Tο ανταποδοτικό μέρος της σύνταξης, όπως είναι γνωστό, υπολογίζεται με βάση τις συντάξιμες αποδοχές, τον χρόνο ασφάλισης και τα κατ’ έτος ποσοστά αναπλήρωσης. Οι συντάξιμες αποδοχές υπολογίζονται ως ο μέσος μηνιαίος μισθός – εισόδημα του ασφαλισμένου από το έτος 2002 και έως την υποβολή της αίτησης συνταξιοδότησης εφόσον για τη χρονική αυτή περίοδο αναφοράς προκύπτει ασφάλιση τουλάχιστον πέντε (5) ετών.
Πλην των πραγματικών ασφαλιστέων αποδοχών, ιδιαίτερα κρίσιμος είναι ο ρόλος των πλασματικών ετών, τα οποία ομοίως προστίθενται στο σύνολο των μηνών, με τους οποίους διαιρείται το σύνολο των συντάξιμων αποδοχών από το 2002 και μετά.
· Στο Δημόσιο, ανάλογα με το έτος υποβολής της σχετικής αίτησης, το κόστος μπορεί να είναι από 6,67% έως 20% των συντάξιμων αποδοχών.
· Στην ασφάλιση των μισθωτών είναι πλέον στο 20% επί των μεικτών αποδοχών του τελευταίου μήνα πριν από τον μήνα υποβολής της αίτησης, ενώ λίγα έτη πριν το κόστος υπολογιζόταν με βάση το ημερομίσθιο ανειδίκευτου εργάτη, με αποτέλεσμα η μηνιαία επιβάρυνση να κινείται περίπου στα επίπεδα των 165,00-168,00 Ευρώ
· Για τους ελεύθερους επαγγελματίες και τους αγρότες ο κάθε μήνας αναγνώρισης κοστίζει όσο και η μηνιαία εισφορά για τον κλάδο σύνταξης.
Στο κρίσιμο ερώτημα εάν το ύψος της σύνταξης επηρεάζεται μόνο από το κόστος της εξαγοράς, δεν υπάρχει μονολεκτική απάντηση ΝΑΙ ή ΌΧΙ.
Το εάν επηρεάζεται εξαρτάται πρωτίστως από τον αριθμό των πλασματικών ετών προς εξαγορά και κατά πόσο αυτός ασκεί ανεπαίσθητη ή αισθητή επιρροή στον ήδη διαμορφωμένο Μ.Ο από τις πραγματικές μεικτές αποδοχές απασχόλησης.
Παραδείγματος χάριν, ένας ελεύθερος επαγγελματίας, ασφαλισμένος στην 4η ασφαλιστική κατηγορία που θα υποβάλει αίτηση συνταξιοδότησης το 2024 και επιλέγει να κατέβει στην 1η ασφαλιστική κατηγορία για την εξαγορά 5 πλασματικών ετών και τη συμπλήρωση των 40 ετών ασφάλισης, έχει πραγματικές συντάξιμες αποδοχές (χωρίς τη χρήση πλασματικών ετών) 1.340 ευρώ. Με εξαγορά 5 ετών και κόστος 175,83 ευρώ περίπου το μήνα, οι συντάξιμες αποδοχές του θα είναι 1.243,10 ευρώ. Ο συντελεστής αναπλήρωσης θα είναι 50,01%. Έτσι, ο συγκεκριμένος ασφαλισμένος με την εξαγορά θα λάβει σύνταξη 1.055,67 ευρώ. Οι εξαγορές, εν προκειμένω, τον βοήθησαν να φθάσει το «ταβάνι» της ασφάλισης (12.000 ένσημα), αλλά του μείωσαν ωστόσο το όριο των συντάξιμων αποδοχών κατά 100,00 Ευρώ περίπου, γεγονός που “κόστισε” στο τελικό ύψος, το οποίο μειώθηκε κατά 50,00 Ευρώ περίπου.
Δημόσιος υπάλληλος έχει κάνει αίτηση εξαγοράς 5 πλασματικών ετών το 2012 και μπορεί να συνταξιοδοτηθεί σήμερα, έχοντας συμπληρώσει 35 έτη ασφάλισης. Οι συντάξιμες αποδοχές του είναι 1.750 €. Με εξαγορά 5 ετών με κόστος 110,00 €/μήνα, οι συντάξιμες αποδοχές του θα αποβούν όντως χαμηλότερες και συγκεκριμένα 1.520 €. Ο συντελεστής αναπλήρωσης θα είναι 37,31%. Έτσι, ο συγκεκριμένος ασφαλισμένος, με την εν λόγω εξαγορά, θα λάβει σύνταξη 1.194,03€, ενώ με πραγματικές μεικτές αποδοχές και χωρίς την ανωτέρω εξαγορά θα ελάμβανε 95,00€ προσαύξηση περίπου στη σύνταξή του.
Μισθωτός έχει κάνει αίτηση εξαγοράς 7 πλασματικών ετών το 2012 και μπορεί να συνταξιοδοτηθεί σήμερα που έχει συμπληρώσει 40 έτη ασφάλισης. Οι συντάξιμες αποδοχές του είναι 1.750 €. Με εξαγορά 7 ετών με κόστος 168,00 €/μήνα, οι συντάξιμες αποδοχές του θα αποβούν όντως χαμηλότερες και συγκεκριμένα 1.420 €. Ο συντελεστής αναπλήρωσης θα είναι 50,01%. Έτσι, ο συγκεκριμένος ασφαλισμένος, με την εν λόγω εξαγορά, θα λάβει σύνταξη 1.394,03€, ενώ με πραγματικές μεικτές αποδοχές και χωρίς εξαγορά θα ελάμβανε 194,00 € προσαύξηση στη σύνταξή του.
Έμμισθος πολιτικός μηχανικός, ασφαλισμένος π. ΕΤΑΑ-ΤΣΜΕΔΕ, που για το έτος 2024 έχει επιλέξει για πρώτη φορά την 1η ασφαλιστική κατηγορία, υποβάλλει αίτηση για αναγνώριση χρόνου σπουδών δύο (2) ετών, ενώ έχει συμπληρώσει 38 έτη ασφάλισης. Το γεγονός ότι από το 2017 και μετά υπαγόταν σταθερά στην 5η ασφαλιστική κατηγορία «εξανεμίζει» τις όποιες παρενέργειες προκύψουν από την εξαγορά με φθηνό κόστος 2 πλασματικών ετών. Συνεπώς, στην τελική του σύνταξη, η οποία θα ανέλθει περίπου στα 1.474,74 Ευρώ, η εν λόγω εξαγορά πλασματικών ετών ζήτημα είναι εάν θα του «κοστίσει» 20,00-25,00 Ευρώ στην τελική σύνταξη.
*O κ. Γεώργιος Ι. Κουτσούκος είναι Δικηγόρος-Εργατολόγος – LL.M, Διδάκτωρ Δημοσίου Δικαίου Νομικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, Πιστοποιημένος επαγγελματίας e-ΕΦΚΑ (έκδοση συντάξεων)