Όταν ο πόλεμος στην Ουκρανία προκαλεί ελλείψεις γραβιέρας Νάξου στα ελληνικά μπακάλικα, αντιλαμβάνεται κανείς τις συσχετίσεις μεταξύ των οικονομιών σε έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο. Οι ελλείψεις της γραβιέρας Νάξου οφείλονται στις ελλείψεις ζωοτροφών που παράγονται στην Ουκρανία. Οι αγελάδες της Νάξου μπήκαν σε αναγκαστική δίαιτα και η απόδοσή τους σε γάλα έπεσε, συνεπώς η παραγωγή της περίφημης νησιώτικης γραβιέρας μειώθηκε. Οταν λοιπόν βλέπουμε τέτοια φαινόμενα, γίνεται ευκολότερο να αντιληφθούμε πως ό,τι συμβαίνει πλέον στον κόσμο επηρεάζει τους πάντες – και εμάς εδώ.
Σήμερα τα ελληνικά νοικοκυριά βλέπουν το πορτοφόλι τους να αδειάζει πολύ γρήγορα λόγω της αύξησης του κόστους της ενέργειας, που οφείλεται επίσης σε πολύ μεγάλο βαθμό στον πόλεμο της Ουκρανίας. Η τιμή του φυσικού αερίου με το οποίο σπεύσαμε όλοι να αντικαταστήσουμε το πετρέλαιο θέρμανσης στα σπίτια μας σπάει κάθε ρεκόρ –από 20 ευρώ πέρυσι την άνοιξη σε πάνω από 300 τώρα– προκαλώντας αυξήσεις στην τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος και στέλνοντας το κόστος παραγωγής όλων των προϊόντων στα ύψη. Ετσι προκαλείται πληθωρισμός και αδειάζουν τα πορτοφόλια των νοικοκυριών. Η κυβέρνηση -όπως όλες οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις- προσπαθεί να καλύψει τις ανάγκες των νοικοκυριών δίνοντας φρέσκο χρήμα σε όλους και αυτό δημιουργεί μεγάλες δαπάνες και συνεπώς πίεση στον προϋπολογισμό.
Καμία χώρα από μόνη της δεν μπορεί να αντιμετωπίσει αυτές τις καταστάσεις και χρειάζεται άμεση και ισχυρή αντίδραση από την Ευρωπαϊκή Ενωση.
Η Ε.Ε. από τη δημιουργία της μέχρι σήμερα λειτουργεί ανταγωνιστικά μεταξύ Βορρά και Νότου. Οι πλούσιες βιομηχανικές χώρες του Βορρά αντιδρούν στη χορήγηση υποστήριξης που ζητά πάντα ο Νότος και επιμένουν στη χορήγηση δανείων αντί επιδοτήσεων.
Ετσι το χρέος των χωρών της Νότιας Ευρώπης βρίσκεται σε πολύ υψηλά επίπεδα. Τόσο υψηλά, που γίνονται πλέον επικίνδυνα. Κατά σειρά οι πιο χρεωμένες χώρες της Ευρώπης είναι η Ελλάδα, η Ιταλία, η Πορτογαλία, το Βέλγιο και η Γαλλία.
