Οι τάσεις των πραγμάτων τείνουν να προδιαγράφουν το μέλλον γι’ αυτό και έχει νόημα να τις εντοπίζουμε και να τις παρακολουθούμε. Θα αναφερθώ σε δύο νόμους που αφορούν τάσεις, και ως εκ τούτου είναι και προφητικοί. Ένας πολύ ενδιαφέρων φυσικός νόμος είναι ο νόμος της εντροπίας. Υπάρχει και ένας εξ ίσου χαρακτηριστικός νόμος, ο οποίος αφορά ειδικώς την σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα και προδιαγράφει την ροπή των ελληνικών πραγμάτων τα οποία στην προκειμένη περίπτωση τείνουν συνήθως να εξομοιωθούν με την κατάσταση που επικρατεί στο Ελληνικό Δημόσιο.
Τον αποκαλώ «ο νόμος της εκδημοσιοποίησης των πάντων», και σ’ αυτόν θα ήθελα να αναφερθώ εκτενέστερα.
Ο νόμος της εντροπίας με δυο λόγια λέει ότι σε ένα κλειστό σύστημα τα πράγματα τείνουν συν τω χρόνω να γίνονται όλο και πιο ακατάστατα και χαώδη. Ας πάρουμε για παράδειγμα έναν ωραίο και περιποιημένο κήπο. Αν αφεθεί ως έχει, χωρίς εξωτερική ανθρώπινη παρέμβαση, ο κήπος σιγά-σιγά θα πάψει να είναι τακτικός και περιποιημένος. Θα γεμίσει αγριόχορτα και θα χάσει την αρμονία και την συμμετρία του.
Αυτό είναι φυσικός νόμος και ισχύει για όλα τα κλειστά φυσικά συστήματα. Η εντροπία κάθε συστήματος, η οποία στην ουσία είναι ένα μέτρο της ακαταστασίας του, πάντα τείνει να αυξάνεται με αποτέλεσμα το σύστημα να γίνεται όλο και πιο ακατάστατο και χαώδες.
Κατ’ αναλογίαν ο νόμος της εκδημοσιοποίησης των πάντων αφορά το φαινόμενο μονάδων του ιδιωτικού κυρίως τομέα, οι οποίες ενώ στα πρώτα στάδια της ύπαρξής τους λειτουργούσαν υποδειγματικά και αποτελεσματικά, να τείνουν σταδιακά καθώς μεγαλώνουν και αναπτύσσονται να χάσουν αυτά τα χαρακτηριστικά και να αρχίσουν να αποκτούν χαρακτηριστικά του ελληνικού Δημοσίου!
Έχω υπ’ όψιν μου μία μεγάλη και πολύ γνωστή αλυσίδα ηλεκτρονικών ειδών, με όνομα που παραπέμπει στη Γερμανία. Τα πρώτα χρόνια της λειτουργίας της ήταν μια εταιρία υπόδειγμα, γρήγορη, ευέλικτη και με καταπληκτική εξυπηρέτηση πελατών!
Φυσικό ήταν επειδή η εν λόγω εταιρία ήταν πολύ καλή και εκινείτο στην αιχμή της τεχνολογίας να μεγαλώσει με ταχείς ρυθμούς και τελικά να εξαγορασθεί από μια μεγάλη πολυεθνική. Αποτέλεσμα: σήμερα η εταιρία αυτή, αν και εξακολουθεί να είναι αποδοτική και κερδοφόρος, λόγω κλάδου, να θυμίζει ολίγον από ελληνικό Δημόσιο.
Χάθηκε κάθε ευελιξία και ταχύτητα. Οι υπάλληλοι είναι αδιάφοροι και ανεκπαίδευτοι και σε αντιμετωπίζουν με περίπου εχθρικό ύφος. Το τηλέφωνο χτυπά αλλά ουδείς ενδιαφέρεται να το απαντήσει, και γενικώς η ατμόσφαιρα και το σέρβις θυμίζουν μάλλον γκισέ εφορίας παρά καινοτόμο ιδιωτική εταιρία! Ο νόμος της εκδημοσιοποίησης επεκράτησε πλήρως! Εκεί που παλιά σε εξυπηρετούσαν ταχύτατα και χωρίς πολλές διαδικασίες, τώρα ο χρόνος εξυπηρέτησης έχει αυξηθεί τραγικά και έχουν καθιερωθεί γελοίες γραφειοκρατικές διαδικασίες με διάφορες αιτήσεις, εγκρίσεις, υπεύθυνες δηλώσεις, και μπόλικες υπογραφές, λες και αγοράζεις ακίνητο αντί ένα μικρό ηλεκτρονικό αντικείμενο.
Και διερωτώμαι. Κανείς από τη Διοίκηση δεν κάνει τον κόπο να δοκιμάσει να τηλεφωνήσει για να διαπιστώσει αν υπάρχει στοιχειώδης τηλεφωνική εξυπηρέτηση;
Κανείς δεν κάνει τον κόπο να κάνει μια δοκιμή mystery shopping, να εμφανισθεί δηλ. ως απλός πελάτης για να διαπιστώσει την ποιότητα εξυπηρέτησης; Φυσικά οι τιμές είναι αρκετά ψηλές ώστε να εξασφαλίζονται μεγάλα κέρδη, πράγμα στο οποίο βοηθάει και η φύση του συγκεκριμένου κλάδου. Αλλά αν κάτι χαρακτηρίζει αυτή την εταιρία σήμερα δεν είναι πλέον το καινοτόμο προφίλ και η ευελιξία, όσο είναι το άρωμα Ελληνικού Δημοσίου.
Ανάλογα παραδείγματα υπάρχουν πάμπολλα, και νομίζω ότι αποτελούν σαφή επιβεβαίωση των δύο νόμων που προανέφερα, προσαρμοσμένων στη νεοελληνική πραγματικότητα. Ό,τι αφήνεται να εξελιχθεί μόνο του, χωρίς παρεμβάσεις και διορθωτικές κινήσεις, σταδιακά θα καθίσταται πιο άτακτο, χαώδες και δυσλειτουργικό. Θα τείνει δηλ. να αναπτύσσει χαρακτηριστικά και γνωρίσματα ελληνικού Δημοσίου, έστω και αν προηγουμένως αποτελούσε υπόδειγμα αποτελεσματικής λειτουργίας.
Ο μέγιστος των Οικονομολόγων Κέινς όταν ρωτήθηκε ποιες ήταν οι απόψεις του για την μακροπρόθεσμη πορεία της οικονομίας είπε το περίφημο: «Μακροπρόθεσμα θα είμαστε όλοι νεκροί.».
Θα τον παραφράσω με μια μικρή δόση χιούμορ: Μακροπρόθεσμα στην Ελλάδα μόνο το Ελληνικό Δημόσιο θα επιβιώσει. Ίσως και ό,τι του μοιάζει.