Όταν μια δημόσια δήλωση χρειάζεται επεξήγηση ή διόρθωση είναι τουλάχιστον ατυχής. Είναι «κανόνας»- και μακάρι η σχετική αναφορά να ήταν εξαίρεση στις δημόσιες αντιπαραθέσεις μεταξύ των κομμάτων και των ηγεσιών τους. Η δε διαπίστωση περί διαστρέβλωσης της δήλωσης κάθε άλλο παρά συμβάλλει στην ορθή ενημέρωση των πολιτών- αντιθέτως προκαλεί περισσότερα ερωτηματικά για την ουσία της υπόθεσης.
Μπορεί ο Στέφανος Κασσελάκης να δήλωσε αρχικά ότι κατά τη γνώμη του θα έπρεπε να είναι τουλάχιστον 5% του ΑΕΠ η επένδυση στην Υγεία για να του απαντήσει ο αρμόδιος υπουργός, Άδωνις Γεωργιάδης ότι το 2022 ήταν ήδη στο 5,1% του ΑΕΠ, αλλά δεν είναι ακριβώς αυτό το …θέμα. Το θέμα είναι ότι με τις σημερινές δαπάνες, το πλάνο που εφαρμόζεται και το αποτέλεσμα, οι πολίτες εξακολουθούν να διαπιστώνουν «τρύπες» στη λειτουργία του Εθνικού Συστήματος Υγείας και να δυσφορούν στις δημοσκοπήσεις, περιγράφοντας το ζήτημα ως ένα από τα κορυφαία που τους απασχολούν. Και δικαίως.
Η ακρίβεια είναι η άλλη μεγάλη «τρύπα», όπου πέφτει και χάνεται ο μισθός και η σύνταξη, πριν να τελειώσει καλά- καλά ο μήνας, κάθε φορά. Η Ελλάδα -σύμφωνα με τα αναλυτικά στοιχεία για τον εναρμονισμένο δείκτη τιμών καταναλωτή που δημοσιοποίησε η Eurostat– είχε τον Μάρτιο τον δεύτερο υψηλότερο πληθωρισμό στα τρόφιμα μεταξύ των χωρών-μελών της Ευρωζώνης. Οι όποιες κινήσεις έγιναν για την αντιμετώπιση της ακρίβειας δεν έφεραν το προσδοκώμενο αποτύπωμα στις τιμές- τα ράφια των καταστημάτων είναι πάντα εκεί και η σύγκριση (των τιμών και της αγοραστικής δύναμης) αναπόφευκτη. Και επειδή έρχεται Πάσχα, πολλά νοικοκυριά δια των εκπροσώπων τους έχουν αρχίσει να κάνουν διερευνητικές βόλτες στα μαγαζιά και στις τιμές για να υπολογίσουν μέχρι που φτάνει το …πάπλωμα και να αποφασίσουν μέχρι που μπορούν να απλώσουν τα πόδια τους. Θα πάνε στο χωριό ή στο νησί, όπως συνήθως κάθε χρόνο, τέτοιες μέρες; Θα στρώσουν τραπέζι για 20 και πλέον νοματαίους (την ευρύτερη οικογένεια και τους φίλους τους) και θα ψήσουν αρνί ή θα αποκτήσουν …λιτές και απέριττες συνήθειες, αφήνοντας τις εξορμήσεις για του χρόνου; Φτάνει και το καλοκαίρι κι αρχίζουν οι οικονομίες για την απόδραση (έστω και ολιγοήμερη) του χρόνου. Πρόκειται για σκέψεις που ακούγονται όλο και πιο συχνά και που δεν σβήνουν απαραίτητα, ακόμη κι όταν ξεκινούν να σχηματίζονται οι ουρές στους δρόμους και στα λιμάνια για την έξοδο του Πάσχα.
