Οι μεν τράπεζες ανακοινώνουν ότι μειώνεται ο αριθμός των κόκκινων δανείων, αλλά την ίδια στιγμή τα ίδια τα δάνεια παραμένουν κόκκινα, χωρίς να έχουν αναδιαρθρωθεί και συνεχίζουν να βαρύνουν τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις που τα οφείλουν. Τα τελευταία δύο χρόνια τα δάνεια πωλούνται από τις τράπεζες, οπότε οι ισολογισμοί τους «καθαρίζουν» και μπορούν να κινηθούν στην αγορά, να προσελκύσουν κεφάλαια ώστε να χρηματοδοτήσουν την οικονομία.
Ετσι, όμως, το πρόβλημα μεταφέρθηκε από τις τράπεζες στα funds και τις εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων, οι οποίες έχουν αναλάβει πλέον την είσπραξή τους.
Η πώληση των δανείων μάλιστα έγινε με κρατική βοήθεια, καθώς το Δημόσιο έχει εγγυηθεί ότι θα πληρώσει μέρος των απωλειών που ίσως έχουν οι αγοραστές ομολόγων τα οποία εκδόθηκαν με αντίκρισμα τα πωλούμενα κόκκινα δάνεια.
Οι τράπεζες πληρώνουν για αυτή την εγγύηση, έτσι ώστε να ξεπεραστούν τα προβλήματα ανταγωνισμού που γεννά η κρατική βοήθεια, αλλά το γεγονός είναι ότι το Ελληνικό Δημόσιο διευκόλυνε την όλη διαδικασία με σκοπό να βοηθήσει το τραπεζικό σύστημα, δεδομένου ότι οικονομική ανάκαμψη δεν μπορεί να γίνει χωρίς την υποστήριξη του τραπεζικού συστήματος.
Η κρατική στήριξη των τραπεζών κρίθηκε αναγκαία πολλές φορές τα τελευταία χρόνια για να ανακάμψουν και να είναι σε θέση να δώσουν καινούρια δάνεια ώστε να κινηθεί η αγορά.
H πώληση των δανείων αιτιολογήθηκε και με το επιχείρημα ότι τα funds και οι εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων θα ήταν πιο ευέλικτες από τις τράπεζες και θα προχωρούσαν πιο εύκολα σε αναδιαρθρώσεις, κουρέματα και ρυθμίσεις δανείων, προτού φτάσουν στον πλειστηριασμό, έτσι ώστε να ξεμπλοκάρουν και οι δανειολήπτες – νοικοκυριά και επιχειρήσεις.
Ωστόσο, όπως λένε φορείς που ασχολούνται με το ζήτημα (ενώσεις καταναλωτών και δικηγόροι), οι περισσότερες εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων δεν προχωρούν σε ουσιαστικές αναδιαρθρώσεις και κουρέματα, με αποτέλεσμα το πρόβλημα να διαιωνίζεται.
Οι όποιες ρυθμίσεις είναι απολύτως στη διακριτική ευχέρεια των εταιρειών διαχείρισης, καθώς οι δανειολήπτες δεν έχουν νομικά ή άλλα εργαλεία πίεσης από την πλευρά τους, πέρα από έναν γενικόλογο Κώδικα Δεοντολογίας, ο οποίος τελικά δεν είναι δεσμευτικός.
Η δε εποπτεία της Τραπέζης της Ελλάδος, που είναι αρμόδια, περιορίζεται θεσμικά στην εφαρμογή αυτού του Κώδικα, ενώ πρακτικά μέχρι στιγμής δεν έχει φέρει κάποιο αποτέλεσμα.
Ετσι, σχεδόν όλες οι εισπρακτικές κάνουν ρυθμίσεις εφόσον θέλουν, όταν θέλουν, όπως θέλουν, χρεώνουν τα επιτόκια που θέλουν (συχνά υψηλότερα από εκείνα που ισχύουν στην αγορά), με το αδιέξοδο να μεγαλώνει.
Η αγορά των πτωχεύσεων είναι μάλιστα ιδιόμορφη, αφού δεν λειτουργεί και ο ανταγωνισμός. Μία απ’ όλες τις εισπρακτικές κάνει ρεαλιστικές ρυθμίσεις και κουρέματα, αλλά αυτό ουδόλως επηρεάζει τις υπόλοιπες.
Μοιραία, τα πράγματα θα οδηγηθούν σε πλειστηριασμούς με το νέο Πτωχευτικό Δίκαιο, καθώς, σύμφωνα με εκτιμήσεις της αγοράς, υπάρχουν περί τα 300.000 ακίνητα που είναι έτοιμα να εκπλειστηριαστούν με συνοπτικές διαδικασίες μέσα από ηλεκτρονικές πλατφόρμες.
Το ζήτημα έχει κοινωνική διάσταση, αλλά και ηθική: Πόσο θεμιτό είναι μια εταιρεία να κερδίζει από τον πλειστηριασμό ενός σπιτιού ή μιας επιχείρησης, εκμεταλλευόμενη ένα κόκκινο δάνειο που απέκτησε σε ένα κλάσμα της ονομαστικής αξίας του και μάλιστα με έμμεση κρατική επιδότηση;
Υπάρχει επίσης και η οικονομική διάσταση, αφού τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις που θα πληγούν από τους πλειστηριασμούς ουσιαστικά θα τεθούν εκτός αγοράς και οικονομικής λειτουργίας επιβαρύνοντας το σύστημα.
Το πρόβλημα των κόκκινων δανείων δεν λύθηκε, απλά μπήκε κάτω απ’ το χαλί. Η κυβέρνηση και η Τράπεζα της Ελλάδος θα πρέπει να βρουν λύσεις το ταχύτερο, διότι ούτε η οικονομία, ούτε η κοινωνία είναι έτοιμες για τις παρενέργειες που θα έχουν οι πλειστηριασμοί.