικές, η Μύκονος, η Σαντορίνη, η Πάρος, ακόμα και η Μήλος, η Σίφνος και η Τήνος, είναι πλέον κάτι σαν την… Κυανή Ακτή της Ελλάδος, που λέει ο λόγος, σε τιμές με δωμάτια. Αφού δεν βρίσκεις κάτω από 180 ευρώ ούτε τρύπα να κοιμηθείς, τα δε εστιατόρια είναι αισθητά πιο ακριβά από πέρυσι, εν μέρει δικαιολογημένα. Ασφαλώς ο παγκόσμιος πληθωρισμός παίζει ρόλο στις τιμές, αλλά έχω την εντύπωση ότι στην εστίαση υπάρχει μέγιστη δόση υπερβολής, ειδικά στα πιο καλά εστιατόρια και όχι τόσο στα παραδοσιακά ταβερνάκια.
Οι γνώμες διίστανται από τους ειδικούς και γι’ αυτές θα βρείτε ένα χορταστικό 4σέλιδο στο οικονομικό ένθετο της σημερινής έκδοσης, όλοι λένε μια γνώμη κι εσείς βγάζετε συμπεράσματα, αλλά πάντως είναι απολύτως λογικό άλλα να περιμένουν οι ξενοδόχοι της Πελοποννήσου και άλλα οι Σαντορινιοί.
Για παράδειγμα, όπως δηλώνει ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων Γιάννης Χατζής, «πώς είναι δυνατόν να μιλάμε για πρόβλημα υπερτουρισμού στην Ελλάδα όταν πολλά μέρη έχουν σεζόν μόλις 60 ημέρες». Ναι, μάλιστα, δίκιο έχει κι αυτός, αλλά δίκιο έχει και ο τουρίστας που πάει εκεί τον Αύγουστο και δεν υπάρχουν υποδομές να τον εξυπηρετήσουν.
Σε όλα αυτά θα πρέπει να προστεθεί το νέο στοιχείο που έχει αλλάξει κυριολεκτικά τις ισορροπίες στον τουρισμό, η ελεύθερη ενοικίαση των οικιών, π.χ. Airbnb και άλλες πλατφόρμες που αλλάζουν τα οικονομικά των ξενοδοχείων, δηλαδή τις πληρότητες.
Αλλά και εν μέρει στην εστίαση, αφού όταν έχεις νοικιάσει ένα σπίτι, πας στο σούπερ μάρκετ και τρως και πίνεις μέσα αντί να ξοδέψεις κάθε μέρα 200-300 ευρώ για φαγητό και διασκέδαση.
Πέρα απ’ όλα, όμως, λειτουργούν καταλυτικά σε μια αγορά πλέον και τα παγκόσμια social media. Τα social media που τα τελευταία χρόνια ανέδειξαν, με την τρομακτική διασπορά που έχουν σε όλο τον πλανήτη, τη μαγική εικόνα της Ελλάδας και ανέδειξαν ότι Ελλάδα δεν είναι μόνο δυο-τρία νησιά, αλλά δεκάδες πιο αυθεντικά, φτηνά και με περισσότερο ντόπιο χρώμα. Και τα ίδια social media μπορεί μέσα σε μια-δυο χρονιές να χαλάσουν την εικόνα όσων δόξαζαν γιατί τα εκατομμύρια ανεξέλεγκτοι χρήστες τους… τα βρίσκουν πια ακριβά, βαρετά, χαλασμένα ή οτιδήποτε τους κατέβει. Οχι πάντως ότι γενικά δεν έχουν συνήθως δίκιο οι παγκόσμιοι χρήστες, γιατί τα καλά ή τα κακά νέα κυκλοφορούν γρήγορα.
Ολη αυτή η νέα κατάσταση, η νέα «τάξη πραγμάτων» στον τουρισμό, απαιτεί, νομίζω, μια νέα, διαφορετική θεώρηση προς το προϊόν από όλους. Πρώτα απ’ όλα από τους ίδιους τους επιχειρηματίες που πρέπει να αποβάλουν οριστικά τη λογική της αρπαχτής και να φροντίσουν την εξυπηρέτηση και την ορθή τιμολόγηση προς όλους. Επειτα οι ίδιοι οι τουρίστες, οι καταναλωτές, δυστυχώς θα πρέπει να προσγειωθούν στα κόστη που αντέχουν, γιατί, απλούστατα, αν η Πάρος είναι ακριβή τον Ιούλιο και τον Αύγουστο επειδή είναι γεμάτη Γάλλους, τι να κάνουμε, να τους διώξουμε για λόγους δικαιοσύνης;
Τέλος, το κράτος, που πρέπει να κάνει τα πιο πολλά απ’ όλους. Να φροντίσει τις υποδομές που είναι φτιαγμένες στα νησιά για τους μισούς τουρίστες από όσους έρχονται (και αν είναι για τους μισούς…), να βάλει επιτέλους μια τάξη στα περιβαλλοντικά, αλλά με μέτρο, γιατί φέτος φτάσαμε να ψάχνουμε ξαπλώστρα, ενώ πέρυσι ψάχναμε να απλώσουμε πετσέτα στις παραλίες. Και βέβαια να ρυθμίσουν με έναν δίκαιο και λειτουργικό τρόπο τα Airbnb, γιατί όλοι έχουν δίκιο, αλλά και όλοι πρέπει να δουλέψουν και να αποκομίσουν κάποιο κέρδος. Δεν είναι δα και τόσο δύσκολο όσοι νοικιάζουν πάνω από δύο σπίτια να πληρώνουν τον ίδιο φόρο με τις τουριστικές επιχειρήσεις.
Πάντως, σε κάθε περίπτωση ο τουρισμός είναι ό,τι πιο ενδιαφέρον και ζωντανό υπάρχει στην ελληνική οικονομία, ειδικά αν προστεθεί το τεράστιο ενδιαφέρον για απόκτηση τουριστικής κατοικίας που προσελκύει εύπορους ξένους για αρκετούς μήνες διαμονής στη χώρα.