Σφοδρή επίθεση στον ΣΥΡΙΖΑ εξαπέλυσε την Τετάρτη ο Κυριάκος Μητσοτάκης στη Βουλή, κατά την συζήτηση του νομοσχεδίου για τον εκσυγχρονισμό των ελληνικών δημόσιων πανεπιστημίων, με αφορμή τις δηλώσεις του Χριστόφορου Βερναρδάκη για την υπουργό Παιδείας, Νίκη Κεραμέως, και τους ανεδαφικούς χαρακτηρισμούς και συσχετισμούς του με τη Ρούλα Πισπιρίγκου.
Ο πρωθυπουργός, επιχειρώντας να αποτυπώσει το χάσμα που χωρίζει όχι μόνο τη ΝΔ με τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά τα περισσότερα κοινοβουλευτικά κόμματα με την αξιωματική αντιπολίτευση, σημείωσε πως «οι άθλιες δηλώσεις Βερναρδάκη δεν αποτελούν μεμονωμένο φαινόμενο. Ο Βερναρδακισμός, είναι ο Πολακισμός και ο Συριζαϊκός φαρισαϊσμός. Είναι ο εκτσογλανισμός της δημόσιας ζωής. Το τελευταίο σκαλοπάτι του λαϊκισμού. Είναι η τοξικότητα με την οποία θα δηλητηριάζει την καθημερινότητα ο ΣΥΡΙΖΑ».
Αλήθεια, όμως, τι σημαίνει στην πραγματικότητα τσογλάνι;
Τσογλάνι (το) (ουσιαστικό), προέρχεται από την τουρκική λέξη ic oglani < ic- («εσωτερικός», του εσωτερικού παλατιού-σχολείου) + oglan («παιδί»).
Στα Tουρκικά, “coglan” είναι ο «υπηρέτης». Στην τουρκοκρατία, λοιπόν, «τσογλάνι» ήταν το ελληνόπουλο, από καλή οικογένεια, που υπηρετούσε τους Τούρκους σουλτάνους, αφού είχε πέσει θύμα παιδομαζώματος (τουρκ. devsirme, ντεβσίρμ). Υπηρέτης, αλλά όχι δούλος, όχι παιδί για όλες τις δύσκολες δουλειές.
Τα πιο ικανά τσογλάνια τα έστελναν για να λάβουν ειδική εκπαίδευση σε παλάτια της Αδριανούπολης, του Γαλατά και της Προύσας. Όσοι αρίστευαν, επέστρεφαν στο παλάτι του σουλτάνου και έπαιρναν πολιτικά και στρατιωτικά αξιώματα, έφταναν να γίνουν από προσωπικοί ακόλουθοι του σουλτάνου μέχρι πασάδες και μπέηδες.
Χρόνια αργότερα, το «τσογλάνι» παρέμεινε ως «δάνειο» από την Τουρκία, αλλά… ξέπεσε και έφτασε, παρωχημένα, να σημαίνει τον νεαρό βοηθό του καφετζή. Μειωτικά και μεταφορικά, όταν το «τσογλάνι» ακούγεται στις μέρες μας, συνοδεύει την εικόνα ατόμου νεαρής ηλικίας πάντα, αλλά πλέον, κακής διαγωγής, παλιόπαιδο.
Πρόκειται για έναν αχρείο νεαρό, δίχως ευγένεια, αγνοώντας κάθε κανόνα συμπεριφοράς – καμία σχέση με τα πρώτα, τα original τσογλάνια, δηλαδή. Εκείνα τα τσογλάνια, επί τουρκοκρατίας, αφού τα άρπαζαν οι Τούρκοι από ελληνικές οικογένειες, τα έστελναν να σπουδάσουν στην ουσία. Στα μαθήματά τους είχαν ώρες που διδάσκονταν Μαθηματικά, μελετούσαν το Κοράνι και τη Σαρία, στα Aραβικά και στα Περσικά, έπαιρναν μαθήματα καλής συμπεριφοράς, μάθαιναν να στέκονται απέναντι σε πολλές συνθήκες – πες το και «μαθήματα διπλωματίας».
Κάποιοι, ακόμα και σήμερα, μπερδεύουν τα «τσογλάνια» με τα «ατζεμί ογλάν», τα οποία ήταν ανάμεσα στα παιδιά που… περίσσεψαν κατά την πρώτη διαλογή τους στο παιδομάζωμα, δεν είχαν πολλές διανοητικές δυνατότητες, αλλά θα μπορούσαν να μετατραπούν σε ικανότατους γενίτσαρους.
Τσογλάνι, λοιπόν. Δηλώνει άνθρωπο διεφθαρμένο, κακής διαγωγής, παλιόπαιδο. Και είναι αλήθεια πως στο διάβα της πολιτικής στη χώρα μας, εδώ και αιώνες, έχουμε συναντήσει πολλά από δαύτα, με γραβάτες ή και όχι. Επειδή τα τσογλάνια είναι διακομματικά, προέρχονται από όλους τους πολιτικούς χώρους, σωστά;
Πηγές
Δημητράκος Β. Δημήτριος, Νέον ορθογραφικόν και ερμηνευτικόν λεξικόν, 1970: «Παιδομάζωμα, Η επί τουρκοκρατίας αρπαγή μικρών χριστιανοπαίδων. Παιδολόγι». –
Quataert, Donald. The Ottoman Empire, 1700–1922, Cambridge University Press, New York 2005.
Τεγόπουλος-Φυτράκης, Ελληνικό Λεξικό, 1993.
Βακαλόπουλος Ε. Απόστολος, Ιστορία του Νέου Ελληνισμού, τομ. Β’, Τουρκοκρατία 1453-1669. Θεσσαλονίκη, 1964.