Ο συσχετισμός των πολιτικών δυνάμεων στην τελική ευθεία προ των ευρωεκλογών μοιάζει να έχει παγιωθεί: θεαματική άνοδος της Ακροδεξιάς, ηπιότερα ανοδική πορεία της «παραδοσιακής Δεξιάς» (με σημάδια συνεργασίας μεταξύ τους), ελαφρά καθοδική τάση των Σοσιαλιστών, μεγαλύτερη των Πρασίνων και ακόμα μεγαλύτερη των «Κεντρώων». Όλα αυτά λόγω γενικότερης κατεύθυνσης των πραγμάτων –αύξηση των φόβων και άρα της ανάγκης προστασίας- και με ελάχιστη αναφορά στο ευρωπαϊκό πολιτικό σχέδιο. Κι όμως τα ταλαίπωρα τα προγράμματα και υπάρχουν και κάτι δείχνουν και κάποια σημασία έχουν.
Και μόνοι οι τίτλοι των προεκλογικών μανιφέστων των μεγάλων ευρωπαϊκών πολιτικών παρατάξεων φανερώνουν τις διαφορές λογικής και προτεραιοτήτων. Η Ευρώπη είναι πρώτα απ’ όλα το «ασφαλές» (και στη συνέχεια το «καλό», ό,τι και να σημαίνει αυτό) σπίτι για το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, το μεγαλύτερο του απερχόμενου και σχεδόν σίγουρα και του επερχόμενου Ευρωκοινοβουλίου. Πέρα από την επίσης αμφίβολης χρησιμότητας επιμονή στον «ευρωπαϊκό τρόπο ζωής» -ίσως για να δικαιωθεί το χαρτοφυλάκιο του Έλληνα Επιτρόπου- οι προτεραιότητες της ευρωπαϊκής «Κεντροδεξιάς» –που κλίνει όλο και περισσότερο προς τα δεξιά- είναι σαφείς: η «ελευθερία είναι κλειδί αλλά ελευθερία χωρίς ασφάλεια είναι μια άδεια λέξη», άρα η ασφάλεια προηγείται και καθορίζει. Η «προστασία», από εσωτερικούς και εξωτερικούς εχθρούς (Ρωσία, τρομοκρατία, οργανωμένο έγκλημα, παράνομη μετανάστευση, Διαδίκτυο) είναι το κύριο αγαθό, η «άμυνα» επίσης, που περιλαμβάνει και τα εξωτερικά και τα εσωτερικά σύνορα: η Δεξιά «εγγυάται να θέσει υπό έλεγχο» την παράνομη μετανάστευση, με πρόταση-φάρο την αποδοχή της δυνατότητας όσοι ζητούν άσυλο να μεταφέρονται σε «ασφαλείς τρίτες χώρες» -μια διαδικασία τύπου Ρουάντας, την οποία λάνσαρε η βρετανική κυβέρνηση και θεώρησε παράνομη το ανώτατο δικαστήριο, ή Αλβανίας, την οποία ακόμα κρατά στο τραπέζι η κυρία Μελόνι. Πολύ πιο χαμηλά στη λίστα βρίσκεται «ο πλανήτης», δηλαδή ο περιβαλλοντικός κίνδυνος, με επίκεντρο την εγκατάλειψη κάθε μεγαλύτερη προσπάθειας και τη διαπίστωση -κόντρα στην πραγματικότητα- ότι η «Πράσινη Συμφωνία δουλεύει» (is delivering).