Πρώτη όμως σε βαθμό κινδύνου είναι η Ιταλία, η οποία βρίσκεται σε ένα κρίσιμο πολιτικό σταυροδρόμι μετά την παραίτηση της κυβέρνησης του Μάριο Ντράγκι και τις επερχόμενες εκλογές της 25ης Σεπτεμβρίου, που κατά πάσα πιθανότητα θα δώσουν τη νίκη στους ακροδεξιούς για να σχηματίσουν κυβέρνηση συνασπισμού. Αναμένεται λοιπόν ότι θα έχουμε σε έναν μήνα μια λαϊκίστικη ακροδεξιά κυβέρνηση στην Ιταλία, η οποία δεν θα προχωρήσει τις μεταρρυθμίσεις της οικονομίας και της δημόσιας διοίκησης που προωθούσε η κυβέρνηση Ντράγκι. Καθώς αυτό είναι ορατό σε όλους, οι διαχειριστές των μεγαλύτερων funds του κόσμου ξεπουλάνε τα ιταλικά ομόλογα προκαλώντας κρίση χρέους στην Ιταλία. Μάλιστα πρόκειται για μια καραμπινάτη επιθετική κερδοσκοπία, διότι δανείζονται ομόλογα για να τα πουλήσουν ρίχνοντας τις τιμές τους και να τα ξαναγοράσουν μετά φθηνότερα βγάζοντας μεγάλα κέρδη. Πρόκειται για μια απολύτως νόμιμη και συνηθισμένη πρακτική, η οποία όμως δεν παύει να προκαλεί κλυδωνισμούς στις οικονομίες των χωρών που έχουν εκδώσει τα ομόλογα.
Η κατάσταση αυτή σε συνδυασμό με τις αυξημένες ανάγκες που έχουν και οι χώρες του Βορρά σε χρήμα λόγω επιπτώσεων του πολέμου, προσφέρει μια ευκαιρία στην Ευρώπη να ξεπεράσει τον εσωτερικό οικονομικό ανταγωνισμό και να λειτουργήσει συντονισμένα. Αν το καταφέρει, η θέση της Ευρώπης στον παγκόσμιο χάρτη θα ενισχυθεί. Αν όχι, κινδυνεύει η ίδια η ύπαρξη της Ε.Ε.
Η λογική λέει ότι επιτέλους θα καταφέρει η Ευρώπη να λειτουργήσει με αλτρουισμό, προς όφελός της, και να ενισχύσει τη θέση της μεταξύ των μεγάλων οικονομιών. Παράλληλα πρέπει να ενισχύσει την ασφάλειά της αυξάνοντας τη στρατιωτική της ισχύ, τώρα που διαπίστωσε ότι δεν ζει σε μια φούσκα ασφαλείας όπως θεωρούσε μέχρι σήμερα. Ο πόλεμος γίνεται σε ευρωπαϊκό έδαφος και αυτό χτυπάει πολλά καμπανάκια για πολύ μεγάλη αύξηση των αμυντικών δαπανών των ευρωπαϊκών χωρών και μάλιστα των Βόρειων που μέχρι τώρα «σφύριζαν κλέφτικα» για τις στρατιωτικές δαπάνες που ήταν αναγκασμένες χώρες όπως η Ελλάδα να πραγματοποιούν κάθε χρόνο.
Η Ευρώπη λοιπόν, εξαιτίας αφενός της πανδημίας που την ανάγκασε να εγκαταλείψει τους ασφυκτικούς κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας και αφετέρου λόγω του πολέμου στην Ουκρανία και της ενεργειακής-πληθωριστικής κρίσης που προκαλεί, είναι αναγκασμένη να βρει νέες συνθήκες συνεργασίας μεταξύ των χωρών-μελών και να προχωρήσει με άλματα σε περισσότερη ενοποίηση και υιοθέτηση δημοσιονομικών πολιτικών που καλύπτουν τις ανάγκες όλων και δεν εξυπηρετούν μόνο τις ισχυρές οικονομίες του Βορρά.
Η Γαλλίδα υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Λορένς Μπουν σε άρθρο της που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Financial Times» υποστηρίζει ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία θα αναγκάσει την Ευρώπη να εξελιχθεί σε μία παγκόσμια πολιτική δύναμη βρίσκοντας νέες μορφές συνεργασίας μεταξύ των χωρών-μελών της. Πρόκειται ασφαλώς για ευχολόγιο, αλλά τελικά μοιάζει να είναι και νομοτελειακή εξέλιξη. Για τον απλούστατο λόγο ότι αν δεν προχωρήσει η Ευρώπη σε αυτή την κατεύθυνση, δεν θα αντέξει και θα κινδυνεύσει με διάλυση.
Ασε που δεν θα έχουμε καθόλου γραβιέρα Νάξου…