Στη συνέχεια των πρωτοφανών συλλαλητηρίων της 28ης Φεβρουαρίου που προκάλεσαν μια τομή στον πολιτικό χρόνο, τα κόμματα έχουν να συναντηθούν με μια σειρά από επίμονα και βασανιστικά ερωτήματα, από τα οποία δεν μπορούν να ξεφύγουν. Έχουν δε στην πραγματικότητα, ελάχιστο χρόνο μπροστά τους για να απαντήσουν και να επαναχαράξουν την στρατηγική τους, αν θέλουν να σηκώσουν κεφάλι πιο γρήγορα από τη λήξη των τελεσιγράφων που στέλνουν όλο και περισσότεροι πολίτες το τελευταίο διάστημα.
Το πρώτο ερώτημα είναι –δύο χρόνια μετά από τα Τέμπη– αν διαθέτουν τον δέοντα σεβασμό να αγκαλιάσουν τον πόνο των συγγενών των θυμάτων, όχι μόνο για να τους παρηγορήσουν αλλά για να τους πείσουν ότι θέλουν και μπορούν να αποτρέψουν μια νέα τραγωδία. Το δεύτερο ερώτημα αφορά στη δυνατότητα (ή όχι) να ξεχωρίσουν μέσα από το ενδεχομένως ετερόκλητο πλήθος κάθε συλλαλητηρίου, όλους τους λόγους που ώθησαν όλες τις γενιές στις τόσο βουβές και ταυτόχρονα ασυνήθιστα ηχηρές διαμαρτυρίες. Το τρίτο ερώτημα είναι αν έχουν κάτι να τους πουν- αν μέσα στα δύο χρόνια που πέρασαν δεν ξέχασαν ούτε μια ημέρα το καθήκον τους. Και το τέταρτο ερώτημα στο οποίο επίσης οφείλουν να απαντήσουν άμεσα είναι αν έχουν τα κότσια να σχεδιάσουν ανεξάρτητα από τους εκλογικούς κύκλους.
Όποιος παρακολούθησε χθες τη συνεδρίαση στην Ολομέλεια της βουλής δεν μπορεί παρά να διέκρινε την αγωνία της κυβερνητικής παράταξης αλλά και κομμάτων της αντιπολίτευσης να επανατοποθετηθούν στον εκλογικό χάρτη χωρίς ρίσκα και με τις λιγότερες (επί του παρόντος) δημοσκοπικές ζημίες. Ανέφεραν πολλές φορές τη λέξη «εκλογές» και ελάχιστες στιγμές επιχείρησαν να μετατρέψουν τον πόνο και τα αιτήματα των συγγενών -και των πολιτών βεβαίως που τους τίμησαν στα συλλαλητήρια- σε σχέδιο ουσιαστικής επούλωσης του εθνικού τραύματος. Με προτάσεις και όχι με αταίριαστα με τη στιγμή, παρατεταμένα χειροκροτήματα στην αίθουσα της Ολομέλειας.
Μπορεί ναι, να είναι συγκυριακό, το αποτύπωμα του κλίματος αλλά είναι ενδεικτικό. Καταγράφεται πτώση όλων των κομμάτων και κέρδη μόνο για την Πλεύση Ελευθερίας και την Ελληνική Λύση. Το κυβερνητικό κόμμα κάνει προσπάθεια για να κρατηθεί κοντά στα ποσοστά των ευρωεκλογών (δηλαδή κοντά στο 28%), παρότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης θέλησε να θυμίσει με την ομιλία του το 41% που έλαβε το κόμμα του στις εθνικές εκλογές που προηγήθηκαν (το 2023). Το ΠΑΣΟΚ, το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης τροφοδοτείται ακόμη από τη δυναμική που ανέπτυξε μετά από τις ευρωεκλογές και τις εσωκομματικές κάλπες αλλά δυσκολεύεται να συγκρατήσει δυνάμεις, σημειώνει πτώση και μετράει ζημίες. Ο ΣΥΡΙΖΑ παραμένει καθηλωμένος στον ανήφορο των μονοψήφιων ποσοστών και η «γκρίζα ζώνη» μεγαλώνει μοιράζοντας ανησυχία και ίσως πανικό στα κόμματα που διεκδικούν τη διακυβέρνηση της χώρας. Στην πρώτη μεγάλη δημοσκόπηση της GPO μετά από τα συλλαλητήρια που παρουσιάστηκε στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων του Star οι αναποφάσιστοι βρίσκονται λίγο κάτω από το 20%, για πρώτη φορά η πλειοψηφία τάσσεται υπέρ των πρόωρων εκλογών, οι επτά στους δέκα αποδίδουν ευθύνες στην κυβέρνηση για το δυστύχημα και συγκάλυψη ευθυνών, ενώ πάνω από οκτώ στους δέκα θεωρούν ότι η αντιπολίτευση προσπαθεί να εκμεταλλευτεί πολιτικά την υπόθεση. Στο ερώτημα αν υπάρχει εμπιστοσύνη στην Ελληνική Δικαιοσύνη, όχι και μάλλον όχι, απαντά το 59,8%. Θα είναι διαφορετική η εικόνα σε άλλες δημοσκοπήσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη; Δύσκολα. Και αυτό είναι κάτι που γνωρίζουν κόμματα και πολίτες. Χωρίς να κοιτάξουν τα νούμερα και τα ποσοστά.
