Αυτές τις ημέρες στις Βρυξέλλες παίρνουν πολύ σοβαρές αποφάσεις που θα επηρεάσουν τις ζωές μας, καθώς οι δημοσιονομικοί κανόνες με τους οποίους πορευτήκαμε τα τελευταία 25 χρόνια αναθεωρούνται.
Η Κομισιόν επικαιροποιεί το Σύμφωνο Σταθερότητας που καταρτίστηκε το 1997 και πάνω του βασίστηκε η γέννηση του ευρώ. Οι κανόνες ανεστάλησαν το 2020 όταν η επιδημία του Covid σάρωσε την ευρωπαϊκή οικονομία και τώρα, σε μια συγκυρία που οι περισσότεροι οικονομολόγοι προεξοφλούν ύφεση στην ΕΕ, επιστρέφουν σε ισχύ προσαρμοσμένοι και εμπλουτισμένοι με την εμπειρία των περασμένων ετών.
Ο κύριος λόγος της μεταρρύθμισης των κανονισμών είναι η αναγκαιότητα μείωσης των αυξημένων επιπέδων δημόσιου χρέους των κρατών της Ευρωζώνης, το οποίο -κατά μέσο όρο- στα τέλη του β’ τριμήνου του 2022, ήταν στο 94,2% του ΑΕΠ. Η Ελλάδα και η Ιταλία παρουσιάζουν τις χειρότερες επιδόσεις με το δημόσιο χρέος να υπερβαίνει τα επίπεδα του 150%, ενώ εκτός του ορίου (60%) είναι σήμερα ακόμη και η πειθαρχημένη Γερμανία της οποίας το χρέος, το 2021 φλέρταρε με το επίπεδο του 70%.
Οι πληροφορίες που έχουν έρθει στη δημοσιότητα θέλουν το σχέδιο της Κομισιόν να προβλέπει τη δημιουργία ξεχωριστών πλαισίων για κάθε κράτος-μέλος με συγκεκριμένους στόχους και χρονοδιαγράμματα για την επίτευξή τους. Δηλαδή, μια εξειδίκευση των δημοσιονομικών στόχων προσαρμοσμένη κατάλληλα στις ιδιαιτερότητες και τα χαρακτηριστικά της κάθε οικονομίας στα κράτη-μέλη. Η κεντρική ιδέα είναι οι οικονομικοί στόχοι να τίθενται σε χρόνους που ανταποκρίνονται στις οικονομικές ανάγκες του κάθε κράτους-μέλους, ώστε να συντίθεται ένα δημοσιονομικό πλαίσιο που ενισχύει τη βιωσιμότητα του χρέους.
Το καθοριστικό όμως ερώτημα είναι το είδος της εποπτείας που θα ασκείται για την τήρηση των νέων κανονισμών. Οι κανονισμοί της ΕΕ αρκετές φορές παραβιάζονται από τα ισχυρά μέλη χωρίς να επιβάλλονται οι προβλεπόμενες κυρώσεις, αντίθετα με τη μεταχείριση που επιφυλάσσεται στα λιγότερο ισχυρά κράτη, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα την ελληνική κρίση που εξαντλήθηκε η σκληρότητα των μέτρων για παραδειγματισμό. Ένα εξατομικευμένο δημοσιονομικό πρόγραμμα για κάθε χώρα προφανώς είναι σαφώς πιο ευέλικτο και δίκαιο από ένα ενιαίο μέτρο για όλους, αλλά η υιοθέτηση μιας αυστηρής εποπτείας μπορεί να το μετατρέψει σε ένα οιονεί μνημόνιο. Αν μάλιστα -όπως συμβαίνει σήμερα- ενεργοποιείται μόνον για τα πιο αδύνατα κράτη μέλη παραβλέποντας τις παραβιάσεις των ισχυρών κρατών, τότε η Ευρώπη των δυο ταχυτήτων θα είναι γεγονός.