Εντελώς διαφορετική είναι η οπτική των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών, που επαγγέλλονται μια «κοινωνική, δημοκρατική και βιώσιμη (sustainable)» Ευρώπη, προτάσσοντας την απασχόληση, την ποιότητα ζωής, το φεμινισμό -και όχι την «προστασία» των γυναικών- και μια πολύ μεγαλύτερη φιλοδοξία για την Πράσινη Συμφωνία («μια Πράσινη Συμφωνία με κόκκινη καρδιά», ό,τι και να σημαίνει αυτό). Λένε «όχι στη λιτότητα», ναι στη Δημόσια Υγεία και σε μια «Ευρωπαϊκή Ένωση Υγείας», ναι στη «διατηρήσιμη γεωργία» (δηλαδή όχι στη συνέχιση της γεωργικής εκμετάλλευσης ως έχει) και κάνουν λόγο, χωρίς πολλή ζέση, για ένα «κοινό και συντονισμένο σχέδιο για τη μετανάστευση και το άσυλο» (που μπορεί να είναι και το ήδη υπάρχον).
Η διαφοροποίηση των «Κεντρώων» (Renew) βρίσκεται στην «χωρίς καμία παρέκκλιση και τύψη» (unequivocally and unapologetically) φιλευρωπαϊκή στάση τους (χωρίς να χρησιμοποιούν πάντως την έννοια της «ομοσπονδιακής Ευρώπης»), ενώ κατά τα άλλα προτάσσουν και αυτοί την «άμυνα, την άμυνα, την άμυνα», την «ανταγωνιστικότητα» και τις «αξίες» (6η στις 10 προτεραιότητες, και μαζί με την ψηφιακή ανάπτυξη, βρίσκεται η κλιματική αλλαγή). Οι «Πράσινοι» είναι βεβαίως σχεδόν αποκλειστικά επικεντρωμένοι στην «πράσινη ανάπτυξη», την οποία εντάσσουν -ορθώς, κατά τη γνώμη μου- εντός της ευρύτερης υπηρέτησης του «κοινού ευρωπαϊκού καλού»: ζητούν πιο φιλόδοξους στόχους (90% μείωση εκπομπών το 2030, ενώ ο σημερινός στόχος είναι 55% και, όπως πάμε, δεν επιτυγχάνεται), καθώς και μια «επανάσταση χαμηλών εκπομπών ενέργειας». Για «ενσωματωμένη και πλήρη (integral) οικολογία» κάνει λόγο η «Ευρωπαϊκή Αριστερά», που κυρίως προβάλλει την «πάλη κατά του νεοφασισμού», κρατά ίσες αποστάσεις από τους εμπόλεμους («ζητάμε κυρώσεις και κατά του αμερικανικού στρατιωτικοβιομηχανικού συμπλέγματος») και βεβαίως επαγγέλλεται «κοινωνικό μετασχηματισμό».
Αν λάβουμε υπόψη και τις «απόψεις» της -χωρίς επίσημο υποψήφιο αλλά υπό τη σαφή αιγίδα της Μελόνι- Ακροδεξιάς, διαμορφώνονται καθαρά δυο διαφορετικοί (μόνο στην οικονομία, που τη θέλουν όλοι πιο ανταγωνιστική, οι διαφορές είναι μικρές) δρόμοι για την Ευρώπη. Δεξιά και Ακροδεξιά έχουν σημαία την άμυνα και την προστασία, δυσπιστούν έναντι της μετανάστευσης, της πράσινης ανάπτυξης και των κοινών επενδυτικών σχεδίων και ορρωδούν προ του κράτους δικαίου. Προτεραιότητες της Κεντροαριστεράς και της Αριστεράς είναι η κοινωνική συνοχή, η μείωση των ανισοτήτων (όλοι κάνουν λόγοι για «φόρο επί των πλουσίων»), η ενίσχυση των δημόσιων υποδομών, η οργάνωση της οικονομίας και των κοινωνιών γύρω από την «πράσινη ανάπτυξη». Σφάλλουν όσοι θεωρούν ασήμαντες αυτές τις διαφορές, χωρίς να σημαίνει ότι συγκροτούν το «όραμα» που έχει ανάγκη η Ευρωπαϊκή Ένωση -και που θα δούμε αναλυτικά στο επόμενο, τελευταίο της σειράς, άρθρο.