Μια έρευνα του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών καταγράφει για παράδειγμα τις αλλαγές στις πασχαλινές, καταναλωτικές και διατροφικές, συνήθειες των Ελλήνων. Δείχνει πολλά και ενδιαφέροντα, μοχλεύει τελικά οικείες εικόνες, αποφάσεις και τάσεις- όπως τη νέα τάση Do-It-Yourself (DIY) σε μαγειρική και ζαχαροπλαστική. Τι «θέλει» αυτή η τάση; Να έχουν φέτος τα περισσότερα εορταστικά τραπέζια του Πάσχα σπιτικό φαγητό και γλυκό από τα χεράκια του καλύτερου ζαχαροπλάστη του σπιτιού- να μια ευκαιρία να δείξει ο καθένας και η καθεμιά το κρυμμένο ταλέντο στους καλεσμένους…
Ας τα πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Η έρευνα λέει συγκεκριμένα μεταξύ άλλων ότι σύμφωνα με τις απαντήσεις των ερωτηθέντων, ένα στα τέσσερα νοικοκυριά (δηλαδή το 26%) θα ταξιδέψει το Πάσχα εκτός των αστικών κέντρων, σε χωριό ή σε νησί. Την προηγούμενη δεκαετία το ποσοστό έφτανε ακόμα και το 53%. Άλλαξε η συνήθεια ή δεν βγαίνουν οικονομικά τα άλλα τρία νοικοκυριά και προτιμούν (αναγκαστικά) να βάλουν το ταψί στο δικό τους φούρνο στην Αθήνα και σε οποιοδήποτε άλλο αστικό κέντρο; Μήπως τσέκαραν τα δρομολόγια και δεν ταιριάζουν οι ώρες ή μήπως μια τετραμελής οικογένεια χρειάζεται ένα μηνιάτικο (και βάλε) για να χαλαρώσει δίπλα στο κύμα στο νησί;
Σύμφωνα με την ίδια έρευνα τα οικογενειακά τραπέζια αυτών των ημερών θα είναι μικρότερα σε σχέση με το παρελθόν. Δηλαδή; Το 43% δηλώνει ότι θα βρεθεί σε μεγάλα οικογενειακά τραπέζια άνω των 10 ατόμων. Η αλήθεια είναι ότι το ποσοστό αυτό είναι αυξημένο σε σχέση με του 2023 που ήταν 40%, αλλά σαφώς μειωμένο σε σχέση με το 67% του 2019. Μάλιστα.
Αξιοσημείωτη είναι και η αύξηση της τάσης Do-It-Yourself (DIY) όσον αφορά στη μαγειρική και τη ζαχαροπλαστική. Οι καταναλωτές επιλέγουν να φτιάξουν μόνοι τους γλυκά και άλλα πασχαλινά είδη σε μεγαλύτερα ποσοστά σε σχέση με το παρελθόν. Έτσι, το ποσοστό που θα φτιάξει γλυκά στο σπίτι ανεβαίνει από το 43% στο 50% και το βάψιμο αυγών ανεβαίνει από το 62% στο 79%. Η έρευνα συμπεριλαμβάνει και … αρνί! Η πρώτη διαπίστωση είναι ότι το σούβλισμα του αρνιού ή του κατσικιού (διαλέγετε και παίρνετε) μετριέται σε χαμηλά ποσοστά σε σχέση με το παρελθόν, παρότι σε σχέση με τον περσινό χρόνο το ποσοστό αυξάνεται. Μικρή η διαφορά. Το 33% δηλώνει ότι θα σουβλίσει αρνί έναντι 32% το 2023, όταν το ποσοστό 2019 ήταν στο 67%. Το ψήσιμο στο φούρνο καταγράφεται αυξημένο από 40% σε 46%. Οι ειδικοί αντιλαμβάνονται ότι η τάση αυτή σε συνδυασμό με τον μειωμένο αριθμό ατόμων στα οικογενειακά τραπέζια παραπέμπει σε εκτιμήσεις για αγορές μικρότερες ποσοτήτων, αλλά και για την επιλογή διαφορετικών «κοπών» για τα είδη κρέατος από τους καταναλωτές. Το 42% δηλώνει επίσης ότι θα αγοράσει αρνί ή κατσίκι από το κρεοπωλείο, ενώ το 31% από το σουπερμάρκετ. Τι ποσοστό θα γευματίσει πασχαλιάτικα στον κλάδο της εστίασης; Ένα 9% (έναντι 12% το 2023) θα προτιμήσει, πασχαλινό γεύμα «έξω».
Και με τις αγορές εν’ όψει Πάσχα, ποια εικόνα καταγράφεται; Η πλειοψηφία των αγορών θα γίνει τη Μεγάλη Εβδομάδα. Σπεύδει για αγορές μόνο το 35%. Το 4% θα κάνει τις αγορές αυτό το Σαββατοκύριακο, το 53% την Μεγάλη Εβδομάδα γενικώς και το 9% την τελευταία στιγμή. Η συνολική δαπάνη είναι πάνω-κάτω η ίδια. Το 40% εκτιμά ότι θα μειώσει τις αγορές του, το 34% ότι θα τις αυξήσει και το 26% θεωρεί ότι η δαπάνη θα μείνει αμετάβλητη.
Οι συζητήσεις περί ακρίβειας είναι συνήθως δύσπεπτες τις ημέρες των γιορτών και ακόμη περισσότερο όταν γίνονται μεταξύ πολιτικών, αρμόδιων και μη, χωρίς σαφείς προτάσεις και πρωτοβουλίες για τη λύση. Όλο και περισσότερες έρευνες ωστόσο καταγράφουν πτυχές της πραγματικότητας, που οι πολίτες θα ήθελαν να αλλάξουν ταχύτατα για να μπορέσουν να έχουν, όχι μόνο τις γιορτινές ημέρες, περισσότερες επιλογές.