Είναι προφανές ότι η κυβερνητική παράταξη, ακριβώς επειδή κυβερνά, έχει τη μεγαλύτερη ευθύνη: να κοιτάξει κατάματα τους πολίτες, να πει αν το νιώθει ένα μεγάλο συγγνώμη για τις ευθύνες της που ήδη αναγνώρισε αλλά να μην κρυφτεί πίσω από αυτές. Υπάρχουν κι άλλες; Ας ανοίξει λοιπόν διάπλατα τον δρόμο που περιμένουν να αντικρίσουν οι πολίτες. Ναι η Δικαιοσύνη έχει τον πρώτο λόγο για την αναζήτηση των υπεύθυνων και την τιμωρία τους- κανείς δεν διαφωνεί. Αλλά έχει την ευθύνη η κυβερνητική παράταξη και τα άλλα κόμματα να κάνουν το χρέος: να διευκολύνουν τη Δικαιοσύνη να κάνει με αποτελεσματικότητα και ταχύτητα το έργο της. Η συζήτηση δεν μπορεί να τροφοδοτείται με επιχειρήματα του τύπου ότι τάσσεται εναντίον της κυβέρνησης η συμμαχία των προθύμων του μηδενισμού. Οι πολίτες είναι ήδη πολύ μακριά από τέτοιου τύπου συμπεράσματα. Δεν τους αφορούν γιατί δεν βλέπουν στην παρούσα φάση με τους κανόνες του εκλογικού παιχνιδιού. Εκφράζουν την απογοήτευση και το θυμό τους και περιμένουν επιχειρήματα έξω από το κουτί.
Άλλωστε η συμμαχία ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ, Νέας Αριστεράς, Πλεύσης Ελευθερίας και κάποιων ανεξάρτητων βουλευτών θα μπορούσε (το πιθανότερο) να μην είχε συμβεί, αν δεν χρειάζονταν 50 υπογραφές για την κατάθεση πρότασης μομφής εναντίον της κυβέρνησης. Συμμάχησαν αλλά για πόσο; Όταν αύριο το βράδυ κλείσουν τα φώτα της τριήμερης διαδικασίας στην Ολομέλεια θα σβήσει αυτομάτως και η συμμαχία; Πολύ πιθανό, αλλά στην πολιτική όποιος βιαστεί να προβλέψει την επόμενη μέρα, θα κάνει απλά ένα αχρείαστο λάθος.
Είναι πασιφανές ότι αυτή τη στιγμή οι στοχεύσεις των κομμάτων της «μομφής» είναι πολύ διαφορετικές. Το ΠΑΣΟΚ έσπευσε από χθες (αμέσως μετά την κατάθεση της κοινής πρότασης) να υπογραμμίσει δια στελεχών του ότι αναδεικνύεται στην ηγέτιδα δύναμη της αντιπολίτευσης, στη μόνη δύναμη που μπορεί να ανοίξει την πόρτα της εξόδου στον Κυριάκο Μητσοτάκη. Θα επιστρέψει άμεσα στην αυτόνομη πορεία, ενδέχεται να συμμαχήσει εκ νέου με τα άλλα κόμματα για κάποιες νομοθετικές πρωτοβουλίες, αλλά θα κινηθεί όπως όλα δείχνουν ως ο βασικός αντίπαλος της Νέας Δημοκρατίας. Ο ΣΥΡΙΖΑ θα συνεχίσει σε υψηλότερους τόνους να ζητάει εκλογές, προσπαθώντας να προσεγγίσει τα ευρύτερα κοινά τα οποία είχε αλλά έχασε σταδιακά, ξεκινώντας από την στρατηγική ήττα του 2019 και κάποια στελέχη των κομμάτων της συμμαχίας θα συνεχίσουν να προτείνουν προοδευτικές λύσεις. Τίποτα δεν μπορεί να αλλάξει με θεαματικό τρόπο, αν οι άμεσα ενδιαφερόμενοι, δηλαδή το ΠΑΣΟΚ και τα άλλα κόμματα, δεν καταφέρουν να δουν τους εαυτούς τους στον καθρέφτη τους και αν δεν αποφασίσουν με ποιους τελικά θέλουν να πάνε και ποιους να αφήσουν. Αλλά μήπως και αυτό είναι παλιομοδίτικο ψευτοδίλημμα; Το σίγουρο είναι ότι ούτε το ΠΑΣΟΚ μπορεί να γίνει εύκολα ουρά της Κωνσταντοπούλου, ούτε η Πλεύση Ελευθερίας να εκφράσει ξαφνικά το … σύνολο της γκρίζας ζώνης. Κι ακόμη πιο σίγουρο είναι ότι στην τελική ευθεία προς τις εκλογές (όποτε κι αν γίνουν) μόνο τότε θα αρχίσουν να σταθεροποιούνται τα κομμάτια στο παζλ…