Όταν οι πάντες έχουν άποψη για τα πάντα, τότε τα πράγματα είναι τουλάχιστον κωμικά.
Σοβαροί και φαιδροί δημοσιογράφοι, ρεπόρτερς, οικονομικοί αναλυτές, μικροβιοτέχνες, μικρομαγαζάτορες, και διάφοροι τύποι, τοκιστές και σουλατσαδόροι, έχουν άποψη για τα οικονομικά φαινόμενα που βιώνουμε και είναι πιεστικά πρόθυμοι να μας τα εξηγήσουν.
Όταν όμως τόσοι πολλοί βρίσκουν φιλόξενο τηλεοπτικό βήμα σε όλα τα κανάλια και διατυμπανίζουν τις απλοϊκές ασυνάρτητες απόψεις τους, τότε έχουμε την απόλυτη σύγχυση!
Αυτό ακριβώς συμβαίνει σήμερα με το φαινόμενο της ακρίβειας ή άλλως του πληθωρισμού, το οποίον είναι πολύ σοβαρό θέμα, αλλά καθόλου πρωτοφανές.
Κατ’ αρχήν όταν προσπαθούμε να αναλύσουμε οποιοδήποτε γεγονός ή φαινόμενο, πρέπει να διακρίνουμε και να διαφοροποιούμε τις αιτίες από τις αφορμές.
Οφείλουμε επίσης να αντιλαμβανόμαστε ότι πάρα πολλά οικονομικά φαινόμενα έχουν μία κυκλικότητα και εμφανίζονται νομοτελειακά κατά διαστήματα, τα οποία όμως δεν είναι εκ των πρότερων προβλέψιμα.
Κλασικό παράδειγμα οι χρηματιστηριακές αγορές. Αυτές κινούνται με ανοδικούς κύκλους τους οποίους πάντα διαδέχονται πτωτικοί κύκλοι, και πάντα δυστυχώς μόνο εκ των υστέρων μπορούμε να διακρίνουμε τις αιτίες και τις αφορμές αυτών των κύκλων. Αν μπορούσαμε να τις διακρίνουμε εκ των προτέρων, ή θα είμασταν όλοι πλούσιοι, ή δεν θα υπήρχαν χρηματιστήρια.
Οι οικονομίες των χωρών επίσης παρουσιάζουν κυκλικές μεταβολές. Πάντα υπάρχουν περίοδοι ανάπτυξης που ακολουθούνται από περιόδους ύφεσης.
Φαίνεται ότι η περίφημη ημιτονοειδής καμπύλη αντικατοπτρίζει επιτυχέστατα την μεταβολή πολλών οικονομικών φαινομένων. Με μία σοβαρή διαφορά. Ενώ η ημιτονοειδής καμπύλη είναι απόλυτα προβλέψιμη, καθότι μαθηματικό μέγεθος ,οι ανάλογες οικονομικές μεταβολές δεν είναι απόλυτα προβλέψιμες καθότι οικονομικό μέγεθος. Εξ ου και τα Οικονομικά δεν θεωρούνται ακριβής επιστήμη ( exact science), σε αντίθεση με τα Μαθηματικά!
Έτσι και με τον πληθωρισμό. Πάντα υπάρχουν πληθωριστικοί κύκλοι που συνήθως συνοδεύουν την ανάπτυξη μιας οικονομίας, τους οποίους ακολουθούν αποπληθωριστικοί κύκλοι που συνήθως συνοδεύουν την ύφεση μιας οικονομίας.
Τονίζω το συνήθως διότι έχουν υπάρξει και περίοδοι στασιμοπληθωρισμού (stagflation).
Ας έλθουμε όμως στο σήμερα και στα καθ’ ημάς. Βγαίνουμε από μια περίοδο οικονομικής ύφεσης- κυρίως λόγω πανδημίας- η οποία χαρακτηρίσθηκε από σοβαρή πτώση της κατανάλωσης αλλά και αύξηση της ρευστότητος της οικονομίας.
Αψευδής μάρτυς η αύξηση των καταθέσεων κατά 35 δισ. περίπου κατά την πανδημία. Καθώς άρχισαν να εμφανίζονται τα πρώτα σημάδια οικονομικής ανάκαμψης, λογικό ήταν να κάνει την εμφάνισή του και ο πληθωρισμός. Και ξαφνικά έρχεται η ουκρανική κρίση, η οποία συνοδεύεται από μία έξαρση του πληθωρισμού ή κοινώς της ακρίβειας.
Νομίζω ότι ο πληθωρισμός θα εμφανιζόταν ούτως ή άλλως ως φυσικό επακόλουθο της αρχόμενης ανάπτυξης και της υπάρχουσας ρευστότητος. Άρα, υπ’ αυτήν την έννοια το ουκρανικό δεν είναι τόσο η αιτία, όσο η αφορμή. Βέβαια επειδή ανέβηκαν κατακόρυφα οι τιμές της ενέργειας και ορισμένων διατροφικών ειδών είχαμε και μεγάλη και απότομη αύξηση του πληθωρισμού.
Αλλά νομίζω ότι και χωρίς ουκρανικό, ο πληθωρισμός ως νομοτελειακό επακόλουθο, θα έβρισκε κάποια άλλη αφορμή να εμφανισθεί, όχι βέβαια τόσο έντονα.
Ήδη η Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ (FED) έλαβε το μήνυμα και προέβη σε μία πρώτη αύξηση του βασικού επιτοκίου, καθώς και σε διατύπωση της πρόθεσής της να περιορίσει την ρευστότητα.
Αντιθέτως η ΕΚΤ διατηρεί ακόμη το βασικό επιτόκιο του ευρώ σε αρνητικό επίπεδο (-0,5%) και εξακολουθεί να παρέχει ρευστότητα στην ευρωζώνη, επιθυμώντας προφανώς να μην διακυβεύσει την δειλή διαφαινόμενη ανάπτυξη των ευρωπαϊκών οικονομιών, οι οποίες είναι άμεσα συνδεδεμένες με την παροχή ενέργειας και πετρελαίου εκ Ρωσίας. Όμως είναι σαφές ότι και η ΕΚΤ θα αλλάξει πολιτική επί το περοριστικότερον, διότι αλλιώς ο πληθωρισμός μπορεί να καταστεί ανεξέλεγκτος.
Τι σημαίνουν όλα αυτά;
Σημαίνουν ότι ήταν ούτως ή άλλως η ώρα του πληθωρισμού να εμφανισθεί, και εμφανίσθηκε. Με αφορμή την ουκρανική κρίση. Αν δεν υπήρχε η εν λόγω κρίση θα υπήρχε κάτι άλλο. Αφορμές πάντα υπάρχουν. Αλλιώς, δεν θα υπήρχαν και οι νομοτελειακοί οικονομικοί κύκλοι.